علوم روانشناختی

با توجه به اینکه افکار خودکشی و رنجش از رایج ترین حالات نوجوانان بزهکار می باشند و نیز نقش فرایندهای شناختی در سبب شناسی و بروز این حالات، این پژوهش به بررسی تأثیر روش مرور خویشتن به عنوان یک تکنیک شناختی بر افکار خودکشی و رنجش، در نوجوانان دختر بزهکار می پردازد. این پژوهش یک مداخله درمانی است که پیرو طرحی پیش آزمایشی با استفاده از پیش آزمون و پس آزمون می باشد. از میان دختران بزهکار ساکن کانون اصلاح و تربیت استان تهران، ۲۵ نفر با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از پرسشنامه افکار خودکشی بک و پرسشنامه رنجش نیلسون به عنوان ابزار ارزشیابی استفاده گردید. با استفاده از پرسشنامه ها، افراد قبل و بعد از جلسه های درمانی ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از آزمون t زوجی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج کاهش معنی دار نمرات افکار خودکشی، و عدم کاهش نمرات رنجش را در مقایسه با پس آزمون نشان داد. طبق نتایج این پژوهش، روش مرور خویشتن یک تکنیک مؤثر و معنادار در کاهش فراوانی افکار خودکشی دختران بزهکار بوده است؛ ولی این روش در کاهش رنجش اثربخش نبوده است.

اختلال های جنسی، روایط زناشویی را تحت تأثیر قرار می دهند و باعث به وجود آمدن و یا تداوم مشکلات زناشویی می شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیل کننده حالت اضطرابی و دانش و بازخورد جنسی در رابطه بین وخامت اختلال های جنسی و مشکلات زناشویی بود. تعداد 70 نفر (35 مرد، 35 زن) از مراجعه کنندگان به مرکز اختلال های جنسی دانشگاه علوم پزشکی شهر مشهد در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد که پرسشنامه وضعیت جنسی گلومبک- راست ( GRISS )، پرسشنامه وضعیت زناشویی گلومبک- راست ( GRIMS )، پرسشنامه چندبعدی خودپنداشت ( MDSCQ ) و مقیاس دانش و بازخورد جنسی ( SKAS )، را تکمیل کنند. یافته های پژوهش نشان داد که اختلال های جنسی با مشکلات زناشویی رابطه مثبت دارند. حالت اضطرابی و دانش ناکافی و بازخورد منفی به رابطه جنسی با مشکلات زناشویی رابطه مثبت داشتند. حالت اضطرابی و دانش و بازخورد جنسی توانستند اختلال های جنسی را پیش بینی کنند. حالت اضطرابی رابطه بین اختلال های جنسی و مشکلات زناشویی را به صورت معنادار تعدیل کرد، اما نقش تعدیل کننده دانش و بازخورد جنسی در رابطه بین اختلال های جنسی و مشکلات زناشویی معنادار نبود. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که ویژگی های شخصی حالت اضطرابی و دانش و بازخورد جنسی، رابطه زوجین را در دو حیطه مهم جنسی و زناشویی تحت تأثیر قرار می دهند. نتایج پژوهش حاضر اهمیت توجه به این متغیرها را در پیشگیری، تشخیص و درمان اختلال های جنسی و مشکلات زناشویی نشان می دهد.

بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان منعکس کننده شرایط پیچیده بین فردی اعضای خانواده، به ویژه والدین است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین ادراک از نحوه والدگری، نخستین الگوهای سازش نایافته و هوش معنوی در بین دانش آموزان دختر با والدین عادی و طلاق، صورت گرفته است. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. بدین منظور از میان 4754 دانش آموز دختر دبیرستانی گرگان در سال تحصیلی 94-1393 نمونه ای به حجم 146 نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پرسشنامه های ادراک از نحوه والدگری ( EMBU-s )، نخستین الگوهای سازش نایافته یانگ و هوش معنوی کینگ استفاده شد و داده ها با استفاده از رگرسیون لجستیک و تحلیل واریانس چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین نخستین الگوهای سازش نایافته و ادراک از نحوه والدگری دانش آموزان با والدین عادی و طلاق ارتباط مثبت برقرار است. از بین مؤلفه های الگوهای سازش نایافته اولیه، پنج مؤلفه (رهاشدگی، نقص و شرم، شکست، بازداری هیجانی و معیارهای سرسختانه) قادر به پیش بینی مطلقه یا عادی بودن والدین دانش آموزان هستند. سه مؤلفه (معناداری شخصی، خودآگاهی و تفکر نقادانه)در هوش معنوی نیز مطلقه یا عادی بودن والدین را پیش بینی می کنند. بر طبق یافته دیگر از این پژوهش هر سه مؤلفه ادراک از نحوه والدگری، قادر به پیش بینی مطلقه یا عادی بودن والدین دانش آموزان هستند.

رضایت از زندگی به معنای ارزیابی شناختی و آگاهانه افراد از کیفیت زندگی خود به مثابه یک کل واحد است که اساس آن بر معیارهای شخصی آنها قرار دارد. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رضایت از زندگی براساس الگوی ارتباطی خانواده با میانجیگری انگیزش مذهبی در دانشجویان انجام گرفته است. بدین منظور نمونه ای مشتمل بر 350 دانشجو (150 پسر و 200 دختر) از بین دانشکده های (علوم تربیتی، مهندسی، علوم پایه و حقوق) دانشگاه شیراز به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردید، و به مقیاس هایی از قبیل، مقیاس رضایت از زندگی دینر و همکاران (1985)، مقیاس الگوی ارتباطی خانواده ریچی و فیتزپاتریک (1994)، و مقیاس انگیزش موقعیتی گی، والرند و بلانچارد (2000) پاسخ دادند، قابلیت اعتماد و روایی مقیاس ها نیز محرز گردید. برای تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که بین الگوی ارتباطی خانواده و رضایت از زندگی ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد. بدین صورت که بُعد گفت و شنود به طور مثبت و بُعد همنوایی به طور منفی پیش بینی کننده رضایت از زندگی بودند. همچنین نتایج نشان داد که الگوی ارتباطی خانواده بر انگیزش درونی مذهبی و بیرونی مذهبی اثر دارد. در نهایت اینکه انگیزش بیرونی نسبت به مذهب توانسته بین الگوی ارتباطی خانواده و رضایت از زندگی نقش واسطه ای ایفا کند. یافته ها با توجه به تحقیقات پیشین به بحث گذاشته و پیشنهاداتی برای انجام پژوهش های بیشتر در این زمینه مطرح شده است.

خودمهارگری مهارتی مشابه با خودتنظیمی است که به نظر می رسد برای کسب موفقیت در دنیای مملو از فناوری های امروزی ضروری باشد. هدف پژوهش حاضر پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی بر اساس خودمهارگری، اعتیاد به فناوری ها، جنسیت و ابتلا به کم توجهی/ فزون کنشی بود. به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای تعداد 360 نفر از دانش آموزان دبیرستانی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه خودمهارگری ( SCQ )، پرسشنامه اعتیاد به فناوری ها ( (TAQ و چک لیست تشخیصی اختلال کم توجهی/ فزون کنشی ( ADDCL ) بود. جهت تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه و آزمون یومن ویتنی استفاده شد. یافته ها نشان دهنده وجود رابطه معنادار بین خودمهارگری، اعتیاد به فناوری ها و پیشرفت تحصیلی و همچنین تفاوت الگوی این رابطه در دخترها و پسرها بود. مشاهده شد که ابتلا به کم توجهی/ فزون کنشی پیش بینی کننده خوبی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی است. همچنین رابطه منفی و معناداری بین خودمهارگری با کم توجهی/ فزون کنشی و اعتیاد به فناوری ها مشاهده شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر فعالیت بدنی بر نگرانی از تصویر بدنی زنان سالمند، و همچنین بررسی نقش میانجی گر شاخص توده بدنی در ارتباط بین حرمت خود و نگرانی از تصویربدنی آن ها انجام شد. جامعه پژوهش کلیه زنان سالمند شهر تهران بودند که تعداد 177 زن سالمند ورزشکار و 195 زن سالمند غیرورزشکار با استفاده از نمونه گیری خوشه ای- تصادفی از بین زنان سالمند مناطق 2، 6، 22 و 4 شهر تهران، به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه نگرانی از تصویربدنی لیتلتون (2005) مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1963) و اطلاعات فردی استفاده شد. همچنین شاخص توده بدنی ( BMI ) از طریق سنجش قد و وزن فرد محاسبه شد. از تحلیل واریانس چندگانه ( MANOVA ) برای مقایسه ابعاد نگرانی از تصویر بدنی در دو گروه استفاده شد. همچنین نقش میانجی گر شاخص توده بدنی در ارتباط بین حرمت خود و نگرانی از تصویر بدنی با استفاده از تحلیل مسیر از طریق شاخص های رگرسیون مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نگرانی از تصویربدنی زنان ورزشکار درتمام خرده مقیاس از همتایان غیرورزشکار خود، به طور معناداری پائین تر بود (4/12- = F ، 0/001> p ). به عبارت دیگر زنان سالمند ورزشکار نسبت به زنان سالمند غیرورزشکار، هم نارضایتی از ظاهر کمتر (4/26- = F ، 0/001> p ) و هم تداخل کمتر (3/73- = F ، 0/001 > p ) در عملکرد اجتماعی داشتند. سپس با استفاده از شاخص های رگرسیون تنها مسیر تأثیر نارضایتی از تصویر بدنی بر حرمت خود در مدل ارائه شده مورد تأیید قرار گرفت (0/42- = β ، 0/001≥ p ) . نتایج حاصل از مقایسه زنان سالمند ورزشکار و غیرورزشکار در میزان نگرانی از تصویر بدنی با بسیاری از پژوهش ها در این زمینه همسو بود و فعالیت بدنی را در کاهش نگرانی از تصویر بدنی زنان سالمند موثر می دانست اما بخشی از نتایج حاصل از بررسی نقش میانجی گر شاخص توده بدنی در ارتباط بین عزت نفس و نگرانی از تصویر بدنی در سالمندان با بسیاری از پژوهش ها مغایرت داشت.

هدف این مطالعه، آموزش تقلید بر بهبود توانایی تئوری ذهن در کودکان مبتلا به اختلال اتیسم انجام شد. این مطالعه از نوع آزمایشی با طرح تک آزمودنی بود و جامعه مورد مطالعه آن شامل تمامی کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا در سال 93-1392 بودند که برای دریافت خدمات تخصصی به مراکز مستقر در شهر تهران مراجعه کردند. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 3 کودک 5 تا 6 سال انتخاب شدند. ارزیابی ها در 5 مرحله، دو هفته پیش از شروع درمان، یک روز قبل از شروع درمان، بعد از پنج جلسه درمان، بعد از دوازده جلسه درمان، یک روز بعد از پایان درمان و در نهایت مرحله پیگیری (چهارهفته بعد از پایان درمان) انجام شد. ابزار مورد استفاده آزمون ذهن خوانی تماشاگر و آزمون 38 سؤالی استیزنمن بود. داده ها با استفاده از طرح تک آزمودنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تفسیر نمودارها نشان می دهد که عملکرد شرکت کنندگان در آزمون ذهن خوانی تماشاگر و آزمون 38 سؤالی استیزنمن به نحو چشمگیری بهبود یافته است. همچنین اندازه اثر نشان داد که این برنامه آموزشی بر ارتقاء تئوری ذهن مؤثر بوده است. این مطالعه نشان داد که استفاده از آموزش مبتنی بر تقلید در ترمیم برخی سطوح تئوری ذهن در کودکان مبتلا به اُتیسم با عملکرد بالا حمایت می کند و پس از انجام مداخله، مهارت های تئوری ذهن به نحو بارزی در این کودکان بهبود یافته است.

کارآمدی آموزش مجازی آکادمیک در صورت تدوین درست محتوای آموزشی و ارزشیابی مناسب سیستم موفقی است. ولی آیا این نوع آموزش بر افزایش درک مطلب و آگاهی فراشناختی مؤثر است؟ هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش از راه دور بر افزایش درک مطلب و آگاهی فراشناختی دانشجویان دانشگاه پیام نور است. طرح تحقیق آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه پژوهش شامل 30 نفر دانشجو (15 پسر و 15 دختر) از دانشگاه پیام نور شهرستان همدان بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه آگاهی فراشناختی از راهبردهای خواندن ( MARSI )، و آزمون درک مطلب محقق ساخته است. برای بررسی و تحلیل نتایج از تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان دهنده اثربخشی مثبت و معنادار (با سطح اطمینان 99 درصد) آموزش از راه دور در افزایش درک مطلب خواندن در دانشجویان گروه آزمایشی بود. همچنین آگاهی فراشناختی آزمودنی های گروه آزمایش در پس آزمون نسبت به پیش آزمون و گروه گواه افزایش معناداری (با سطح اطمینان 99 درصد) داشت. یافته های این پژوهش به این معنا است که آموزش از راه دور در افزایش متغیرهای شناختی مانند درک مطلب خواندن و آگاهی فراشناختی دانشجویان مؤثر است.