پژوهش های ارتباطی

پژوهش حاضر با طرح این پرسش که جایگاه رسانه های جدید در تحولات اخیر خاورمیانه با تأکید بر تحولات انقلابی کشور مصر چه بوده است؛ این فرضیه را بیان می کند که رسانه های جدید با آغاز تحولات انقلابی، در اطلاع رسانی، سازماندهی و گسترش تحولات منطقه، چه در سطح منطقه ای و چه در سطح فرامنطقه ای نقش مهمی ایفا کرده اند. گسترش رسانه های نوین، آگاهی را در بین اقشار مختلف کشورهای درگیر منطقه؛ مانند کشور مصر بالا برده و بویژه توجه قشر جوان را به آنچه در اطراف آنها می گذرد، جلب کرده و به این ترتیب، فرایند تحولات منطقه را تسهیل و تسریع کرده است. هدف مقاله حاضر، بررسی نحوه شکل گیری و گسترش تحولات منطقه خاورمیانه و شناخت نقش شبکه های اجتماعی و کانال های ماهواره ای در وقوع و تکوین انقلاب های عربی با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بوده است. همچنین چگونگی استفاده از رسانه های اجتماعی (همچون فیس بوک، اینترنت و پیام دهی متنی) برای نیل به تغییر سیاسی در منطقه خاورمیانه، با تمرکز بر کشور مصر مورد بررسی قرار گرفته است.

هدف مقاله حاضر، بررسی دلایل و انگیزه های کاربران در استفاده از شبکه اجتماعی فیس بوک بوده است. برای دستیابی به این هدف، از نظریه استفاده و رضامندی استفاده شده است. جمع آوری داده ها در این مطالعه کمّی، با بهره گیری از روش پیمایش و پرسشنامه برخط، به عنوان یکی از روش های نوین نظرسنجی که بنیان آن بر استفاده از شبکه جهانی وب استوار است، صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را 130 نفر از کاربران شبکه اجتماعی فیس بوک در بر می گیرد که از طریق نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شده اند. یافته های به دست آمده از آزمون پرسش های پژوهش بیانگر آن است که این کاربران از میان نیاز های چهارگانه (سرگرمی، شناختی، اجتماعی و کسب هویت شخصی) برای رفع نیازهای اجتماعی و کسب هویت شخصی از شبکه اجتماعی فیس بوک استفاده می کنند. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، بین ویژگی های جمعیت شناختی کاربران (جنسیت و تحصیلات) و انگیزه آنان رابطه معناداری مشاهده نمی شود.

رسانه ها علاوه بر کارکردهای ذاتی اطلاع رسانی و آموزشی، در سال های اخیر، جنبه اقتصادی به خود گرفته اند و بویژه، انواع دیجیتال آنها، به عنوان یک منبع درآمد بزرگ و به عبارت دیگر، نوعی کسب و کار، مطرح شده اند. هدف از پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی برای کسب وکار رسانه های دیجیتال مبتنی بر اینترنت در ایران است. این پژوهش از نوع کیفی است و با به کارگیری روش نظریه داده بنیاد یا نظریه برخاسته از داده انجام گرفته است. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته از میان 12 مؤسسه رسانه ای دیجیتال کشور شامل چهار دسته اصلی تولید کنندگان محتوا، فروش محصولات/ خدمات، پشتیبانی و نرم افزار و تبلیغات جمع آوری شده است. یافته ها نشان می دهد که در چارچوب کسب وکار رسانه ای، شش عامل رسانه دیجیتال، دولت، شرکت ها و سازمان ها، عموم (مشتریان)، شرکت های تبلیغاتی و سایر رسانه ها، بازیگران اصلی محسوب می شوند که توازن در تعاملات آنها، موجب دوام و استمرار کسب وکار رسانه ای خواهد شد.

حضور در فضای مجازی شبکه های اجتماعی همچون فیس بوک، بنا بر ویژگی ها، امکانات و کارکردهای خاص این فضا و با عنایت به وضعیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی جوانان در کلان شهرهای در حال گذار، تأثیرات عمیقی بر جنبه های مختلف هویت و به تبع آن، سبک زندگی کاربران ایرانی بویژه دانشجویان، به مثابه بزرگ ترین طیف مخاطبان و فعالان این فضا، می گذارد. از این رو، مقاله حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس بوک را با هویت بازاندیشانه دانشجویان مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش، به روش پیمایشی و از طریق نمونه گیری طبقه بندی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان کاربر فیس بوک دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 92 1391 تشکیل داده و حجم نمونه 424 نفر برآورد شده است. یافته های پژوهش حاکی از آنند که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده ، میزان مشارکت و فعالیت، نوع استفاده و نوع امکانات و قابلیت های شبکه اجتماعی فیس بوک رابطه معنادار مثبتی وجود دارد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تجارب زیسته مادران و پدران در خصوص آسیب های فرهنگی اینترنت بوده است. روش پژوهش، کیفی از نوع پدیدار شناسی است. شرکت کنندگان در این پژوهش، مادران و پدران دانش آموزان دوره متوسطه در شهر سمیرم بوده اند. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و با روش 7 مرحله ای کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد، ادراک والدین از آسیب های فرهنگی اینترنت در سه مؤلفه قابل تقسیم بندی است. آسیب های اینترنت در زمینه ارزش ها؛ شامل دسته بندی فرعی ارزش های دینی، مذهبی و اخلاقی؛ آسیب های اینترنت در زمینه هنجارها شامل دستهبندی فرعی حجاب، ارتباطات، اقتصاد خانواده و آداب و رسوم و آسیب های اینترنت در خصوص هویت ملی. در مجموع، مادران و پدران سمیرمی اینترنت را حاوی محتوایی متعارض با فرهنگ جامعه ارزیابی کرده اند. به نظر آنها، استفاده از محتوای غیر اخلاقی سایت های اینترنت بر هویت ملی، هویت فردی و ارزش های دینی و اخلاقی فرزندانشان اثر منفی داشته است.

استفاده نوجوان از اینترنت در سال های اخیر، بویژه با هدف گسترش روابط و پیوند های اجتماعی به شدت افزایش یافته و روابط آنلاین به بخشی جدانشدنی از فرهنگ و زندگی اجتماعی آنان تبدیل شده است. شناخت ماهیت و ویژگی های ساختاری شبکه های اجتماعی، بررسی اثرات شبکه های اجتماعی بر روابط بین فردی نوجوانان، آشنایی با اثرات شبکه های اجتماعی بر تنش های خانوادگی و شناخت اثرات شبکه های اجتماعی بر مهارت های تحصیلی نوجوانان از جمله اهداف مهم این مطالعه بوده است. روش این پژوهش اسنادی و مراجعه به پژوهش های مختلف بوده است. یافته ها نشان می دهد: 1. اینترنت، دنیای نوجوانان و روابط آنان را با همسالانشان گسترش داده و راه های ارتباطی جدیدی را با افرادی که بیرون از اجتماع نزدیک آنها هستند، فراتر از مکان، سن، جنس، نژاد، قوم، زبان و ... فراهم کرده است؛ 2. ازجمله اثرات فنّاوری اطلاعات و ارتباطات بر خانواده های دارای نوجوان، متنوع سازی شبکه های اجتماعی، به چالش کشیدن سلسله مراتب در خانواده، به چالش کشیدن خودمختاری نوجوانان و شکاف انتظارات است و 3. برای شناخت ویژگی های ساختاری شبکه های اجتماعی از هشت عامل: اندازه شبکه، شباهت، تعدد منابع، تعدد رسانه ها، مرکزیت، تراکم، قدرت پیوند ها و عمل متقابل می توان استفاده کرد. نتیجه آنکه، تمرکز مطالعات آینده باید به طور همزمان بر ویژگی های اجتماعی و رسانه ها باشد تا مشخص شود کدام گروه های اجتماعی از پیوندهای آنلاین بهره بیشتری می برند.

مقاله حاضر با هدف پرداختن به سیاست ها و شیوه های حاکم بر مصرف بزرگ ترین و محبوب ترین وب سایت شبکه اجتماعی (SNS) جهان، فیس بوک، ضمن بهره گیری از روش های مقایسه تطبیقی (همگرا بودن یا نبودن شبکه های تلویزیونی با رسانه های اجتماعی)، دیدگاه افراد شاغل در رسانه ملی را که همزمان در این رسانه اجتماعی نیز فعالیت حرفه ای دارند، از طریق مصاحبه آنلاین بررسی کرده است. به این ترتیب، مسئله اصلی پژوهش حاضر، بررسی سیاست های حاکم و شیوه های مصرف فیس بوک در تعامل یا تقابل با سیاست های رسانه ای سازمان صدا و سیما و فعالیت ها و تعاملات حرفه ای این گروه از پاسخگویان بوده است. یافته های به دست آمده، نشان می دهد، بین سیاست های سازمان صدا و سیما در به کارگیری شبکه های اجتماعی و به بیان اخص فیس بوک، در مواردی تفاوت وجود دارد. اما در مقابل، نگرش افراد مشهور (خبرنگار، مجری و گوینده) و فعال در شبکه اجتماعی فیس بوک، نسبت به استفاده از آن منفی نمی باشد و حاکی از تعامل با سایر کاربران عضو در این رسانه اجتماعی است.