پژوهش های ارتباطی

بر اساس ادعای غالب، پست مدرنیسم اندیشه ای ذهنی و ایده الیستی است که در برهه ای از زمان، در اواخر قرن بیستم، در محافل روشنفکری سربرآورد؛ اما به واسطه ایده الیسم نهفته در خود نتوانست در واقعیت های اجتماعی جلوه گر شود و رو به افول رفت. مقاله حاضر، با تکیه بر روش نشانه شناسی و از رهگذر تحلیل و مقایسه چهار کارتون تلویزیونی در دو برهه مختلف، دهه 1970 و بعد از آن، این ادعا را مطرح می سازند که تأثیر گرایش های مختلف پست مدرنیسم بر تولیدات فرهنگی بیش از آن چیزی است که تصور می شود. کارتون های جدید به عنوان یکی از تولیدات فرهنگی که کودکان را مخاطب قرار می دهند، مشحون از نشانه هایی پست مدرنیستی هستند که حمله به فراروایت ها، جوهر ستیزی، نفی حقیقت، نفی بازنمایی، نفی سوژه گی و چندپاره گی هویت از جمله آنهاست. تحلیل نهایی گزارش این است که کودک از ابژه تربیتی در گفتمان مدرن به سوژه سرگرمی در گفتمان پست مدرن تبدیل شده است.

این پژوهش با هدف بررسی میزان، نحوه و انگیزه های کودکان در استفاده از رسانه های سنتی (سینما و تئاتر، رسانه های نوشتاری و ...) و رسانه های جدید (رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت و ...) و تعیین اثرات متغیرهای سن و جنس کودکان، میزان تحصیلات، شغل و میزان همراهی والدین در استفاده کودکان از این رسانه ها و همچنین تعیین رابطه بین رسانه های سنتی و جدید انجام گرفته و با بهره گیری از دو نظریه استفاده و رضامندی و جامعه پذیری رسانه، به تبیین موضوع مورد بررسی پرداخته است. این پژوهش، به شیوه پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین تعداد 400 نفر از کودکان 5 تا10 ساله در مرکز استان کردستان، در تابستان 1390، انجام گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، تلویزیون پرمخاطب ترین رسانه نزد کودکان است و تماشای آن مهم ترین فعالیت کودکان در زمان اوقات فراغت می باشد. چنان که بیش از نیمی از کودکان تمام روزهای هفته تلویزیون تماشا می کنند. میزان تحصیلات والدین با میزان استفاده از رسانه های جدید رابطه مستقیم دارد؛ همچنین با افزایش میزان همراهی پدر با فرزندان در تماشای برنامه های تلویزیون، میزان تماشای برنامه های تلویزیونی در کودکان بیشتر می شود.

هدف پژوهش حاضر که به شیوه اسنادی صورت گرفته، مطالعه مبانی مفهومی، نظری و پژوهشی فرصت ها و چالش های اینترنت در رشد هویت نوجوانان و شناسایی برخی از مهم ترین پرسش ها و محدودیت های پژوهشی است که تحقیقات آینده باید در پی روشن ساختن آنها باشند. ساخت هویتی منسجم و استوار، تحول کلیدی و مهم دوران نوجوانی است و اینترنت فرصت هایی را برای کشف و آزمایش هویت های برخط گوناگون فراهم می سازد. از آنجا که نوجوانان محتوای برخط را می سازند و از محتوای ساخته شده دیگران نیز استفاده می کنند، مدل با هم ساختن برای تبیین رشد هویت آنان در محیط اینترنت مورد توجه قرار می گیرد. فرصت ها و چالش های اینترنت در زمینه ساخت هویت برخط، شکل گیری هویت های چندگانه برخط و تحول وضعیت های هویت با تأثیرپذیری از محیط مجازی، ازجمله موضوع هایی هستند که ضرورت های پژوهشی مهمی را پیش روی محققان قرار داده است.

هدف اصلی این مقاله، شناخت ویژگی های کمّی تبلیغات مواد غذایی تلویزیون، جاذبه های تبلیغی و مضامین مورد استفاده در این تبلیغات است که موجب ترغیب مخاطبان، بویژه کودکان و نوجوانان به خرید و مصرف این محصولات می شود. برای این منظور، با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی و تماتیک 308 پیام بازرگانی پخش شده بین ساعت های 4 بعدازظهر تا 11 شب (شبکه های 1، 2، 3 و 5) که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده مورد بررسی قرار گرفته اند تا انواع مواد خوراکی تبلیغ شده و متغیرهایی که موجب تغییر در رفتار تغذیه ای کودکان و نوجوانان می شوند ، شناسایی شوند. بر اساس نتایج به دست آمده،6درصد از آگهی های تبلیغی به مواد لبنی،2/4درصد به مواد نشاسته ای و 7/10درصد به مواد خوراکی فاقد ارزش تغذیه ای سالم مربوط بودند. تحلیل تماتیک نمونه های مطالعه شده نشان می دهد که مضامین نهفته در پیام های بازرگانی مربوط به خوراکی های فاقد ارزش غذایی عبارت از رقابت برای خوردن و رواج تک خوری ، اغراق در انرژی زا بودن محصول و تغییر حالت های احساسی هستند.

مقاله حاضر که به شیوه پیمایشی صورت گرفته، به بررسی رابطه استفاده از رسانه های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، با برخی از ابعاد هویتی پرداخته است. به این منظور 400 نفر از نوجوانان و جوانان 14 تا 29 ساله شهر تبریز، به روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی سیستماتیک به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از روش های آماری همبستگی و آزمون t مورد پردازش قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین استفاده از پایگاه های اینترنتی و ماهواره با هویت فردی و هویت جهانی، رابطه مثبت و با هویت ملی و دینی، رابطه منفی وجود دارد. بین استفاده از تلفن همراه و هویت فردی، رابطه مثبت و بین استفاده از تلفن همراه و هویت دینی، قومی و خانوادگی رابطه منفی دیده می شود؛ همچنین بین استفاده از لوح فشرده و لوح ویدئویی با هویت ملی رابطه منفی و با هویت جهانی رابطه مثبت وجود دارد.

از دیدگاه بازاریابان سراسر جهان، کودکان یکی از مهم ترین بخش های بازار هستند؛ کودکان، به آسانی تحت تأثیر پیام های تبلیغاتی قرار می گیرند و در تشویق والدین برای خرید محصولات بسیار ماهرانه عمل می کنند. محدودیت های شناختی کودکان و اشتیاق فراوان آنان برای یادگیری مسائل جدید، موجب می شود که حتی از سنین پایین تأثیرپذیر باشند. هدف از این پژوهش پیمایشی، بررسی تأثیر ویژگی های تبلیغات بر جذابیت تبلیغات تلویزیونی از نظر کودکان بوده است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 89 1388 تشکیل می دهند که تعداد 385 نفر از آنان به عنوان نمونه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و مصاحبه بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مدل، مؤلفه های مورد استفاده در اجرا، شهرت مؤسسه و جاذبه های محصول بر جذابیت تبلیغ از نظر کودکان تأثیرگذار بوده است.

هدف از مقاله حاضر مطالعه موردی، بررسی رابطه بین سازگاری اجتماعی و نگرش سیاسی اجتماعی نوجوانان با تماشای ماهواره است. نمونه پژوهش، شامل 60 دختر نوجوان (30 دختر از خانواده های دارای ماهواره و 30 دختر از خانواده های فاقد ماهواره) و 60 پسر نوجوان (30 پسر از خانواده های دارای ماهواره و 30 پسر از خانواده های فاقد ماهواره) از مناطق4 و 16 شهرداری تهران بوده و برای سنجش متغیرها از پرسشنامه های سازگاری اجتماعی کالیفرنیا و نگرش سیاسی اجتماعی استفاده شده است. نتایج تحلیل واریانس دوراهه نشان می دهد که میزان سازگاری اجتماعی نوجوانان خانواده های دارای ماهواره ضعیف تر از نوجوانان خانواده های فاقد ماهواره است. همچنین نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان می دهد که در رعایت قالب های اجتماعی و روابط درون خانوادگی، بین نوجوانان استفاده کننده از ماهواره و نوجوانان فاقد ماهواره تفاوت معناداری وجود دارد؛ به این ترتیب که استفاده از ماهواره در خانواده، با سازگاری اجتماعی دختران و پسران نوجوان و نگرش سیاسی اجتماعی پسران رابطه منفی دارد.