پژوهش های ارتباطی

پژوهش حاضر، به منظور استخراج الگوی رفتاری سیمای ملی در افزایش سواد سلامت مخاطبان با ویژگی میان رشته ای ، هدف کاربردی و ماهیت توصیفی ، تبیینی، با روش آمیخته و نمونه گیری تصادفی طبقه ای در دو مرحله کیفی و کمی انجام پذیرفته است. در مرحله (کیفی) و پاسخ به پرسش اول، مبنی بر چیستی مضامین برنامه ها به شیوه استدلال استقرایی از مجموعه مضامین پایه و سازمان دهنده ، به سه مضمون فراگیر: تغییر الگوی رفتاری و سبک زندگی بینندگان، پیشگیری از بیماری ها و توانمند سازی مخاطبان دست یافتیم. همچنین از مقایسه برنامه ها در دو بازه زمانی بر اساس پرسش دوم ، مبنی بر اینکه چه تغییراتی در مضامین برنامه های شبکه پس از کرونا ایجاد شده است؟ تفاوت های اندکی مشاهده شد. برای پاسخگویی به پرسش سوم و مقایسه مضامین سلامت جسمانی با نظریات کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، کاستی های موجود در برنامه ها از قبیل بی توجهی به تقویت شهروندی فعال و شناخت حقوق افراد به عنوان بیمار، ضعف در آگاه سازی و جهت یابی به عنوان مصرف کننده محصولات و دستیابی به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی برای بهبود سلامت مشخص شدند. در مرحله (کمی) از آزمون فریدمن برای فرضیه اول، مبنی بر اولویت بعد جسمانی در میان ابعاد گوناگون سلامت و آزمون تی وابسته برای فرضیه دوم، مبنی بر نبود تفاوت معنادار در زمان برنامه های سلامت جسمانی در دو بازه زمانی مورد نظر استفاده شده که به تأیید هر دو انجامید.

تدوین یک چارچوب هنجاری رسانه ای؛ خاص خبرگزاری بین المللی داخل کشور، ضرورتی تام دارد چرا که کلیه کارگزاران رسانه را یاری می دهد تا در انتشار و دروازه بانی خبر از هنجارها، ارزش ها و باورهای فرهنگی ایران اسلامی بهره بگیرند. پژوهش حاضر، از روش کیفی برای فهم مسئله هنجار رسانه ای مطلوب خبرگزاری بین المللی داخل کشور بهره گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را متخصصان و کارشناسان حوزه رسانه و خبرگزاری با سابقه مدیریتی در زمینه خبر و رسانه خبری در برمی گیرند که پژوهشگران به طورهدفمند، پس از مصاحبه با 20 تن از آنان در حوزه مورد نظر به اشباع نظری دست پیدا کردند. یافته های حاصل از تحلیل تماتیک، دربرگیرنده سه تم اصلی «هنجارهای مرجعیت حرفه ای، هنجارهای کاربردی (سیاستی) و هنجارهای ارزشی» بوده است. بر اساس یافته های مرتبط با «هنجارهای مرجعیت حرفه ای» ، از آنجا که پوشش خبری خبرگزاری ها در حال حاضر، تحت تأثیر سلایق و جریان های خُرد و کلان اغلب سیاسی است و خط مشی های کلی نیز از جانب عوامل نامبرده تعیین می شوند، برنامه ریزی برای نیل به مرجعیت حرفه ای ذیل یک هنجار رسانه ای، قادر است جایگاه و پایگاه خبرگزاری را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد. یافته ها در خصوص «هنجارهای کاربردی (سیاستی)» نیز حاکی از آن است که خبرگزاری ها برای احراز اعتبار و کسب مرجعیت، بنا به بافت هر جامعه، ناچار از رعایت هنجارهای اجتماعی خاصی هستند. همچنین یافته های مرتبط با «هنجارهای ارزشی» نشان می دهند که خبرگزاری ها بنا به تأثیرشان از بافت های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت، از اصول و هنجارهای ارزشی متفاوتی پیروی می کنند.

در بسیاری از کشورها، ازجمله ایران، آیین نامه ها و قوانینی معرفی می شوند که تا حد امکان از کودکان در برابر آثار نامطلوب محتواهای رسانه ای محافظت می کنند. از این رو، پژوهش حاضر بر قوانینی متمرکز شده است که در خصوص محتوا و پخش تبلیغات تلویزیونی برای کودکان در ایران تصویب شده اند. هدف از انجام این پژوهش، شناخت قوانین تبلیغات در برنامه های تلویزیونی کودکان 6 تا 12 سال و تحلیل وضعیت حقوق مخاطب کودک در تلویزیون ایران است. برای نیل به این هدف، از روش اسنادی و کتابخانه ای به منظور شناخت قوانین تبلیغات در برنامه های تلویزیونی کودکان استفاده شده و برای تحلیل وضعیت قوانین محدودکننده تبلیغات در برنامه های تلویزیون، با 15 نفر از متخصصان حوزه کودک و رسانه، مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام گرفته است و برای تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که متولیان امر به مسائلی مانند حقوق مخاطب کودک، استانداردسازیِ تبلیغات برای کودکان و قوانین محدودکننده ناظر بر پخش تبلیغات و تولید محتوا برای کودکان و نوجوانان پرداخته اند. نکته اینجاست که این دسته اصول و قواعد یا قوانین و مقررات، به دو دسته تقسیم می شوند: متونی که مانند قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ضامن اجرایی دارند و به طور مختصر و کل نگرانه به مسئله حقوق کودک پرداخته اند و متونی که در مقایسه با سایر کشورها، در حد قابل قبولی به بحث قوانین محدودکننده تبلیغات در برنامه های مختصِّ کودکان و حقوق مخاطبان کودک و خردسال پرداخته اند اما از ضمانت اجرایی برخوردار نیستند.

   در عصر کنونی با ظهور پاندمی کرونا، رسانه ها این پدیده همه گیر را بر اساس چشم انداز های خود و مبتنی بر     خواسته های حکمرانان، به صورت مثبت یا منفی بازنمایی می کنند؛ به طوری که در غالب موارد به کرونا به مثابه یک       بیماری محض توجه نداشته اند و قبای ایدئولوژیک بر تن آن کرده اند. پژوهش حاضر که هدف از آن، مطالعه  چگونگی   چارچوب بندی کرونا بوده است، روش نشانه شناسی، متون تصویری کانال های خبرگزاری صداوسیما و شبکه های ماهواره ای صدای امریکا و من و تو را در پلتفرم تلگرام مورد خوانش قرار داده است. در این پژوهش، تصاویر انتشار یافته به صورت هدفمند انتخاب شده اند. رویکرد انتشار تصاویر کرونا در تلگرام خبرگزاری صداوسیما، چارچوب «اقتدار پزشکان و همراه سازی مردم» بوده است. کانال تلگرام صدای امریکا از کرونا به مثابه ابزار «عمومیت بخشیدن بیماری» بهره برد و به چارچوب «نمایش فرایندهای درمانی کرونا» متوسل شده است. در این میان، شبکه من و تو با بهره گیری از چارچوب «دگردیسی مناسبات مرگ» در کانال تلگرامی اش، متون تصویری مرتبط با کرونا را تهیه و منتشر می سازد. می توان نتیجه گرفت که در سپهر نشانه شناختی، خبرگزاری صداوسیما به دنبال تثبیت نظام ارزش ها و حفظ وضع موجود است و در مقابل، شبکه های صدای امریکا و من و تو در پی برساخت ایدئولوژیک و بزرگ نمایی بحران اند و با اسطوره های کهنه از حاشیه به متن رانده شده و متضمن معنایِ دگردیس شده، کرونا را بازنمایی می کنند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی فرایند شکل گیری سواد ارتباطی در مدارس جمهوری اسلامی ایران به انجام رسیده است. این مطالعه حاضر با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد به ارائه الگویی برای آموزش سواد تحلیلی در ایران پرداخته، از حیث پارادایم های غالب پژوهش، در گروه تفسیری قرار می گیرد. برای جمع آوری داده های مورد نیاز، از فن مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. مصاحبه شوندگان این پژوهش را متخصصان و استادان علوم تربیتی و برنامه ریزی درسی تشکیل داده اند. داده های پژوهش به روش کدگذاری باز که مختص رویکرد زمینه ای است مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و مقولات مفهومی، اصلی و کلان استخراج شده اند. در نهایت نیز الگوی آموزش سواد ارتباطی، شامل عوامل علی، ساختاری، مداخله گر و همچنین راهبردهای لازم جهت آموزش سواد ارتباطی و پیامدهای اجرای نظام صحیح آموزش سواد ارتباطی ارائه شده است. با توجه به نتایج پژوهش، مقوله اصلی شامل آموزش سرفصل های کلی، آموزش و مشاهده است که به منظور طرح، تدوین و اجرای برنامه آموزش سواد ارتباطی در ایران می توان از آن بهره برد. در زمینه عوامل علی (شرایط فرهنگی خانواده، کتابخوانی و قصه گویی در خانواده، شعرخوانی در جمع خانواده و همکلاسی ها، اجتناب از مواجهه با پیامدهای آموزش تک قطبی، سازماندهی اطلاعات، مهارت های روانی، معناشناسی، هیجان ها، نگرش ها، انتظارات نقش، پیام های غیرکلامی، پیام های کلامی، پیام های حضوری، پیام های غیرحضوری، پیام های گفتاری و نوشتاری) در زمینه عوامل ساختاری (خرده فرهنگ کشور استان شهر، نظام آموزشی کشور، فرهنگ خانواده، شبکه ارتباطی) و در زمینه عوامل مداخله گر (پیچیدگی مؤلفه های ارتباطی، ویژگی های ارثی از قبیل هوش، شرایط فرهنگی خانوار، ویژگی های جسمی و مهارت های روانی) شناسایی شدند.

پژوهش حاضر به شناسایی و اعتباریابی عوامل مؤثر بر جریان سازی رسانه ای در ورزش پرداخته است. روش پژوهش با توجه به هدف ، آمیخته یا به عبارتی، ترکیبی بوده است. جامعه آماری نیز متشکل از دو بخش کیفی، شامل متخصصان رسانه دارای سابقه تدریس دانشگاهی یا فعالان حوزه ورزش و رسانه، متخصصان ترویج ورزش در رسانه ، صاحبنظران و صاحب منصبان ورزش، برنامه سازان ورزشی، سیاستگذاران و مشاوران ورزشی سازمان صدا و سیما (16نفر) و بخش کمی، شامل کارشناسان حوزه رسانه و دانشجویان رشته تربیت بدنی و بینندگان برنامه های ورزشی (370 نفر) بوده است. ابزار اندازه گیری در مرحله کیفی، مصاحبه باز بوده و تحلیل با نرم افزار Maxqda صورت گرفته است. در بخش کمی، ابزار پژوهش پرسشنامه مستخرج از کدهای بخش کیفی بود که با نرم افزار AMOS تجزیه و تحلیل شد. بر مبنای تحلیل داده ها 86 مفهوم اولیه، 19 کد محوری و 5 کد گزینشی عوامل علی، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر، عوامل راهبردی و پیامدها شناسایی شدند. نتایج قسمت کمی بیانگر تأیید گویه ها و عوامل در آزمون های تحلیل عاملی تأییدی بود به این معنی بارهای عاملی گویه ها و عوامل بالاتر از 0.4 بودند. در نهایت می توان گفت که الگوی ارائه شده با توجه به نظر کارشناسان و افراد صاحبنظر تدوین شده است و اجرای آن می تواند باعث بهبود وضعیت جریان سازی های رسانه ای جامعه در خصوص رسانه های ورزشی شود و در نهایت، میزان استقبال از این رسانه ها را در تمام حوزه ها افزایش دهد.

امروزه باتوجه به تغییر و تحولات جوامع مدرن و فراتر رفتن دامنه کنش افراد از حد دوستان و آشنایان به نهادها و سازمان ها، مسئله اعتماد اجتماعی اهمیتی خاص پیدا کرده است رسانه های ارتباطی به تصورات افراد از محیط شکل می دهند و با ارائه تصویری زشت یا زیبا از جامعه، افزایش یا کاهش میزان اعتماد را در بین مخاطبان خود موجب می شوند. همچنین به شکل گیری الگوهای کنش در بین مخاطبان کمک می کنند تا در موقعیت های مختلف دست به اقدام بزنند. رسانه های ارتباطی (چاپی و الکترونیکی) می توانند زمینه دسترسی به نهادهای انتزاعی و تخصصی را برای مخاطبان خود فراهم آورند و در نتیجه، موجب اعتماد یا بی اعتمادی آنان به این نهادها شوند. ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی میان مصرف رسانه های ارتباطی (چاپی و الکترونیکی) و میزان اعتماد اجتماعی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران سال 1399 بوده است. روش پژوهش به لحاظ اجرا، پیمایشی و از نظر نوع، کاربردی است. نمونه آماری پژوهش، با روش خوشه ای و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان طبق محاسبات صورت گرفته، 384 نفر محاسبه شده است. ابزار جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نتایج پژوهش به لحاظ آماری، وجود همبستگی مثبت و معنادار بین متغیرهای مصرف رسانه ای ارتباطی (چاپی و الکترونیکی) و میزان اعتماد اجتماعی را نشان داد؛ یعنی با بالا رفتن میزان استفاده از رسانه های ارتباطی، اعتماد اجتماعی نیز افزایش می یابد. این امر ما را با نقش مهم رسانه ها در نگرش افراد، آشنا  و لزوم پرداختن به این مسئله را دوچندان می کند.