علوم روانشناختی

اختلال های رفتاری آشکار برونی سازی شده و رفتارهای ناآشکار درونی سازی شده در دوران کودکی، خطر نتایج ضعیف در ابعاد تحصیلی و اجتماعی در زندگی آتی کودکان را افزایش می دهند، به همین جهت شناسایی این مشکلات رفتاری امری است بسیار مهم، از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی این سؤال انجام شده است که آیا رفتار های آشکار (رفتار های پرخاشگرایانه و قانون شکنانه) و رفتارهای ناآشکار (نشانه های افسردگی) در میان دانش آموزان با اختلال یادگیری اختصاصی همراه با نقص در خواندن در مقایسه با دانش آموزان عادی مقطع ابتدایی متفاوت است. پژوهش حاضر از نوع علی مقایسه ای بود، که به روش نمونه گیری دردسترس بر روی یک نمونه 140 نفری از دانش آموزان با اختلال یادگیری خواندن و دانش آموزان عادی انجام گرفت. جهت گردآوری اطلاعات از فهرست رفتاری کودکان (1991) استفاده شد. جهت تحلیل نتایج از آزمون تی نمونه های مستقل استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از وجود تفاوت معناداری (05/0 P< ) در رفتار های پرخاشگرایانه و قانون شکنانه دانش آموزان با اختلال یادگیری خواندن نسبت به دانش آموزان عادی بود، بدین معنا که دانش آموزان با اختلال یادگیری در مقایسه با کودکان عادی، رفتار های پرخاشگرایانه و قانون شکنانه بیشتری را نشان می دهند. از دیگرسو بین دانش آموزان عادی و دانش آموزان با اختلال یادگیری خواندن به لحاظ متغیر مربوط به افسردگی تفاوت معناداری (0/05 P< ) وجود داشت، به صورتی که دانش آموزان با اختلال یادگیری خواندن از افسردگی بالاتری نسبت به دانش آموزان عادی برخوردار بودند. بنابراین به نظر می رسد دانش آموزان با اختلال یادگیری خواندن در مقایسه با دانش آموزان عادی مشکلات رفتاری بیشتری را تجربه کرده و به همان میزان مشکلات هیجانی بالاتری را نیز گزارش می کنند.

سرطان کودکی، بیماری مزمنی است که عمکلرد روانی کل اعضای خانواده کودک مبتلا به سرطان از جمله خواهر و برادرها را تحت تأثیر قرار می دهد. عوامل بسیاری از جمله ویژگی های شخصیتی و راهبردهای نظم جویی هیجان، در مقابله افراد با شرایط تنش آور تأثیرگذار هستند. این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی گر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در رابطه بین ویژگی های شخصیتی ودرماندگی روانشناختی در خواهران و برادران کودکان مبتلا به سرطان صورت گرفت. روش این پژوهش توصیفی و از نمونه طرح های همبستگی است. از میان خواهر و برادرهای نوجوان کودکان سرطانی مراجعه کننده به سه بیمارستان، 70 نفر (38 برادر، 36 خواهر) انتخاب شدند. از شرکت کنندگان خواسته شد که پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (CERQ) ، مقیاس مزاج و منش TCI) ) و زیرمقیاس درماندگی روانشاختی از مقیاس سلامت روانی ( MHI ) را تکمیل کنند. داده های پژوهش با استفاده از روش ها و شاخص های آمار توصیفی و استنباطی شامل میانگین، انحراف استاندارد، همبستگی و تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که ویژگی های شخصیتی آسیب پرهیزی، پشتکار، خودراهبری و همکاری و همین طور درماندگی روانشناختی با راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان رابطه دارند (0/001 p < ). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که رابطه بین خودراهبری و همکاری با درماندگی روانشناختی تحت تأثیر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان قرار می گیرد (0/001 p< ). بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که رابطه بین ویژگی های شخصیتی و درماندگی روانشناختی یک رابطه خطی ساده نیست و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در این رابطه نقش میانجی گر دارند. بررسی تأثیر راهبردهای نظم جویی هیجان و ویژگی های شخصیتی بر یکدیگر تبیین دقیق تری از نقش هر یک در رفتار و نهایتاً سلامت روانی در اختیار پژوهشگران قرار خواهد داد.

پژوهشگران قلمرو مطالعاتی روانشناسی بالینی به نقش تأثیرگذار مداخله ای روی آوردهای شناختی- رفتاری براصلاح مشکلات رفتاری نوجوانان تأکید کرده اند. بررسی آموزش مدیریت خشم نیز به عنوان روشی کارآمد در راستای تعدیل مشکلات رفتاری نوجوانان پر اهمیت تلقی می شود. بر این اساس پژوهش حاضر، با هدف تعیین تأثیر آموزش مدیریت خشم مبتنی بر روی آورد شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات رفتاری دختران نوجوان صورت گرفته است. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه است. گروه نمونه شامل 142 دانش آموز دختر نوجوان (دامنه سنی 12 تا 15 سال) بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به شکل انتساب تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه قرار گرفتند. برنامه آموزشی مدیریت خشم مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در 7 جلسه دوساعته بر روی گروه آزمایشی اجرا شد. سپس با استفاده از مقیاس مشکلات رفتاری آخنباخ - فرم خودگزارشگری نوجوان (1991)، میزان مشکلات رفتاری آزمودنی ها قبل و بعد از کارگاه سنجیده شد. داده های مورد بررسی از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که نمره گروه آزمایشی در پس آزمون، به طور معناداری (0/01> P ) در تمام ابعاد مشکلات رفتاری کاهش چشم گیری داشت. بنابراین نتایج این پژوهش بیانگر این است که برنامه مدیریت خشم با رویکرد شناختی- رفتاری موجب کاهش ابعاد مشکلات رفتاری دختران نوجوان شده است.

خبرنگاری همیشه به عنوان حرفه ای مطرح بوده که تنیدگی زیادی با خود به همراه دارد که هم برای افراد و هم برای سازمان نتایج منفی در برخواهد داشت. مدیریت صحیح تنیدگی ای که فرد در زمینه شغلی تجربه می کند، نوعی توانش روانشناختی دانسته شده که برای تأمین سلامت روانی او ضروری است که رواندرستی معنوی خود نیز می تواند تحت تأثیر این توانش قرار گیرد. لذا این پژوهش به بررسی اثربخشی آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی در رواندرستی خبرنگاران دارای تنیدگی شغلی در غالب طرح پژوهشی شبه آزمایشی (پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه) پرداخته است. نمونه موردنظر متشکل از 30 نفر خبرنگاران پر تنیدگی داوطلب از خبرنگاران خبرگزاری فارس شهر تهران انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) قرار گرفتند. جلسات طی 18 جلسه 90 دقیقه ای و به صورت هفتگی اجرا شد و آزمودنی ها به پرسشنامه رواندرستی ( SIWB ) پاسخ دادند. داده ها به کمک آزمون تحلیل واریانس تک متغیره و تحلیل کوواریانس تک متغیره مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش مدیریت چندوجهی تنیدگی لرن به صورت معناداری روی رواندرستی تأثیر دارد (0/01 < P ). همچنین بین گروه آزمایش و گروه گواه در نمرات حاصل از خودکارآمدی و نقشه زندگی تفاوت معناداری به لحاظ آماری وجود دارد (0/01 < P ). بنابراین برنامه آموزشی مدیریت چندوجهی تنیدگی می تواند با تمرکز بر افزایش احساس کنترل فرد بر موقعیت ها و تغییر سبک زندگی، یقین نسبت به توانمندی های خود، افزایش توانش های شناختی، عاطفی، اجتماعی و رفتاری برای تحقق اهداف مختلف و بازبینی در شناخت ها و بازخوردها، توانش مدیریت زمان و اهمیت به تغذیه، خواب و ورزش با ایجاد تعادل در کار شاخصه های فوق را بهبود ببخشد.

ازآنجایی که رابطه جنسی خود یک هیجان است آن را باید در بستر هیجان ها مطالعه نمود. بنابراین مسأله شناخت نحوه رابطه و تأثیر دو متغیر مهم حوزه روانشناسی یعنی ناگویی طبعی و روان بنه های هیجانی بر نارسایی عملکرد جنسی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیل کننده ناگویی طبعی در رابطه بین روان بنه های هیجانی و باورهای نارسایی عملکرد جنسی در زنان و مردان مبتلا به دیابت می باشد. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. نمونه ای 152 نفری (74 مرد و 78 زن) از افراد مبتلا به دیابت به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به دو روش حضوری و اینترنتی در طول 3 ماه مقیاس های روان بنه های هیجانی ( LESS ، 2002)، مقیاس فارسی ناگویی طبعی تورونتو ( FTAS-20 ، 1994) و پرسشنامه باورهای نارسایی عملکرد جنسی ( SDBQ ، 2003) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون تعدیلی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین روان بنه های هیجانی و باورهای نارسایی عملکرد جنسی و بین ناگویی طبعی و باورهای نارسایی عملکرد جنسی در سطح (0/01 p= ) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز حاکی از این امر بود که ناگویی طبعی رابطه بین روان بنه های هیجانی و باورهای نارسایی عملکرد جنسی در سطح (0/05 p= ) تعدیل می کند. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که رابطه روان بنه های هیجانی با باورهای نارسایی عملکرد جنسی تنها یک رابطه خطی ساده نیست بلکه این رابطه می تواند تحت تأثیر ناگویی طبعی قرار گیرد.

تعلل گرایی تحصیلی به تأخیر ارادی در انجام دادن تکالیف و موکول کردن آن تکالیف به زمان دیگری اشاره دارد. تأثیر عوامل بافتی و شخصیتی بر تعلل گرایی در تحقیقات زیادی مورد کنکاش قرار گرفته است. مسأله پژوهش حاضر این است که آیا الگوه های ارتباطی خانواده و سبک های هویت قادر به پیش بینی تعلل گرایی تحصیلی است. لذا هدف پژوهش، پیش بینی تعلل گرایی تحصیلی بر اساس ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با نقش میانجی گر سبک های هویت می باشد. بدین منظور پژوهش حاضر با روش توصیفی از نوع همبستگی و خاصه تحلیل مسیر انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه شامل 302 (168 دختر و 134 پسر) دانش آموز در مقطع دبیرستان بخش مشهد مرغاب بود که به صورت تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش شامل پرسشنامه تعلل گرایی تحصیلی نسخه دانش آموز سولومون و راث بلوم (1984)، پرسشنامه تجدید نظر شده الگوهای ارتباطی خانواده کوئرنر و فیتزپاتریک (2002، 2004) و پرسشنامه سبک های هویت برزونسکی (1989) بود. سپس داده ها با روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که جهت گیری گفت و شنود به صورت مثبت (0/17) و جهت گیری همنوایی به صورت منفی (0/36-) تعلل گرایی تحصیلی را پیش بینی می کنند. در مجموع نتایج حاکی از ان بود اثر الگوهای ارتباطی خانواده بر تعلل ورزی از سبک هویت اطلاعاتی می گذرد. به عبارتی هویت اطلاعاتی مکانیسم ارتباط بین الگوهای ارتباطی خانواده و تعلل ورزی را روشن می کنند.

تحقیقات نشان می دهد روانشناسان اجتماعی روش های روایتی را برای آزمون فرضیه های مربوط به پویایی روابط نزدیک و صمیمی و محبت آمیز در روابط زوجین به منظور بهبود کارکردهای خانوادگی و ارتقاء صمیمیت به کار برده اند . مسأله پژوهش پیش رو این است که روی آورد روایت درمانگری گروهی چه تأثیری در صمیمیت زوجین دارد. هدف از پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر روی آورد روایت درمانگری گروهی در صمیمیت زوجین در قالب طرح نیمه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه است که نمونه مورد نظر شامل 16 زوج دانشجو به صورت داوطلبانه از دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد شاهرود انتخاب و جایگزینی تصادفی (8 زوج گروه آزمایش و 8 زوج گروه کنترل) شدند. گروه آزمایش در 9 جلسه روایت درمانگری گروهی (اقتباس از برنامه درمان مایکل وایت و دیوید اپستون، 1990) شرکت کردند، در حالی که گروه گواه تحت هیچ مداخله ای قرار نگرفت. زوج های دو گروه در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون پرسشنامه نیازهای صمیمیت باگاروزی (2001) را تکمیل کردند. نتایج حاصل از آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که روایت درمانگری گروهی تمام خرده مقیاس های صمیمیت زوجین در گروه آزمایش را به طور معناداری افزایش داده است (0/01> P ( . به معنای دیگر آموزش روایت درمانگری گروهی سبب بهبود ارتباط و افزایش صمیمیت در زوجین شد.

بخش عمده ای از برنامه های اقدام گروهی برای مداخله بر روی رابطه والد- نوجوان تحت تأثیر نظریه تفرد قرار دارند. اما نظریه پردازان دلبستگی بر این باورند که به سبب نقش والدین به عنوان پناهگاه امن، نیاز به صمیمیت در این دوره بیشتر می شود، اما شکل آن تغییر می کند. مسأله اصلی پژوهش حاضر تفکیک دوره کودکی از نوجوانی و توجه جدی به دلبستگی در دوره نوجوانی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف تدوین و ارزیابی برنامه اقدام گروهی به منظورِ ارتقای رابطه والد- نوجوان در قالب یک طرح تمام آزمایشی به اجرا درآمد. جامعه آماری شامل والدین نوجوانان منطقه شش شهر تهران بود که از میان آن ها یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شد و از والدینی که مایل به شرکت در طرح بودند، دعوت به عمل آمد و در نهایت 18 نفر در گروه آزمایش و 17 نفر در گروه کنترل به صورت تصادفی جای گرفتند. ابتدا مقیاس 21 سؤالی رابطه والد- نوجوان ( PARS ) (حسینی، ثنایی، پورحسین، کراسکیان، 2016) در اختیار هر دو گروه قرار گرفت. سپس گروه آزمایش به مدت 9 جلسه 5/1 ساعته در معرض برنامه اقدام گروهی ارتقای رابطه والد- نوجوان به عنوان متغیر مستقل قرار گرفت و در پایان مجدداً هر دوگروه از لحاظ وضعیت رابطه والد- نوجوان مورد سنجش قرار گرفتند. درنهایت 25 نفر (13 نفر آزمایش و 14 نفر کنترل) وارد تحلیل شدند. اجرای آزمون t مستقل و وابسته نشان داد که فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر اینکه «برنامه اقدام های گروهی محقق ساخته برای ارتقای رابطه والد- نوجوان» رابطه والد- نوجوان را ارتقا می دهد، تأیید گردید (0/01> p ). در نتیجه، با توجه به مصاحبه کیفی با والدین و نوجوانان، برنامه اقدام گروهی یاد شده توانست به خوبی رابطه والد- نوجوان را ارتقا دهد.