پژوهش های ارتباطی

رادیو به عنوان اصلی ترین رسانه خودرو می تواند با اطلاع رسانی ترافیکی و گردشگری، برنامه های سرگرم کننده و آموزشی، علاوه بر توسعه گردشگری، در فرهنگ سازی و کاهش سوانح جاده ای ایفای نقش کند. پژوهش حاضر با هدف گونه شناسی رادیو جاده، دستیابی به شیوه های مطلوب تولید برنامه و شناخت ظرفیت رسانه های نوین برای راه اندازی رادیو جاده در ایران انجام شده است. این پژوهش، بر مبنای نظریه استفاده و رضامندی، همچنین قابلیت های محیطی، با روش مطالعه موردی انجام پذیرفته است. حجم نمونه را که به صورت هدفمند انتخاب شده، 7 نمونه رادیو جاده در مناطق مختلف جهان (امریکا، روسیه، افریقای جنوبی، امارات متحده عربی و کانادا) در برمی گیرد که بر اساس مقوله های مستخرج از مطالعات اسنادی و مبانی نظری مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که رادیو جاده، دارای انواع موسیقایی، آموزشی، مجله ای و چندرسانه ای است و طراحی مطلوب برنامه رادیویی، قابلیت های محیطی جاده (جغرافیا، طبیعت، جاذبه های طبیعی، رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، اماکن تفریحی) و وضعیت ترافیکی و زیست محیطی در این زمینه بسیار حایز اهمیت است. فناوری های نوین رسانه ای امکان ارائه خدمات مکان محور را فراهم ساخته اند و به همین سبب، راه اندازی رادیو جاده در ایران در راه های اصلی کشور با توجه به ظرفیت رادیوهای استانی و با بهره گیری از ظرفیت برنامه های کاربردی گوشی هوشمند امکان پذیر است.

اهمیت جذب مخاطبان در رقابت میان رسانه ها از طریق توجه به نیازهای آنان در تولید برنامه و از طرف دیگر، استقبال مخاطبان از برنامه های سرگرم کننده به دلیل نیاز به آرامش و نشاط؛ همچنین، ضرورت انتقال پیام های آموزشی لازم به مخاطبان، باعث شده است که متصدیان رسانه با بهره گیری از بستری شاد و سرگرم کننده در تولید برنامه های آموزشی، گونه جدیدی از برنامه سازی را با عنوان سرگرم آموزی ایجاد کنند. در این پژوهش، راهبرد سرگرم آموزی به عنوان یک راهبرد ارتباطی در برنامه طنز تلویزیونی خندوانه مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر، با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق انجام گرفته و مصاحبه شوندگان 12 نفر از استادان، کارشناسان علوم ارتباطات و رسانه، تهیه کنندگان و کارگردانان برنامه های موفق و پربیننده حوزه سرگرمی و آموزش صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بوده اند که به صورت هدفمند، مورد مصاحبه قرار گرفته اند. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از روش تحلیل تماتیک استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که برنامه تلویزیونی خندوانه، از سرگرم آموزی به عنوان نوعی راهبرد ارتباطی بهره گرفته است؛ به طوری که با فراهم آوردن محیطی شاد و جذاب، سعی کرده است نکات آموزشی مدنظر برنامه سازان را به نحوی ناملموس، به مخاطبان خود ارائه دهد. برخی از عناصر و تکنیک های سازنده الگوی سرگرم آموزی در این برنامه عبارت اند از: مشارکت، نمایش طنز، دکور و صحنه، جذابیت فردی و عاطفی، گفتگو، تنوع و نظم.

در پژوهش حاضر به آزمون مدل علی سبک نظارتی و اعتیاد به شبکه های اجتماعی با میانجی گری شکاف نسلی پرداخته شده است. این پژوهش با توجه به هدف، کاربردی و از نظر روش، همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بوده است. ابزار آن نیز از 5 پرسشنامه استاندارد؛ سبک های نظارتی اسمال و کرنز (1993)؛ پرسشنامه جو عاطفی خانواده جعفری هرندی و رجایی موسوی (1395)؛ پرسشنامه شکاف نسلی اولسون (1999)؛ پرسشنامه کارکرد خانواده مک ماستر (2002) و یک پرسشنامه محقق ساخته (اعتیاد به شبکه های اجتماعی) تشکیل شده است. جامعه آماری، کلیه دانش آموزان دختر و پسر سال دوم دوره دوم دبیرستان های منطقه 5 شهر تهران را که حدود 6000 نفر بوده اند، در برگرفته و تعداد نمونه بر اساس قاعده کلاین (2010) بیست نفر برای هر مؤلفه (در مجموع 7 مؤلفه) یعنی 140 نفر نمونه بوده که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. نتایج نشان داده است که انواع سبک های نظارتی ادراک شده والدین با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات فرزندان بر اعتیاد به شبکه های اجتماعی رابطه مستقیم دارد و رابطه جو عاطفی خانواده، کارکرد خانواده و شکاف نسلی، با سبک های نظارتی و اعتیاد به شبکه های اجتماعی، غیرمستقیم است؛ همچنین جو عاطفی خانواده، با کارکرد خانواده رابطه مستقیم و کارکرد خانواده با شکاف نسلی نیز رابطه دارد.

پژوهش حاضر، با هدف مطالعه دینداری بازنمایی شده در تلویزیون، مورد سریال مادرانه، نگاشته شده است. در این سریال که در ماه رمضان سال 1392 از شبکه سوم سیما پخش شد و بیشترین میزان بیننده و رضایت را جلب کرد، ارائه نوع دینداری، نمود خاصی دارد. این مطالعه، مبتنی بر نظریه بازنمایی انجام شده است که بر اساس آن، رسانه ها نه به انتقال که به خلق معنا می پردازند و جهان را از طریق بازنمایی می سازند و بازنمایی می کنند. روش پژوهش، نشانه شناسی بوده است که بر مبنای آن، معانی نهفته در متن آشکار می شوند. بر این اساس، نشانه های دینی موجود در این سریال، استخراج و یافته ها، مطالعه و تجزیه وتحلیل شده اند. مبتنی بر نتایج به دست آمده، در این سریال، گونه ای از دینداری عرفانی (شهود گرا) با بن مایه های مریدی و مرادی، همراه با رویکرد اخلاقی و ارتباط با یک روحانی اخلاق گرا، به منزله دینداری مرجح، بازنمایی شده است. دو گونه دینداری اخلاقی (اخلاق گرا) و مناسکی و شعائری (تکلیف گرا) نیز با محوریت اصلی دینداری شهودگرا مرتبط شده اند.

رسانه ها ضمن ایفای نقش اساسی در اطلاع رسانی، یکی از منابع قابل دسترس و باصرفه برای ورزش هستند که تمام جزئیات را با کیفیتی مطلوب در اختیار مردم قرار می دهند، ازاین رو، دریافت متنوع و متعدد پیام های ورزشی، مستلزم برخورداری از سواد رسانه ای است. هدف پژوهش حاضر، ارائه الگوی کاربردی سواد رسانه ای در حوزه ورزش بوده که با رویکرد کیفی و با روش داده بنیاد انجام شده است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با 26 نفر از استادان دانشگاهی در حوزه های رسانه و ورزش، مدیران رسانه های جمعی و مخاطبان فعال رسانه های ورزشی که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شده اند، به دست آمده است. یافته ها، رژیم سواد رسانه ای ورزشی را در قالب الگویی ارائه می کنند که طبق آن، برجسته سازی مقوله ورزش، مدیریت محتوای پیام (شرایط علی) و گنجاندن آموزش سواد رسانه ای در محتوای رسانه های جمعی به ویژه رسانه ملی (شرایط زمینه ای)، منجر به توانمندسازی در مصرف رسانه ای، همچنین ارتقای مهارت های اجتماعی در مخاطبان ورزشی می شود. از طرف دیگر، بی توجهی سیاستگذاران و درک نشدن اهمیت سواد رسانه ای به عنوان موانع فراگیری سواد رسانه ای در ورزش مطرح می شوند.

با رشد رسانه های اجتماعی، کارکرد آنها در ورزش، به طور مداوم افزایش یافته و توجه پژوهشگران ورزشی به این نقش و کارکرد، پیش از پیش جلب شده است. هدف پژوهش حاضر مرور تمامی مقالات منتشر شده در مجله های ورزشی طی 10 سال گذشته با رویکرد مرور نظام مند بوده است. بانک اولیه مقالات، 156 مقاله را شامل شده که با توجه به عنوان و واژگان کلیدی که (دربرگیرنده) یکی از واژه های رسانه اجتماعی، توییتر، فیس بوک، اینستاگرام، یوتیوب، پینتسرت یا اسنپ چت بوده، انتخاب شده اند. سپس و با توجه به تاریخ انتشار آنها (2010-2019) 137 مقاله، دانلود و در مرحله بعدی، با مطالعه کامل چکیده 23 مقاله از بانک مقالات کنار گذاشته شد. یافته ها نشان می دهد که تعداد مقالات انتشاریافته و نظریه های به کار گرفته شده در آنها از سال 2010 تا 2019 به مرور افزایش یافته است. گوناگونی نظریاتی که پشتوانه پژوهش های مرور شده بوده اند، مؤید این است که ورزش همچنان به عنوان یک حوزه چندوجهی در نظر گرفته می شود اما رویدادهای ورزشی مانند جام های جهانی و المپیک ها، حوزه ای هستند که در مطالعات رسانه های اجتماعی ورزشی کمتر به آنها توجه می شود.

آموزش سواد رسانه با تکیه بر روش های نوین آموزشی یک ضرورت برای دانشجویان آموزش عالی به حساب می آید. هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی روش یادگیری شخصی سازی شده مبتنی بر سبک های شناختی بر سواد رسانه ای دانشجویان است. این پژوهش به روش آزمایشی و با استفاده از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و به روش نمونه گیری ترکیبی انجام شده است. شرکت کنندگان گروه آزمایش به روش یادگیری شخصی سازی شده با محتواها و راهبردهای آموزشی متناسب با سبک های شناختی خود و تکالیف متنوع منطبق با زندگی روزمره آموزش دیده اند. درحالی که برای گروه کنترل به روش متداول، یک آموزش و تکلیف یکسان برای همه در نظر گرفته شد. نتایج حاصل آزمون t مستقل نشان داد که در یادگیری مفاهیم تحلیل پیام های رسانه ای و کاربرد آنها در موقعیت های جدید بین دو گروه آزمایش و کنترل با سطح اطمینان 99 درصد تفاوت معناداری وجود دارد و با بهره گیری از روش های نوین آموزشی متناسب با ویژگی ها و نیازهای شخصی یادگیرندگان و ارتباط آن با زندگی واقعی شان، تسلط بر مهارت های سواد رسانه ای و شکل گیری ساختارهای دانش مرتبط تسهیل می شوند.