روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

اهداف: اهمال کاری و افت تحصیلی از عواملی هستند که در دانشگاه های علوم پزشکی رو به افزایش بوده و تهدیدی برای دانشجویان و سیستم آموزشی محسوب می شوند؛ بنابراین شناسایی مداخلاتی که بتوانند این عوامل را در دانشجویان کاهش دهند، ضروری به نظر می رسد. از این رو مطالعه حاضر با هدف اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش (ACT) بر اهمال کاری تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان انجام گرفت. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت مداخله ای و نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و با دو گروه آزمایش و کنترل انجام شد. جامعه آماری کلیه دانشجویان دارای افت تحصیلی بودند که طی سال تحصیلی 1396-1397 به اداره مشاوره دانشگاه معرفی شدند که از بین آن ها 38 نفر با در نظر گرفتن معیارهای ورود و نمره اهمال کاری تحصیلی وارد مطالعه شدند. ابزار اندازه گیری داده ها پرسش نامه استاندارد اهمال کاری سولومون و راثلبوم بود. ملاک عملکرد تحصیلی دانشجویان نیز معدل نیم سال تحصیلی آنان بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آنالیز کوواریانس و تحلیل کوواریانس در نرم افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد. یافته ها: میانگین اهمال کاری تحصیلی در دو گروه و در پس آزمون تفاوت معنی داری داشت (0/05>P). F مربوط به عامل گروه در اهمال کاری تحصیلی برابر با 257/553 و در سطح 0/05>P از لحاظ آماری معنادار بود؛ بنابراین اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش (ACT) بر اهمال کاری تحصیلی و مؤلفه های آن در گروه آزمایش تأیید شد. در مورد عملکرد تحصیلی نیز F مربوط به عامل گروه برابر با 9/59 و در سطح 0/05>P از لحاظ آماری معنادار بود؛ بنابراین، تأثیر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر عملکرد تحصیلی نیز در دانشجویان تأیید شد. نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده اثربخش بودن درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اهمال کاری و افت تحصیلی دانشجویان بود.

اهداف: رضایت فردی زوجین در بیشتر حوزه های زناشویی متأثر از الگوهای ارتباطی آن هاست، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای الگوهای ارتباطی در رابطه بین تمایزیافتگی خود و رضایت جنسی زوجین انجام گرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه زوجین ساکن شهرستان بوکان در سال1398 بودند. پانصد نفر از زوجین به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و پرسش نامه های تمایزیافتگی خود، الگوهای ارتباطی و رضایت جنسی لارسون، روی آن ها اجرا شد، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام و آزمون سوبل به کمک نرم افزارهای SPSS (نسخه 22) و PLS انجام گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد در بررسی معناداری نقش واسطه ای الگوهای ارتباطی در رابطه بین تمایزیافتگی خود و رضایت جنسی مقدار آماره سوبل تست برابر با 18/663 است (P≤ 0/01). بنابراین می توان نتیجه گرفت که متغیر الگوهای ارتباطی در تأثیر بین تمایزیافتگی خود بر رضایت جنسی، نقش میانجی مثبت و معنی داری دارد. از سوی دیگر نیز تأثیر تمایزیافتگی خود بر رضایت جنسی هم به صورت مستقل و هم با حضور متغیر میانجی الگوهای ارتباطی مثبت و معنادار است. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان گفت زوج درمانگران می توانند برای بهبود تعارضات جنسی زوجین در مداخلات خود، بر بهبود الگوهای ارتباطی زوجین تأکید کنند و از این رویکرد جهت پیشگیری از جدایی و طلاق زوجین و شکست آن ها در ازدواجشان استفاده کنند.

اهداف: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی موسیقی درمانی و رفتاردرمانی شناختی بر کیفیت زندگی، ولع مصرف و تنظیم هیجانی بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون بود. مواد و روش ها: روش این پژوهش شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون و پس آزمون چند گروهی بود و جامعه آماری آن را کلیه مراجعان تحت درمان نگهدارنده با متادون در کیلینک های درمانی اعتیاد شهر تهران وابسته به وزارت بهداشت در سال 1397 تشکیل می دادند که 54 (هر گروه 18 نفر) نفر از آنان به شیوه نمونه گیری هدفمند در دو گروه آزمایش (موسیقی درمانی رفتاردرمانی شناختی) و یک گروه کنترل قرار داده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه تنظیم شناختی هیجان و پرسش نامه کیفیت زندگی و پرسش نامه ولع مصرف استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد هم موسیقی درمانی و هم رفتاردرمانی شناختی میزان کیفیت زندگی و تنظیم هیجان گروه آزمایش را نسبت به گروه کنترل ارتقا و میزان ولع مصرف را به نحو قابل توجهی کاهش دادند (0/01>P). نتایج آزمون پیگیری نشان داد میانگین نمرات گروه های آزمایش در متغیرهای مورد مطالعه به طور معناداری متفاوت با گروه کنترل بود. بین گروه های درمانی از لحاظ اثر بخشی بر کیفیت زندگی و تنظیم منفی هیجانی شناختی تفاوت معناداری وجود داشت؛ به نحوی که رفتاردرمانی شناختی در تنظیم هیجانات منفی و افزایش کیفیت زندگی مؤثرتر بود. در مورد تنظیم هیجان های مثبت و کاهش ولع مصرف تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: این نتایج حاکی از این است که این دو نوع درمان به طور معنی داری باعث افزایش کیفیت زندگی، تنظیم هیجانی و کاهش ولع مصرف می شود.

اهداف: کارکردهای اجرایی اشاره به استفاده از فرایندهای شناختی برای کنترل افکار و هیجانات دارد. هدف از پژوهش حاضر پیش بینی اختلال در کارکردهای اجرایی بر اساس نقص زبانی و حرکتی در کودکان بود. مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1397-1398 شهر تبریز بودند که از بین آن ها هفتصد نفر به صورت خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و در گام بعدی از والدین آن ها خواسته شد پرسش نامه های عصب روان شناختی و شخصیتی کولیج (2002) و پرسش نامه مشکلات رشدی و رفتاری کودکان 5 تا 15 سال (نسخه والدین) را تکمیل کنند. داده ها با استفاده از آزمون رگرسیون هم زمان و نرم افزار SPSS نسخه 25 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد نقص در مهارت حرکتی درشت (0/12)، مهارت زبان دریافتی (0/19) و مهارت زبان ارتباطی (0/25) به صورت معنی داری در به وجود آمدن اختلال کارکردهای اجرایی نقش ایفا می کنند. نتیجه گیری: مهارت های زبانی و رشد حرکتی عواملی هستند که در رشد کارکردهای اجرای مؤثرند.

اهداف: قانون سرایت یکی از قوانین جادوی همانندپنداری و از تحریف های شناختی شناسایی شده در ارتباط با چندش است. این قانون ویژگی هایی دارد که آن را برای مطالعه در اختلال وسواس آلودگی مناسب می کند. در توضیح اینکه چندش با چه مکانیسم اثری منجر به نشانه های وسواس آلودگی می شود، مطالعه حاضر چنین فرض می کند که هیجان چندش سبب فعال شدن قانون سرایت و آن نیز سبب برانگیختن برآوردهای تهدید مرتبط با سرایت می شود که احتمالاً منجر به ترس از آلودگی در اختلال وسواس می شوند. بنابراین هدف از مطالعه پیش رو بررسی برازش مدل ساختاری است که در آن قانون سرایت و برآورد تهدید، به ترتیب، میانجی رابطه چندش و ترس از آلودگی در وسواس هستند. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع طرح های همبستگی است. شرکت کنندگان در پژوهش شامل 495 دانشجو (59 درصد زن) هستند که به روش نمونه گیری در دسترس از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران به عنوان جامعه پژوهش گردآوری شده اند. همه شرکت کنندگان پرسش نامه های پژوهش شامل مقیاس چندش تجدیدنظرشده، مقیاس حساسیت سرایت زیرمقیاس سرایت فرافیزیکی، پرسش نامه وسواسی جبری ونکوور زیرمقیاس آلودگی و هشت سناریوی مرتبط با درجه بندی برآورد تهدید را تکمیل کردند. مدل پیشنهادی از طریق روش مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و با نرم افزار AMOS20 مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل آسیب شناختی پیشنهادی مطالعه حاضر بر اساس شاخص های برازشِ تطبیقی (،(CFI شاخص نیکویی برازش تعدیل شده (AGFI)، شاخص نیکویی برازش (GFI )، شاخص خی دوی نسبی (CMIN/DF)، و ریشه دوم مربعات خطای برآورد (RMSEA) از برازش مناسبی برخوردار است. بدین ترتیب که شاخص CMIN/DF کوچک تر از 2، شاخص RMSEA کوچک تر از 0/05 و سایر شاخص ها نیز بزرگ تر از 0/90 هستند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های مطالعه حاضر می توان به نقش میانجی یافتارهای سرایت جادویی و برآوردهای تهدید در رابطه میان چندش و نشانه های وسواس آلودگی اشاره کرد. مدل آسیب شناختی پیشنهادی حاضر می تواند به پیشبرد نظریه رو به رشد چندش و بهبود درمان های شناختی رفتاری مرتبط با آن کمک کند.

اهداف: ابتلای کودکان به سرطان، کل خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد اما اکثر مطالعات انجام شده در دنیا بر افراد مبتلا و والدینشان تمرکز دارند و کمتر پژوهشی به همشیران کودکان مبتلا به سرطان پرداخته است. هدف این مطالعه بررسی مشکلات هیجانی، رفتاری و علائم استرس پس از سانحه در همشیران کودکان مبتلا به سرطان است. مواد و روش ها: جامعه آماری شامل همشیران کودکان مبتلا به سرطان در مرکز آموزشی درمانی حضرت علی اصغر است. در این مطالعه که از نوع علّی مقایسه ای است، سی نفر از همشیران 11 تا 18 ساله کودکان مبتلا به سرطان و سی نفر به عنوان گروه کنترل شرکت داشتند. این دو گروه از نظر سن و جنس همتا شدند و روش نمونه گیری به صورت دردسترس بود. در این پژوهش جهت ارزیابی مشکلات هیجانی، رفتاری و علائم اختلال استرس پس از سانحه از پرسش نامه خودگزارش دهی نوجوان آخنباخ و مقیاس علائم اختلال استرس پس از سانحه (فرم خودگزارش دهی) استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در زمینه مشکلات هیجانی، رفتاری و علائم اختلال استرس پس از سانحه تفاوت معناداری بین دو گروه وجود دارد (P≤ 0/01). نتیجه گیری: با توجه به نرخ بالاتر مشکلات روان شناختی در همشیران کودکان مبتلا به سرطان نیاز به بررسی دقیق تر آسیب شناسیِ این گروه و ارائه رهنمودهای اختصاصی جهت بهبود سلامت روان آنان ضروری به نظر می رسد.

اهداف: طرح واره های ناسازگار اولیه، الگوهای هیجانی و شناختی خود آسیب رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن شکل گرفته و در زندگی تکرار می شوند و از آنجایی که طرح واره های ناسازگار اولیه بیشترین پیش بینی کننده برای استعداد اعتیاد می توانند باشند و اعتیاد به شبکه های اجتماعی هم به عنوان یک آسیب یا عارضه مطرح است، مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین طرح واره ناسازگار اولیه با اعتیاد به شبکه های اجتماعی در بین دانشجویان انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع مقطعی بوده که روی نمونه ای شامل 350 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان با روش تصادفی طبقه ای (بر اساس سال ورود و دانشکده) انجام شد. نسخه سوم فرم کوتاه پرسش نامه طرح واره یانگ و پرسش نامه اعتیاد به شبکه های اجتماعی مبتنی بر موبایل به عنوان ابزار استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 و به وسیله آزمون کای دو و رگرسیون لجستیک تحلیل شدند. مقدار P کمتر از 0/05 در آزمون ها معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: 186 نفر (53/2 درصد) اعتیاد به شبکه های اجتماعی داشتند. در 215 نفر (61/4 درصد) حداقل یک طرح واره ناسازگاری اولیه وجود داشت. یافته ها بین زن بودن (0/021=OR=0/35 ،P)، داشتن سن بالاتر از 21 سال (0/001>OR=0/46 ، P )، طرح واره هدایت شدن توسط دیگران (0/01=OR=0/54= P)، طرح واره استحقاق (0/002=OR=0/47 ،P) و طرح واره انزوای اجتماعی (0/006=OR=2/94 ، P) با اعتیاد به شبکه های اجتماعی، رابطه معنا داری را نشان دادند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد برخی از ویژگی های فردی و شکل گیری برخی از طرح واره ها با کاهش و افزایش شانس اعتیاد به شبکه های اجتماعی همراه است.

اهداف: جهت برنامه ریزی متناسب با نیاز های بیماران روان پزشکی این نیاز وجود دارد که ابعاد مختلف پدیده انگ اجتماعی در ایران در گروه های هدف مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که دسترسی به پرسش نامه های سنجش انگ به زبان فارسی در حال حاضر محدود است، ما در این مطالعه که بر اساس یک مرور مفهومی است، بر آن شدیم پرسش نامه های طراحی یا ترجمه شده به زبان فارسی جهت سنجش انگ را مورد بررسی قرار دهیم. مواد و روش ها: نوع مطالعه مرور مفهومی است و هدف تحقیق، جمع آوری پرسش نامه های طراحی یا ترجمه شده به زبان فارسی جهت سنجش انگ است. به منظور یافتن مطالعات و منابع مرتبط با انگ اجتماعی در نظام سلامت، پس از مرور گسترده منابع، مقالات و پایان نامه های مرتبط با مفهوم، وارد مطالعه شدند. جامع آماری در این منابع شامل کارکنان نظام سلامت و دانشجویان، مراقبت کنندگان یا خانواده های بیماران، بیماران روان پزشکی، مادران دارای فرزند مبتلا به اُتیسم، مادران دارای فرزند مبتلا به سندرم داون و جمعیت عمومی بود که با روش نمونه گیری تصادفی یا نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بر این اساس اطلاعات و ساختار پرسش نامه های فارسی مورد استفاده در مقالات استخراج شد و طی تماس و ارسال نامه الکترونیک به نویسندگان مقالات مورد نظر، اطلاعات تکمیلی و متن کامل پرسش نامه ها جمع آوری شد. یافته ها: بر اساس یافته های مطالعه حاضر، 21 پرسش نامه برای سنجش انگ به زبان فارسی مورد استفاده قرار گرفته اند که امکان دسترسی و تحلیل متن کامل 19 پرسش نامه فراهم شد. بیشتر پرسش نامه های در دسترس به زبان فارسی برای سنجش انگ اجتماعی، ترجمه پرسش نامه هایی به زبان دیگر هستند و تنها چهار پرسش نامه توسط محققین فارسی زبان به وجود آمده و اعتباریابی شده اند. نتیجه گیری: برخلاف آنچه در سایر زبان ها و مطالعات کشورهای مختلف یافت شد (مبنی بر اینکه بیشتر پرسش نامه های انگ اجتماعی برای ارزیابی این پدیده در جمعیت عمومی و سپس بیماران به وجود آمده و به کار برده می شوند) در ایران و به زبان فارسی، عمده پرسش نامه ها جهت استفاده در ارائه دهندگان خدمت و دانشجویان و سپس مراقبت کنندگان یا خانواده های بیماران تهیه شده و مورد استفاده قرار گرفته است و پرسش نامه های سنجش انگ اجتماعی استفاده شده در جمعیت عمومی و بیماران محدود است. همچنین پرسش نامه ای برای سنجش انگ در کودکان و نوجوانان به زبان فارسی یافت نشد.

نتایج یک بررسی درباره «مجله های چپاولگرِ» حوزه روان پزشکی جهان در مجله لنست روان پزشکی بیانگر همکاری هزاران روان پژوه ایرانی با این نشریات است [1]. در مجله های با دسترسیِ آزاد، با تأمین هزینه های انتشار مقاله توسط خودِ نویسنده، امکان دسترسی رایگان به مقاله فراهم می شود؛ اما «مجله های چپاولگر» با استفاده سوء از این شیوه، هزینه را از نویسنده اخذ کرده و بدون داوری یا با داوری مخدوش، مقالات نامطمئن و ناپیراسته را منتشر می کنند. برخی محققین متناوباً فهرستی از مشخصات مجله های چپاولگر منتشر می کنند [2]. وزارت بهداشت ایران نیز فهرستی از «مجلات نامعتبر و جعلی» ارائه کرده است.