روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

اهداف: نقص توجه / بیش فعالی یکی از رایج ترین اختلالات عصبی در دوران کودکی است. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تمرین های توان بخشی شناختی، تمرین بدنی و تمرین های ترکیبی بر توجه پایدار، انتخابی و انتقالی کودکان بیش فعال است. مواد و روش ها: نوع پژوهش، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه کودکان دختردوره ابتدایی مدارس شهر یزد با اختلال نقص توجه / بیش فعالی بودند. شرکت کنندگان پژوهش شامل 40 کودک 9 تا 12 سال بودند که به صورت تصادفی در چهار گروه تمرین های توان بخشی شناختی، تمرین بدنی، تمرین های ترکیبی (بدنی شناختی) و گروه کنترل قرار گرفتند. از پرسش نامه کانرز (فرم معلمان) جهت ارزیابی اولیه کودکان، از آزمون هوشی گودیناف هریس جهت همسان سازی نمره هوشی شرکت کنندگان، آزمون عملکرد پیوسته دیداری و شنیداری، به منظور سنجش نگهداری توجه، مراقبت، گوش به زنگ بودن و توجه متمرکز، برای سنجش توجه انتقالی از آزمون دسته بندی کارت ویسکانسین، همچنین برای سنجش توجه انتخابی از آزمون استروپ استفاده شد. برنامه توان بخشی شناختی مورداستفاده این پژوهش نرم افزار مغز من بود. شرکت کنندگان به مدت 16 جلسه (هر جلسه به مدت 60 دقیقه) به تمرین پرداختند. پس آزمون 24 و 72 ساعت بعد اجرا شد. به منظور تحلیل داده ها از آزمون آنالیز کوواریانس و روش آماری آنکووا یک طرفه استفاده شد. کلیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20، در سطح معناداری 0/05>P انجام شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که توجه پایدار، انتخابی و انتقالی گروه تمرین ترکیبی (توان بخشی بدنی) به طور معناداری خطای کمتری نسبت به گروه های دیگر داشت. در متغیر پاسخ حذف، میانگین امتیاز پاسخ حذف در کودکان گروه تمرین ترکیبی به طور معناداری کمتر از گروه کنترل بوده است (0/05>P). نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که توان بخشی شناختی و تمرین بدنی می توانند موجب بهبود توجه در کودکان مبتلابه اختلال بیش فعالی شوند. همچنین ترکیب تمرین بدنی با تمرین های توان بخشی منجر به بهبود انواع توجه در کودکان مبتلابه بیش فعالی می شود.

اهداف: این مطالعه با هدف مقایسه مدل های درون فردی و بین فردی تنظیم هیجان در تبیین نشانگان افسردگی و اضطراب انجام شده است. زمینه: تنظیم هیجان یک سازه فراتشخیصی مهم و یکی از ابعاد اصلی و زیربنایی مشترک در اختلالات هیجانی است. مدل های تنظیم هیجان به دو طبقه کلی مدل های درون فردی و بین فردی تقسیم می شوند. مواد و روش ها: روش این مطالعه از نوع مطالعات مقطعی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران بود. نمونه گیری این پژوهش با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انجام شد و 517 نفر از افراد با استفاده از پرسش نامه های راهبردهای تنظیم هیجان (ERQ)، تنظیم هیجان بین فردی (IERQ)، پرسش نامه دشواری در تنظیم هیجان (DERS) و پرسش نامه SCL-25 مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان دادند که راهبردهای تنظیم هیجان درون فردی و بین فردی در تبیین نشانگان افسردگی و اضطراب نقش معناداری دارند. در بین دو مدل تنظیم هیجان درون فردی و بین فردی، مدل تنظیم هیجان درون فردی تأثیر معنادار و قوی تری در پیش بینی نشانگان افسردگی و اضطرابی دارد (P<0/01). نتیجه گیری: هر دو مدل تنظیم هیجان درون فردی و بین فردی در تبیین نشانگان افسردگی و اضطراب نقش داشته و به عنوان یک سازه فراتشیخصی می توانند در پیش بینی و درمان اختلالات هیجانی اثربخشی معناداری داشته باشند.

اهداف: از جمله تغییرات مبتنی بر سن در سالمندی، کاهش توانمندی های شناختی است. نتایج تحقیقات اخیر نشان داده است که بازی های کامپیوتری تأثیرات مثبتی بر توانایی شناختی دارد. به همین دلیل هدف از پژوهش حاضر تعیین اثر تأثیر بازی های رایانه ای بر بهبود حافظه کاری، حافظه دیداری و کنترل عملکرد اجرایی سالمندان شهر تهران است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه سالمندان 60 تا 75 سال عضو سراهای محله شهر تهران است. برای انتخاب نمونه چهار سرای محله در مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب تهران به صورت تصادفی انتخاب شدند. انتخاب نمونه های مورد نظر به روش نمونه گیری: هدفمند بود. چهل نفر از این افراد پس از انجام مصاحبه گزینش و به روش گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای داده شدند. از گروه آزمایش خواسته شد که طی روندی 15 جلسه ای و یک ساعته، بازی رایانه ای لوموسیتی را انجام دهند و گروه کنترل هیچ بازی کامپیوتری را طی این مدت انجام نداد. داده ها طی دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون جمع آوری شدند. از درصد و توزیع فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد برای پردازش اطلاعات توصیفی و از آزمون پارامتریک تحلیل کوواریانس (چندمتغیره) برای تحلیل های استنباطی استفاده شد. یافته ها: بازی های رایانه ای اثر معناداری بر بهبودی حافظه کاری، حافظه دیداری و کنترل عملکرد اجرایی سالمندان در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل داشته است (P>0/05). نتیجه گیری: انجام بازی های رایانه ای می تواند به بهبودی حافظه و عملکردهای شناختی سالمندان کمک کند. به همین دلیل توصیه می شود در آسایشگاه های سالمندان و مراکز مربوطه از این بازی ها برای توان بخشی این افراد استفاده شود.

اهداف: ضربه عشقی پدیده ای رایج در دانشجویان است که باعث مسائل تحصیلی و روان شناختی می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش ویژگی های شخصیتی، طرحواره های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی در پیش بینی نشانگان ضربه عشقی انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضراز نوع همبستگی مبتنی بر روش مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های شهر تهران اعم از دولتی، آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی بود که در سال تحصیلی 1396-1397 مشغول به تحصیل بوده و دارای تجربه شکست عشقی بودند. 500 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به پرسش نامه های ضربه عشق (SIWB)، شخصیت هگزاکو (HEXACO)، طرحواره یانگ (YSQ-SF) و بهزیستی معنوی (LTI) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار لیزرل انجام شد. یافته ها: یافته های مدل معادلات ساختاری نشان داد که شاخص ریشه میانگین مجذورات تقریب برابر 0/043 است و مدل از برازندگی خوبی برخوردار است. نتیجه گیری: مدل پیشنهادی مربوط به عوامل پیش بینی کننده نشانگان ضربه عشقی برازنده داده هاست و ویژگی های شخصیتی، طرحواره های ناسازگار اولیه و بهزیستی معنوی، نشانگان ضربه عشقی را پیش بینی می کنند. متغیرهای برون گرایی، هیجان پذیری، تواضع / صداقت، ایثار، رهاشدگی / بی ثباتی و نقشه زندگی بهترین پیش بینی کننده های شدت نشانگان ضربه عشقی هستند.

اهداف: هماهنگی و اختلاف بین والدین درباره علائم هسته ای اختلال نقص توجه بیش فعالی ((ADHD و مشکلات برونی سازی مرتبط با آن در تشخیص این اختلال از دلالت های بالینی برخوردار است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان توافق و اختلاف درجه بندی های والدین در مورد بیش فعالی/ تکانشگری، نقص توجه، مشکلات رفتاری و بدتنظیمی هیجانی در کودکان مبتلا به ADHD است. مواد و روش ها: روش این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کودکان 6 تا 10 ساله مبتلا به ADHD بود که در فاصله زمانی شهریور تا آبان 1388 به درمانگاه های روان پزشکی کودک و نوجوان شهر تهران مراجعه کرده بودند. تعداد نمونه 51 کودک بود که به صورت در دسترس انتخاب شدند و توسط والدین به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. پرسش نامه ها شامل مقیاس درجه بندی SNAP-IV، پرسش نامه رفتار کودک آیبرگ و فهرست تنظیم هیجان بود. یافته ها: والدین در تمام مقیاس ها / زیر مقیاس ها به جز بدتنظیمی هیجانی از توافق متوسط برخوردار بودند. توافق والدین در مورد مقیاس تنظیم هیجانی در محدوده نسبتاً کم بود. مادران در همه حیطه ها به جز نقص توجه، نمرات بالاتری در مقایسه با پدران ارائه کردند. استرس فرزندپروری مادر و سطح تحصیلات والدین، اختلاف درجه بندی های والدین را پیش بینی کرد. نتیجه گیری: اختلاف درجه بندی های والدین در مورد علائم و مشکلات کودکان دبستانی مبتلا به ADHD معنی دار است و لازم است در تفسیر مقیاس های درجه بندی در این کودکان مورد توجه بالینگران قرار گیرد. در استفاده از مقیاس های درجه بندی برای ارزیابی ADHD استفاده از چند منبع اطلاعات پیشنهاد می شود.

اهداف: حمایت و مدیریت هیجان های فرایند یاددهی یادگیری بسیار مهم و نیازمند طراحی محیط یادگیری ایمن به لحاظ تجارب شناختی، روابط روانی اجتماعی و احساسی هیجانی است. هدف این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت است تا سلامت روان شناختی و عملکرد یادگیرندگان و مربیان ارتقا یابد. مواد و روش ها: روش تحقیق کیفی است و از تکنیک تحلیل محتوا استقرایی استفاده شد. منابع مربوط به نظریه CVT در محدوده زمانی 2007 تا 2021 بررسی و 175 منبع انتخاب شد. بر اساس نمونه گیری هدفمند، 63 منبع تحلیل شد. در رویکردی منظم، مضامین و تم های مرتبط با مؤلفه های مهم نظریه به صورت جملات کلیدی در جدول ثبت و کدگذاری شد. کدها بر اساس شباهت ها و تفاوت ها در طبقات کلی تر دسته بندی و مؤلفه های اصلی تعیین شد. درنهایت الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه CVT ارائه شد. پرسش نامه اعتباریابی محتوایی الگو، برای بیست نفر از اساتید و متخصصان تکنولوژی آموزشی و روان شناسی تربیتی ارسال شد. دوازده نفر پرسش نامه را تکمیل کردند و نتایج تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل منجر به تشخیص مؤلفه های اصلی نظریه CVT شد که با تلفیق اصول طراحی آموزشی، الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت در قالب هشت مؤلفه، محیط یادگیری، ارزیابی شناختی، هیجان، پیشرفت، یادگیری، ارزشیابی، طراحی و یادگیرنده، ارائه شد و مورد تأیید خبرگان قرارگرفت. نتیجه گیری: الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه کنترل ارزش هیجان های پیشرفت، در سطح خرد و کلان در تمام مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف پزشکی، انسانی و پایه کارآمد بوده و محیط یاددهی و یادگیری غنی ای از نظر هیجان های پیشرفت را نوید می دهد.

اهداف: در زبان فارسی ابزارهای معدودی برای ارزیابی مسائل جنسی، منطبق با فرهنگ بومی، در دسترس است. مطالعه حاضر با هدف ترجمه و ارزیابی روایی محتوایی، ساختار عاملی و ثبات درونی چند ابزار مرتبط با حوزه های ذکرشده انجام شده است. مواد و روش ها: ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از: آزمون غربالگری اعتیاد جنسی (ویرایش شده) (SAST-R)، پیمایش رابطه جنسی خطرناک (SRS) و بخش های مربوط به مسائل جنسی از سیستم پایش رفتارهای پرخطر جوانان (YRBSS). این پرسش نامه ها به زبان فارسی برگردانده شدند. با کمک گروهی از متخصصان روان پزشکی روایی محتوایی این ابزارها بررسی شد. فرم نهایی ابزارهای ترجمه شده به 92 نفر (۴۵ مرد و ۴7 زن) از همراهان بیماران مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستان روان پزشکی ایران در شهر تهران داده شد تا با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 ساختار عاملی اکتشافی ابزارها با روش مؤلفه های اصلی و نیز ثبات درونی آن ها بررسی شود. یافته ها: ضرایب آلفای کرونباخ در مورد فرم های ترجمه شده SAST-R، SRS و YRBSS (بخش منتخب)، به ترتیب، 0/878، 0/869 و 0/511 بود. در تحلیل عاملی اکتشافی، SAST-R شامل 12 عامل بود که 71/4 درصد واریانس کل را تبیین می کردند. SRS 5 عامل داشت که 2/76 درصد وارایانس کل را توضیح می دادند و سؤالات منتخب YRBSS هم شامل دو عامل با توجیه 56/7 درصد واریانس کل بود. نتیجه گیری: SAST-R ثبات درونی بالایی دارد، اما ساختار عاملی آن پیچیده است. SRS ساختار عاملی مشخص و ثبات درونی بالایی دارد. سؤالات منتخب YBRSS هم ساختار عاملی مناسب و ثبات درونی متوسطی دارد. بر اساس این یافته ها، این ابزارها قابلیت استفاده محتاطانه در پژوهش هایی به زبان فارسی را دارند، اما نیاز است روایی آن ها از سایر جنبه ها، مانند روایی سازه، و نیز پایایی آن ها نیز بررسی شود.

اهداف: هدف از پژوهش حاضر بررسی شاخص هایی روان سنجی نسخه فارسی سیستم ارزیابی رفتار کودکان (BASC-3، ویرایش سوم)، در دختران و پسران کم توان ذهنی خفیف و با بهره هوش نرمال در شهر یزد بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات مقطعی بود. این پژوهش بر روی دختران و پسران کم توان ذهنی خفیف و با بهره هوش نرمال در سال 1395-1396 اجرا شد. جامعه آماری شامل کلیه دختران و پسران کم توان ذهنی خفیف و با بهره هوش نرمال در سنین 18-12 سال در مدارس عادی، استثنایی و مؤسسات حرفه آموزی شهر یزد بود. نمونه پژوهش شامل 438 نفر دانش آموز بودند که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه سیستم ارزیابی رفتار کودکان ویرایش سوم (فرم والدین و معلمان) بود. تجزیه وتحلیل داده با نرم افزار SPSS نسخه 24 و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: نتایج به دست آمده با استفاده از تحلیل عاملی، ضریب همبستگی خرده مقیاس ها با نمره کل، روش آزمون بازآزمون و آلفای کرونباخ نشان دهنده این بود که سیستم ارزیابی رفتار کودکان از روایی و پایایی مناسب برخوردار است و فرم والدین و معلمان برای هر دو گروه افراد کم توان ذهنی خفیف و با بهره هوش نرمال قابل استفاده است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان گفت که پرسش نامه سیستم ارزیابی رفتار کودکان ویرایش سوم (فرم والدین و معلمان) از ویژگی های روان سنجی مناسب برخوردار است و با اطمینان می توان از آن ها در جهت ارزیابی مشکلات رفتاری و انطباقی نوجوانان و جوانان کم توان ذهنی خفیف و با بهره هوش نرمال در ایران استفاده کرد.