علوم روانشناختی

زمینه: بخشش در روابط به عنوان عامل بهبود دهنده کیفیت روابط بین فردی شناخته می شود. با این حال، سؤال این است که آیا تفاوت در ابعاد بخشش و همچنین نگرش های مختلف نسبت به نقش های جنسیتی در فرهنگ ایرانی، که جنبه های مختلفی از ایعاد بخشش را در زنان و مردان برجسته می کند، کیفیت روابط بین فردی را پیش بینی می کنند یا خیر؟ و اگر چنین است، این جنبه ها چیست؟ هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه انواع بخشش (بخشش خود، بخشش دیگران و بخشش موقعیت ها) با مشکلات بین شخصی و مقایسه نقش تعاملی انواع بخشش بر کیفیت روابط در زنان و مردان اجرا شد روش: از میان دانشجویان دانشگاه تهران تعداد 286 نفر (دختر: 154 و پسر: 132) به پرسشنامه های بخشش هارتلند ( HFS,2005 ) و پرسشنامه مشکلات بین شخصی ( (IIP-30,2012 پاسخ دادند. یافته ها: نتایج همبستگی و تحلیل رگرسیون داده ها نشان داد که بین انواع بخشش و مشکلات بین شخصی رابطه منفی معناداری وجود دارد (01/0 (P< و این رابطه منفی از طریق بخشش موقعیت ها در زنان (0/62- B= )و بخشش خود در مردان (0/56- B= ) اتفاق می افتد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان دهنده تفاوت جنسیتی در پیش بینی کیفیت روابط بین شخصی بر اساس انواع بخشش بود، به عبارتی دیگر مشکلات بین فردی در مردان اشاره به عدم بخشش خود یا سخت گیری مردان به نقاط ضعف و نقص های شخصی است در حالیکه مشکلات بین فردی در زنان می تواند نشانه ای از عدم بخشش موقعیت ها یا عدم پذیرش فشارهای اجتماعی و فرهنگی باشد.

زمینه: بروز مکرر مشکلات رفتاری کودکان، می تواند بر تحول کودک تأثیر منفی داشته یا در بلندمدت تسهیل کننده رفتارهای ضد اجتماعی و ارتکاب جرم باشد، امّا مسأله این است که آیا این رفتارها می تواند متأثر از مهارگری شرایط محیطی کودک، توسط مراقبین، باشد؟ هدف: هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی کارگاه آموزشی تربیت کودک اندیشمند بر خودکارآمدپنداری والدین و مشکلات رفتاری کودکان بود. این آموزش مبتنی بر رویکرد حل مسأله به شیوه بین فردی است. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون تک گروهی انجام شده است. یک نمونه 64 نفره (43 مادر و 21 پدر) از والدین دارای کودک پیش دبستانی و دبستانی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. جلسات کارگاه، هفته ای یک بار در 9 جلسه 2 ساعته برگزار گردید. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسشنامه مشکلات رفتاری (آیبرگ، 1978) و پرسشنامه خودکارآمد پنداری والدگری (دومکا و همکاران، 1996). یافته ها: یافته ها، فرضیه اثربخشی آموزش تربیت کودک اندیشمند را بر مشکلات رفتاری مورد تأیید قرار داد (0/01 > p ) امّا بر خودکارآمد پنداری والدین اثر معنادار نداشت (0/05 < p ). نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت والدینی که قادر به یافتن روش های حل مسأله مناسب هستند و گزینه های بین فردی متنوعی را مورد ارزیابی قرار داده و در رفتار خود منعکس می سازند، کودکانی با مهارت حل مسأله بهتر پرورش می دهند.

زمینه: پژوهش ها نشان می دهد، فقدان سلامت روان و وجود تنیدگی نه تنها در افراد باعث اختلال در عملکرد و کاهش بهره وری کارکنان در سازمان ها می شود بلکه مدیریت اثربخش بدون توجه به این متغیرها کمتر حاصل می شود. بنابراین آیا آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی می تواند بر رواندرستی و تنیدگی شغلی کارکنان اثر بگذارد؟ هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی لرن( بارلو و همکاران، 2001) بر رواندرستی معنوی و تنیدگی شغلی کارکنان یک شرکت داروسازی در تهران انجام گرفت. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی (پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه) بود. از میان کارکنان داوطلب، 30 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. برنامه چندوجهی مدیریت تنیدگی طی 18 جلسه 90 دقیقه ای و به صورت هفتگی اجرا شد و آزمودنی ها به پرسشنامه تنیدگی ادراک شده PSS ( کوهن و همکاران، 1983) و رواندرستی معنوی SIWB ( فری و همکاران، 2005) پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره نشان داد که اثر گروه آزمایشی به صورت معناداری روی تنیدگی شغلی (0/01 < P ) و رواندرستی (0/01 < P ) تأثیر دارد. نتیجه گیری: این بدان معناست کارکنانی که در برنامه آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی شرکت کردند در متغیرهای رواندرستی( خودکارآمدی و نقشه زندگی) و کاهش تنیدگی شغلی نمرات بهتری در آزمون نهایی اخذ کردند.

زمینه: تحقیقات نشان داده است که بین سبک دلبستگی و رضایت جنسی رابطه وجود دارد اما در این ارتباط خودکارآمدی جنسی مردان معتاد می تواند نقش میانجی گر داشته باشد؟ هدف: بنابراین هدف پژوهش بررسی نقش خودکارآمدی جنسی در ارتباط با سبک های دلبستگی و رضایت جنسی مردان معتاد شهر کرمانشاه بود. روش: پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری افراد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر کرمانشاه بود. که با روش نمونه گیری در دسترس از 5 مرکز 250 فرد انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های: مقیاس های دلبستگی بزرگسالان هازن و شیور (1987)، رضایت جنسی لارسون(1995) و خودکارآمدی جنسی وزیری و لطفی کاشانی (1993) استفاده شد. یافته ها: برای تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی، تحلیل رگرسیون همزمان و تحلیل مسیر استفاده و نتایج نشان داد بین سبک های دلبستگی و رضایت جنسی مردان رابطه وجود دارد، به این معنی که سبک دلبستگی ایمن پیش بینی کننده مثبت (0/05> R ) و سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی پیش بینی کننده منفی است (0/05> R ) هم چنین خودکارآمدی جنسی می تواند نقش میانجی بین سبک های دلبستگی و رضایت جنسی داشته باشد (0/05> -R ) . نتیجه گیری: بدین معنی که افراد با خودکارآمدی جنسی بالا و بک دلبستگی ایمن، رضایت جنسی بهتری را تجربه کنند .

زمینه: روانشناسی سلامت کودک و نوجوان و بررسی نقش عوامل روان شناختی در چگونگی سازگاری کودکان با شرایط پزشکی، از حوزه های قابل توجه در روانشناسی سلامت است. یکی از این عوامل روان شناختی که در پژوهش های متعدد نقش مهمی را در سلامت به خود اختصاص داده سبک دلبستگی است. هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش تحریک پذیری ضربان قلب کودکان مبتلا به بیماری مزمن پزشکی بر اساس سبک دلبستگی انجام گرفت. روش: روش این پژوهش از نوع شبه آزمایشی است، به این منظور 45 کودک 15-12 ساله واجد ملاک های طرح، که با تشخیص یک بیماری مزمن تحت درمان پزشکی بودند، پس از اعلام موافقت وارد طرح پژوهش شدند. کلیه کودکان با تشخیص یک بیماری مزمن پزشکی تحت درمان پزشکی بودند. این کودکان مبتلا به بیماری های دیابت، نارسایی کلیوی و آسم بودند. پس از تکمیل پرسشنامه سبک دلبستگی کولینز و رید(1990) توسط این کودکان، آنها بر اساس نمرات اخذ شده در سه گروه با سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و اضطرابی قرار گرفتند. در گام بعد نیز سنجش تحریک پذیری ضربان قلب انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد در کودکان با سبک دلبستگی ایمن، میزان معناداری 0/05 p< در نمرات دلبستگی و زیر مقیاس های تحریک پذیری ضربان قلب شامل نرخ ضربان قلب و نرخ تنفس در مقایسه با گروه های با سبک دلبستگی ناایمن دیده شد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان می دهد که ابتلا به بیماری های مزمن پزشکی کودکان می تواند منجر به عواقب روانی- اجتماعی مهمی در آنها و والدینشان گردد و میزان سازگاری آنها را تحت تأثیر قرار دهد و سبک دلبستگی کودکان می تواند در این میان نقش مؤثری داشته باشد.

زمینه: مطالعات متعددی به تنظیم شناختی هیجان بر مهارگری خشم اشاره کرده اند؛ اما مسأله پژوهش این است که آیا رابطه والد فرزندی با میانجی گری تنظیم شناختی هیجان بر مهار ابراز خشم اثر دارد؟ هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی تنظیم شناختی هیجان در رابطه ی بین رابطه والد-فرزندی و پرخاشگری در نوجوآنان دختر بود. روش: روش پژوهش توصیفی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه این پژوهش دانش آموزان دختر پایه هشتم دوره اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بود. جهت انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. در مجموع 320 دانش آموز به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه های پژوهش شامل پرخاشگری ابوالمعالی(1392)، مقیاس رابطه ی والد فرزندی باقری(1391)، و پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجانی گارنفسکی(2001) بودند. یافته ها: داده های پژوهش با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بدست آمده از تحلیل فرضیات پژوهش نشان داد که شاخص های برازش مدل پژوهش در وضعیت مطلوبی قرار دارد( 0/9 GFI> ). همچنین متغیر رابطه والد-فرزندی بر پرخاشگری نوجوانان هم اثر مستقیم و هم اثر غیرمستقیم (با میانجی گری نظم جویی هیجان) دارد. نتیجه گیری: این بدین معنا است که برطرف کردن مشکلات خانواده و ایجاد فضایی مناسب در خانه منجر به بهبود تنظیم شناختی هیجان و در نتیجه کاهش پرخاشگری نوجوانان می شود.

زمینه: موفقیت ورزشی تکواندوکاران تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله عوامل روان شناختی است. با این وجود پژوهش نظام مندی نقش این عوامل را در سطوح مختلف رقابتی بررسی نکرده است. بین نیمرخ روان شناختی تکواندوکاران موفق و کمتر موفق چه تفاوتی وجود دارد. هدف : مقایسه نیمرخ روان شناختی تکواندوکاران موفق و کمتر موفق بود. روش: طرح این پژوهش علی- مقایسه ای و جامعه آماری آن شامل کلیه تکواندوکاران ایرانی بود که از این جامعه آماری دو گروه 70 نفری موفق (در مسابقات آسیایی و جهانی) و کمتر موفق (در مسابقات شهرستان) به صورت هدفمند گزینش شدند و پرسشنامه های توانش های ذهنی (بوش و همکاران، 2000)، نستوهی (شیرد و همکاران، 2009)، اضطراب رقابتی (مارتنز، 1977) و انگیزه ورزشی (مالت و همکاران، 2007) را تکمیل کردند. داده ها از طریق آزمون های تحلیل واریانس یک راهه و یومان ویتنی بررسی شد. یافته ها : نتایج نشان داد که بین نیمرخ روان شناختی تکواندوکاران در کلیه متغیرهای توانش های ذهنی، نستوهی و اضطراب به غیر از انگیزه ورزشی تفاوت معناداری دارد و این تفاوت آماری به نفع تکواندوکاران موفق بود (0/05 > P ). نتیجه گیری : این بدان معناست که باتوجه به اینکه تکواندوکاران موفق نسبت به تکواندوکاران کمتر موفق در متغیرهای فوق به غیر از انگیزه ورزشی نمره بالاتری را کسب کرده اند، لزوم مداخلات روان شناختی بین تکواندوکاران کمتر موفق ضرورت دارد.

زمینه: از جمله عوامل مهم که می توان آن را مهم ترین عامل درونی و یا بیرونی یک ورزشکار در دست یابی به هدف و بروز رفتارهای مختلف دانست، عامل انگیزه و اشتیاق است. هدف: هدف از تحقیق حاضر، هنجاریابی پرسشنامه اشتیاق در جامعه ورزشی است. روش: جامعه آماری در این مطالعه، ورزشکاران یکی از لیگ های فوتسال، والیبال، بسکتبال، واترپلو است. برای بررسی داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی تأییدی و جهت جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه اشتیاق والراند (2003) با سه عامل اشتیاق افراطی (6 سؤال)، اشتیاق هماهنگ (6 سؤال) و معیار اشتیاق (5 سؤال) استفاده شده است. در مجموع 250 پرسشنامه توزیع و در نهایت 200 پرسشنامه صحیح مورد تجزیه وتحلیل نهایی قرار گرفت. برای نرم سازی پرسشنامه ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی و از نرم افزار لیزرل استفاده شده است. یافته ها: یافته های به دست آمده قابلیت اعتبار پرسشنامه را تأیید کرد . نتایج پژوهش نشان داد، این پرسشنامه ابزار مناسبی برای سنجش اشتیاق در میان ورزشکاران است. همچنین، دیگر یافته ها نشان داد، اشتیاق هماهنگ اولویت اول و اشتیاق افراطی در ورزش دارای اولویت دوم است؛ نتیجه گیری: بنابراین، پیشنهاد می شود، پژوهشگران در پژوهش های آینده به استفاده از این پرسشنامه در نمونه های مختلف و بزرگ تر بپردازند.

زمینه: تیپ شخصیتی D یا شخصیت درمانده با دو مؤلفه عواطف منفی و بازداری اجتماعی زمینه ساز اختلالات روان شناختی است. پژوهش این است که آیا گروه درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد با گروه درمانگری مبتنی بر توجه آگاهی بر روی الگوهای رفتاری دانشجویان دارای تیپ شخصیتی D اثربخش است؟ هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه ماندگاری اثر گروه درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد با گروه درمانگری مبتنی بر گاهی بر اختلالات روان شناختی و الگوهای رفتاری دانشجویان دارای تیپ شخصیتی D اجرا گردید. روش: طرح پژوهش از نوع "پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه گواه گسترش یافته" است. گروه نمونه شامل 45 نفر از دانشجویان دارای تیپ شخصیتی D بود که بر اساس گمارش و آرایش تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه بالینی ساختاریافته ( SCID-5 )، پرسشنامه های DS-14 (دنولت- 1993) و DASS-42 (لاویبوند و لاویبوند- 1995) استفاده شد. یافته ها: اثربخشی و ماندگاری اثر دو مداخله گروه درمانی بر اختلالات روان شناختی و الگوهای رفتاری دانشجویان دارای تیپ شخصیتی D ، به صورت معناداری(0/01 P < ) در یک سطح بود. نتیجه گیری : نتایج نشان داد که دو مداخله گروه درمانی به کاهش اختلالات روان شناختی و الگوهای رفتاری دانشجویان دارای تیپ شخصیتی D انجامید.

زمینه : دیابت نوع دو یکی از بیماری های مزمنی است که به سبب مشکلات جسمانی، احتمال ابتلا به اختلال های روانی را افزایش می دهد. از این رو مداخلات روان شناختی، احتمالا می توانند تغییرات مثبتی در شاخص های فعالیت ایمنی و روان شناختی بدن ایجاد کنند. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه درمان شناختی رفتاری با ذهن آگاهی بر روان درستی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد. روش: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون سه گروهی بود. جامعه آماری، شامل کلیه بیماران مبتلا دیابت به نوع 2 و عضو انجمن حمایت از بیماران دیابتی تهران در سال 1397 بود. از بین آنها 60 نفر به تصادف انتخاب شدند. پس از اجرای اولیه پیش آزمون روان درستی ریف (1989)، 48 نفر دارای کم ترین نمره روان درستی، انتخاب و به تصادف در سه گروه (دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. داده ها از طریق تحلیل کواریانس و آزمون تعقیبی بن فرونی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، هر دو روش مداخلاتی شناختی رفتاری (0/05 p< ) و ذهن آگاهی (0/05 p< ) به طور معناداری موجب افزایش سطح روان درستی بیماران گردید؛ اما میزان تأثیر مداخله های شناختی- رفتاری بر افزایش روان درستی بیشتر از آموزش های ذهن آگاهی بیماران بود (0/01 p< ). نتیجه گیری : بر این اساس، مداخله شناختی رفتاری با تغییر باورهای بیمار، بهتر از مداخله رقیب به بیمار در فراگیری و تمرین مهارت های مقابله با مسائل روانی ناشی از بیماری کمک می کند.

زمینه: سازگاری زناشویی، حالتی است که در آن یک احساس کلی از رضایت و شادکامی در زن و شوهر نسبت به ازدواج شان و نسبت به یکدیگر وجود دارد. اما نقش دو مقوله باورهای فراشناختی و نقش میانجی گر تعارض های زناشویی در سازگاری زناشویی چقدر می تواند اهمیت داشته باشد. هدف: هدف پژوهش حاضر پیش بینی سازگاری زناشویی بر اساس باورهای فراشناختی و نقش میانجی تعارض های زناشویی در دانشجویان متأهل بود. روش: روش پژوهش، روش توصیفی و از نوع طرح های همبستگی و روش مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری در پژوهش حاضر تمام دانشجویان متأهل مشغول به تحصیل در دانشگاه آزاد واحدهای تهران بودند که ملاک های ورود به پژوهش را دارا بودند. تعداد افراد نمونه جمعاً 400 نفر، 200 زن متأهل و 200 مرد متأهل بود که با توجه به برآورد حجم نمونه در پژوهش های مبتنی بر الگویابی معادلات ساختاری تعیین شد. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه سازگاری زناشویی اصلاح شده اسپانیر(1976)، پرسشنامه ی باورهای فراشناختی ولز(1997)، و پرسشنامه تعارضات زناشویی براتی و ثنایی(1999) بودند. یافته ها: نتایج مدل اندازه گیری نشان داد که خرده مقیاس های پژوهش همگی بارهای عاملی معناداری دارند. همچنین شاخص های برازش مدل پس از ایجاد کوواریانس بین برخی نشانگرهای متغیرهای باورهای فراشناختی و تعارضات زناشویی در وضعیت مطلوبی قرار گرفتند. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد باورهای فراشناختی بر سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل اثر غیرمستقیم( به واسطه ی تعارضات زناشویی) دارد (0/05 > p ) تعارضات زناشویی بر سازگاری زناشویی به صورت مستقیم اثر می گذارد(0/05> p ). همچنین تعارض های زناشویی در تبیین و پیش بینی سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل نقش میانجی گر دارند(0/05> p ). نتیجه گیری: متغیر تعارض های زناشویی از یک سو تحت تأثیر باورهای فراشناختی قرار می گیرند و از سوی دیگر می توانند اثرات معناداری بر سازگاری زناشویی داشته باشد.

زمینه: تحقیقات نشان داده اند درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث افزایش انعطاف پذیری روان شناختی می شود و درمان راه حل محور نگرش و نحوه بیان مراجع را از صحبت کردن درباره مشکل به صحبت کردن درباره راه حل تغییرمی دهند(باکوم 2008 ). هدف : هدف پژوهش حاضر اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و راه حل محور بر نظم جویی هیجان زوجین شهر تهران بود. روش: روش تحقیق نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. نمونه پژوهش 45 نفر زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره پرهام بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. برای گروه اول درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و برای گروه دوم درمان راه حل محور و گروه گواه هیچ آموزشی دریافت نکردند. پژوهش با کمک پرسشنامه نظم جویی هیجان ERQ گراس و جان (2003) انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها آنالیز واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. نتایج بیانگر تأثیر آموزش بر نظم جویی هیجان(0/001 p< ) زوجین گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه بود. یافته ها نشان می دهند درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و راه حل محور بر نظم جویی هیجان زوجین تأثیر گذار بوده است و از مشکلات آنها می کاهد.