علوم روانشناختی

زمینه: سلامت روان، پیش بینی کننده ی امید به زندگی و (از) شاخص های پیشرفت زندگی است. مسئله پژوهش این است، که آیا فرد دارای من تحول یافته تر از سلامت روان بهتری برخوردار است؟ آیا استحکام من تأثیری بر رابطه سلامت روان و تحول من دارد؟ هدف: این پژوهش با هدف بررسی نقش واسطه ای استحکام من در رابطه ی بین سلامت روان و تحول من در دانشجویان ساکن خوابگاه انجام شد. روش: این پژوهش یک مطالعه استنباطی است. در این تحقیق 112 دانشجوی ساکن خوابگاه های دانشگاه تهران با روش خوشه ای چند مرحله انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه سلامت روان Self-Reporting Questionanair )SRQ20 ، پرسشنامه خودارزیابی سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۴)، WUscT (پرسشنامه تکمیل جملات دانشگاه واشنگتن، Washingtea University sentence complication Test ، ۱۹۸۱) و پرسشنامه استحکام من ( ESS ، Ego Strength Scale ، بشارت، ۱۳۸۶) به دست آمد. یافته ها: با استفاده از روش تحلیل مسیر در نرم افزار Amos مشاهده شد که استحکام من، در رابطه ی تحول من و سلامت روان اثرگذار است (شدت و جهت این رابطه را تحت تأثیر قرار می دهد.) همچنین بین استحکام من و سلامت روان همبستگی مثبت معنادار و بین تحول من و استحکام من عدم همبستگی مشاهده شد. نتیجه گیری: این بدان معنی است که افرادی که دارای تحول من بالاتری هستند در صورتی که من مستحکمی داشته باشند، یقینا از سلامت روان بالایی برخوردارند.

زمینه: بیماری نقص ایمنی اولیه یک بیماری ژنتیک نادر است که جزء بیماری های مزمن جسمی محسوب می شود و اثرات منفی بر والدین و سایر اعضای خانوادم می گذارد. مساله پژوهش این است که بعضی از والدین به سختی می توانند با این شرایط پر استرس سازگار شوند، در حالی که بعضی دیگر قدرت سازگاری بیشتری دارند. هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش بعضی از ویژگی های عاطفی و شناختی والدین دارای کودکان مبتلا به نقص ایمنی اولیه در پیش بینی میزان سازگاری آنها با بیماری فرزندشان بود. روش: طرح پژوهش حاضر همبستگی بود و تعداد 111 نفر (68 مادر، 43 پدر) که فرزندشان به یکی از انواع بیماری های نقص ایمنی اولیه مبتلا بود، در این پژوهش شرکت کردند. شرکت کنندگان مقیاس سازگاری با بیماری AIS) ؛ 1380)، فهرست عواطف مثبت و منفی PANAS) ؛ 1988) و پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان CERQ) ؛ 2006) را تکمیل کردند. یافته ها: راهبردهای انطباقی و غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان و عواطف منفی به صورت معنادار (05/0> p ) تغییرات مربوط به سازگاری والدین با اختلال نقص ایمنی اولیه کودکان را پیش بینی می کنند. بین عواطف مثبت با سازگاری این والدین رابطه معنادار تأیید نشد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که ویژگی های شناختی نقشی تعیین کننده بر سازگاری والدین با بیماری فرزندان دارد.

زمینه : تحقیقات نشان می دهد افراد دارای ضایعه نخاعی با تغییرات و چالش های زیادی در همه جنبه های زندگی رو به رو می شوند. مسأله پژوهش این است که آیا از طریق مداخلات آموزشی می توان بر پریشانی روان شناختی و استرس این افراد اثرگذاشت؟ هدف: هدف از این پژوهش اجرای برنامه آموزشی هفت جلسه آی مقابله کارآمد ( cet ) بود. روش : این مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون روی افراد مبتلا به ضایعه نخاعی انجام شد. 32 نفر به طور تصادفی در دو گروه 16 نفره آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. آموزش مقابله کارآمد طی 7 جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد. برای بررسی نتایج از پرسشنامه ترجیح اعمال مقابله ای ( ,COPE 1989) و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی ,WHOQOL-BREF) 1996) استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از نرم افزار 21 spss- و آزمون تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد. یافته ها : یافته ها نشان داد در پس آزمون گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در راهبرد کنارآمدن مسئله مدار و هیجان مدار و کیفیت زندگی تفاوت معنی داری را وجود نداشت ولی در راهبرد کنارآمدن اجتنابی کاهش معنی داری دیده شد. نتیجه گیری : بدین معنا که افرادی که در برنامه آموزشی ( cet ) شرکت کردند در راهبردهای کنارآمدن وضعیت بهتری پیدا کردند.

زمینه: تغییرپذیری ضربان قلب ( HRV ) شاخصی مهم از سلامت قلبی-عروقی و ظرفیت تنظیم هیجان است. مطابق با مطالعات مرتبط با اختلالات شخصیت، گروه B دچار بیشترین برهم ریختگی هیجانی می باشند (ویلبرگ، 2009). هدف: هدف از این تحقیق بررسی ارتباط 6 مؤلفه فرکانس HRV و اختلالات شخصیت تحت تأثیر القاء هیجان بود. روش: جامعه آماری مراجعین زن و مرد کلینیک روانشناسی بینش در دامنه سنی 20 تا 40 سال بودند که تعداد 62 نفر به صورت هدفمند گزینش شدند. روش تحقیق از نوع شبه آزمایشی بود. ابزارهای مورد استفاده شامل؛ دستگاه Procomp HRVBiofeedback (2012) ، مصاحبه SWAP-200 (2007) و فیلم های القاء هیجان (شیقر، 2010) بود. با توجه به اعمال اندازه گیری های مکرر طی چهار مرحله، روش تحلیل واریانس طرح اندازه گیری مکرر با سطح معنی داری P<0.05 استفاده شد. یافته ها: بیشترین تعداد تغییرات مؤلفه های فرکانس به ترتیب در مبتلایان به اختلال شخصیت B ، سپس C و A رخ داد. بدکارکردی HRV در مبتلایان به اختلالات شخصیت B که دارای بالاترین سطح از بدتنطیمی هیجان می باشند بیش از سایر گروه ها است. نتیجه گیری: تنظیم هیجان به عنوان فاکتور روانشناختی بر سلامت قلبی-عروقی تأثیر گذار است.

زمینه: تجربه خشونت خانوادگی در کودکی بر سلامت روان و عملکرد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی و سوء مصرف الکل در بزرگسالی تأثیر دارد. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان خشونت های جسمانی و روانی با سوء مصرف الکل و اختلال شخصیت مرزی و بررسی اثرات نوع تجربه خشونت در دوران کودکی بر سلامت روان است. روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. آزمودنی ها شامل 220 نفر از زنان و مردان (110 مرد و 110 زن) خشونت دیده استان تهران بودند. سلامت روان آنها توسط پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ ( GHQ-28 ) (1972) و تجربه خشونت با استفاده از پرسشنامه خشونت خانوادگی پورنقاش تهرانی (1383) سنجیده شد . همچنین از پرسشنامه اختلال شخصیت مرزی (MSI-BPD) 2003) ) و پرسشنامه اختلال سوء مصرف الکل (AUDIT) (1989) استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار (SPSS-20) واز طریق روش مقایسه میانگین ها، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس یک راهه ( ANOVA ) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد تجربه خشونت در کودکی باعث افزایش مؤلفه های اضطراب، اختلال در عملکرد اجتماعی، افسردگی و کاهش سلامت روان با سطح معناداری 0/01 P< می شود. نتایج حاکی از ارتباط معنادار در سطح 0/05 P< میان اختلال شخصیت مرزی و سوء مصرف الکل با انواع خشونت بود نتیجه گیری: به این معنا که تجربه خشونت خانوادگی بیشتر با کاهش سلامت روان و همچنین اختلال شخصیت مرزی و سوء مصرف الکل ارتباط دارد.

زمینه : سرطان پستان در ایران دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در بین زنان است. با توجه به تأثیر این بیماری بر کیفیت زندگی زنان مبتلا، مسأله این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی این گروه از بیماران می باشد. هدف: این پژوهش با هدف توصیف کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی درمانی و بررسی ارتباط آن با ویژگی های جمعیت شناختی و کارکردهای (جسمی، عاطفی، اجتماعی، شناختی و جنسی) افراد مبتلا انجام شده است. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. نمونه این پژوهش شامل 116 زن مبتلا به سرطان پستان بوده است. داده ها با روش همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها : اختلال در کارکرد اجتماعی (0/01 P< ) و شدت درد (0/01 P< ) قوی ترین پیش بینی کننده های کاهش کیفیت زندگی در مبتلایان به سرطان پستان است. همچنین از میان متغیرهای جمعیت شناسی سن، والد بودن، وضعیت اشتغال و تحصیلات با کیفیت زندگی ارتباط معنادار داشت(0/05 P< ). نتیجه گیری : بدین معنا حفظ کارکرد و روابط اجتماعی و مدیریت درد بر بهبود کیفیت زندگی این گروه از بیماران مؤثر می باشد.

زمینه: براساس تحقیقات، تغییرات دوران نوجوانی می تواند مستعد اختلالات عاطفی و اضطراب و تنیدگی باشد.. مسئله این است، آیا روابط والدین با یکدیگر و با فرزند نوجوان، در کاهش نشانه های اختلالات عاطفی نوجوانان تأثیرگذار است؟ هدف: هدف این پژوهش تعیین اثربخشی برنامه مداخله خانواده محور بر نشانگان اختلالات عاطفی فرزندان نوجوان والدین شاغل بود. روش: روش این پژوهش شبه آزمایشی و از نظر هدف جزو پژوهش های کاربردی، از نوع طرح دو گروهی ناهمسان با پیش آزمون و پس آزمون، با گروه گواه بود و پس از غربالگری اولیه اختلالات عاطفی فرزندان آنان، تعداد30 نفر از والدین شاغل مرتبط با هدف انتخاب و به صورت تصادفی به دوگروه مساوی آزمایشی و گواه، تقسیم و گروه آزمایش طی برنامه مداخله روان شناختی(12جلسه آموزش گروهی، هفته ای یک جلسه و هر جلسه 90 دقیقه) تحت آموزش قرار گرفتند. ابزارهای این پژوهش، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی خودساخته (1396)، نیازسنجی و فهرست نشانگان رفتاری کودک آخنباخ( CBCL ) (1991) بود. تحلیل داده ها به روش تحلیل کوواریانس چند متغیره از نوع اندازه گیری های مکرر انجام گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و گواه وجود دارد(0/05> P ) . نتیجه گیری: به این معنا که؛ برنامه مداخله روان شناختی خانواده محور، موجب کاهش نشانگان اختلالات عاطفی فرزندان نوجوان والدین شاغل گردید و این نتایج در پیگیری سه ماهه نیز پایدار بود.

زمینه: مطالعات نشان داده است بازی درمانگری در بهبود علائم اختلال فزون کنشی/کمبود توجه نقش دارد.اما مساله پژوهشی این است که آیا می توان با انجام بازی های فکری به کاهش این اختلال کمک کرد. هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر بازی های فکری بر کاهش علایم فزون کنشی و کمبود توجه در دانش آموزان دوره اول ابتدایی شهر کرمان است. روش: پژوهش حاضر از تحقیقات مداخله ای نیمه آزمایشی و از نوع طرح های پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری دربرگیرنده همه کودکان دوره اول ابتدایی مشکوک به اختلال بیش فعالی ونقص توجه که به مرکز مشاوره آموزش وپرورش مراجعه کرده اند است و تعداد آنها 155نفر بوده است .حجم نمونه برای مقایسه دو گروه؛ برای هر گروه15 نفر در نظر گرفته شد.نمونه گیری به صورت در دسترس انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد بین دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری مشاهده شد(اختلال بیش فعالی و کبود توجه 12/77در سطح 0/01 اندازه اثر 0/52 در سطح 0/99 برای تکانشگری اندازه اثر 0/42 توان آزمون 0/99 و پرخاشگری 0/39 و توان آزمون 0/99). نتیجه گیری: این به آن معنی است که گروهی که در بازی درمانگری شرکت کرده بودند علائم اختلال فزون کنشی و کمبود توجه در آنها کاهش یافت.

زمینه: آشفتگی استنتاج به عنوان شکست در تشخیص ماهیت غیرواقعی وسواس ها به علت وجود نوعی استدلال ذهنی تعریف شده و به نظر می رسد ارتباط ویژه ای با اختلال وسواس- ناخودداری داشته باشد. مسأله پژوهش حاضر، تعیین ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه بسط یافته آشفتگی استنتاج ( ICQ-EV ) (2010) است. هدف: هدف از این پژوهش بررسی مقدماتی درستی و قابلیت اعتماد نسخه فارسی ICQ-EV در نمونه غیربالینی بود. روش: در این پژوهش از طرح تحقیقی همبستگی استفاده شد و برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. نمونه مورد مطالعه شامل 207 نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده بودند. پرسشنامه های پادوآ- نسخه دانشگاه ایالتی واشنگتن ( PI-WSUR ) (1996) و نشانگان مرضی مزاج و اضطرب ( MASQ-D30 ) (2010) برای بررسی درستی همگرا و پرسشنامه های باورهای وسواسی ( OBQ-44 ) و همجوشی فکر- عمل ( TAF ) برای بررسی درستی واگرا استفاده شدند. قابلیت اعتماد پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و قابلیت اعتماد بازآزمایی به فاصله دو هفته (0/01> p ) محاسبه گردید که نتایج آن حاکی از قابلیت اعتماد مطلوب پرسشنامه بود.. یافته ها: رابطه معنادار ICQ-EV با نشانه های وسواس- ناخودداری (0/01> p ) از درستی همگرای این پرسشنامه حمایت کرد. نتیجه گیری: همچنین، معناداری این رابطه پس از کنترل متغیرهای شناختی (0/01> p ) حاکی از درستی واگرای این پرسشنامه بود.

زمینه: تحقیقات نشان داده که مهمترین عامل دخیل در رفتار متخلفانه بین نوجوانان، پویایی های محیط خانواده است. این عامل به جو روانی درون خانواده اشاره دارد که از رفتارهای سرپرستانه، روابط زناشویی، روابط والد-فرزند و روابط بین اعضای خانواده نشأت می گیرد. بنابر همین ضرورت، مقیاس پویای محیط خانواده توسط کیم و کیم (2007) ساخته شد تا پویایی های خانواده که در بروز رفتار مجرمانه در نوجوانان نقش دارند، بسنجد. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی درستی آزمایی، قابلیت اعتماد و ساختار عاملی این پرسشنامه در نوجوانان بزهکار ایرانی بود. روش: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل عاملی بود. نمونه دربرگیرنده 544 دانش آموز شامل 302 دانش آموز عادی و 242 دانش آموز با سابقه بزهکاری بود که از میان تمامی دانش آموزان مقطع دبیرستان به شیوه نمونه گیری تصادفی خوش ه ای انتخاب شدند و پرسشنامه های پویایی های محیط خانواده ( FDE ؛ کیم و کیم 2007)، عملکرد خانواده ( FAD ؛ بیشاپ، اپستین و بالدوین،1980) و نگرش به رفتارهای بزهکاری (فضلی،1389) را تکمیل نمودند. تحلیل عاملی تأییدی ( CFA ) تطابق فرم فارسی پرسشنامه FDE با ساختار عاملی پیشنهاد شده توسط سازندگان آزمون را تأیید نمود. میزان همسانی درونی به دست آمده برای عامل های پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ بین 0/71 تا 0/92 بدست آمد که نشانگر کفایت آن برای سطوح عامل های یک پرسشنامه بود. یافته ها: یافته آزمون همبستگی نشان داد که بین ابعاد پرسشنامه پویایی های محیط خانواده ( FDE ) با نگرش مثبت به بزهکاری رابطه معکوس و با نگرش منفی به بزهکاری رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد (0/01> p ). همچنین بین ابعاد پرسشنامه پویایی های محیط خانواده ( FDE ) با ابعاد پرسشنامه عملکرد خانواده ( FAD ) رابطه منفی وجود دارد (0/01> p ). نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر ثبات ساختار عاملی و درستی و قابلیت اعتماد این پرسشنامه را جهت تعیین نقش پویایی های محیط خانواده در بروز رفتار بزهکارانه نوجوانان ایرانی نشان می دهد.

زمینه: مداخله روانی جنسی ترکیبی و درمان های طبیِ مسائل جنسی دو مورد از رویکردهاییست که برای افزایش رضایت جنسی زنان مبتلا به سرطان پستان طراحی شده اند. مسأله پژوهش این است که آیا مداخله روانی جنسی به تنهایی می تواند اثربخشی بیشتری در رضایت جنسی داشته باشد؟ هدف: هدف بررسی اثربخشی مداخله روان شناختی در مقایسه با درمان طبی بر افزایش رضایت جنسی زنان بهبودیافته از سرطان پستان است. روش: روش انجام پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون پس آزمون و دو گروه تجربی و یک گروه گواه و ابزار پژوهش پرسشنامه رضایت جنسی زنان بود. داده ها از طریق تحلیل کواریانس و تحلیل واریانس بررسی شد. یافته ها: یافته های تحلیل کوواریانس نشان داد میانگین سه گروه مورد مطالعه در زیرمقیاس های اضطراب رابطه ای(0/037 = p ) و نمره کل رضایت جنسی (0/006 = p ) از نظر آماری با یکدیگر تفاوت دارند؛ درحالی که میانگین سه گروه مورد مطالعه در سایر زیر مقیاس ها با یکدیگر تفاوت معناداری نداشتند. همچنین، نتایج آزمون تعقیبی نشان داد اضطراب رابطه ای در گروه مداخله بیشتر از گروه درمان طبی کاهش پیدا کرده و نمره کل رضایت جنسی در گروه مداخله بیشتر از گروه طبی افزایش داشته است. تحلیل واریانس انجام شده برای سایر زیرمقیاس ها تفاوت آماری معناداری بین میانگین گروه ها نشان نداد. نتیجه گیری: این به آن معنا ست که: درمان مداخله روان شناختی موفقیت نسبی بیشتری از درمان طبی در افزایش رضایت جنسی زنان مبتلا به سرطان پستان داشته است.

زمینه: تحقیقات نشان می دهد تجربه هیجان ها در محیط های آموزشی بر خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان تأثیر می گذارد. مساله پژوهش این است آیا آموزش این راهبردها به یادگیرندگان اثربخش است؟ هدف: این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش راهبردهای پردازش هیجان مدار بر هیجان تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر کرمان انجام شد. روش: این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر کرمان بود که در سال تحصیلی 96-1395 مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه تعداد 30 دانش آموز دختر بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و با گمارش تصادفی به دو گروه آزمایش و گروه کنترل تقسیم شدند. هر دو گروه قبل و بعد از اجرای فرآیند آموزش به مقیاس های هیجان تحصیلی پکران (2006) و خودکارآمدی تحصیلی جینگ و مورگان (1997) پاسخ دادند. به گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای راهبردهای پردازش هیجان مدار آموزش داده شد و گروه کنترل در این مدت آموزشی دریافت نکردند. داده ها با استفاده از روش های آماری نظیر میانگین، انحراف استاندارد و آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد آموزش راهبردهای پردازش هیجان مدار بر هیجان تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دختر شهر کرمان در سطح معناداری 0/01< P تأثیر دارد. نتیجه گیری: راهبردهای پردازش هیجانی و مخصوصاً راهبرد آگاه باعث کاهش احساسات منفی و افزایش احساسات مثبت و رفتار سازگارانه در دانش آموزان دختر با محیط آموزشی می شود.