روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

هدف: در DSM-5 برای کودکان دچار تحریک پذیری های شدید و دائمی (غیردوره ای)، تشخیص «اختلال بدسامانی خلق ایذایی» (DMDD) در نظر گرفته شده و این اختلال در بخش اختلال های خلقی گنجانده شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی این موضوع است که آیا DMDD زیرگروهی از اختلال دوقطبی (BD) است یا یک اختلال مستقل. روش: پایگاه های Medline، PsycINFO، Scopus و DSM برای منابع انگلیسی و SID برای منابع فارسی تا تابستان 1392 جست وجو و داده های معتبر انگلیسی و فارسی زبان گردآوری شد. یافته ها: بررسی هایی که تا کنون برای مقایسه تحریک پذیری های شدید و دائمی (معادل DMDD) با اختلال دوقطبی انجام شده، نشان داده اند که DMDD و اختلال دوقطبی در شدت و میزان اختلال عملکرد یکسان، ولی در نسبت جنسیتی، انباشتگی خانوادگی، سیر و پیش آگهی، اختلال های همراه و کارکردهای عصب روان فیزیولوژیک متفاوت هستند. کودکان مبتلا به DMDD در سال های بعد، بیشتر دچار اختلال های افسردگی تک قطبی و اضطرابی می شوند و اختلال دوقطبی در آنها دیده نشده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد DMDD زیرگونه ای از اختلال دوقطبی نیست و بهتر است در بخش اختلال های خلقی به عنوان تشخیصی مستقل در نظر گرفته شود. ضروری است تدوینگران DSM در آینده نیز در رویارویی با یافته های جدید، برای ایجاد اصلاحات لازم نرمش کافی نشان دهند.

هدف : هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی روان درمانی روان پویشی کوتاه مدت با روش تنظیم کننده اضطراب در درمان مردان مبتلا به هراس اجتماعی بود. روش : این پژوهش روی شش مرد جوان مبتلا به هراس اجتماعی که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، در چهارچوب طرح تجربی تک موردی، با استفاده از خط پایه چندگانه به صورت پلکانی، طی 20 جلسه برای هر مراجع، همراه با پیگیری سه ماهه، انجام شد. از مصاحبه بالینی ساختاریافته بر مبنای DSM-IV ( SCID ) برای گزینش آزمودنی ها و از مقیاس ارزیابی عملکرد کلی ( GAF ) و پرسشنامه هراس اجتماعی ( SPIN ) برای ارزیابی شرایط بالینی افراد استفاده شد. برای تحلیل داده ها روش تحلیل نگاره ای، معناداری بالینی، درصد بهبود و شاخص های شش گانه کارایی به کار رفت. یافته ها : روان درمانی روان پویشی کوتاه مدت با روش تنظیم کننده اضطراب توانست هراس اجتماعی مراجعان را کاهش دهد (66 درصد بهبودی) که تا پایان دوره پیگیری سه ماهه باقی بود (67 درصد بهبودی). نمرات مراجعان، بر اساس SPIN ، پیش از مداخله بالاتر از نقطه برش (نمره 19) بود، اما پس از مداخله و دوره پیگیری به کمتر از نقطه برش رسید. همچنین در پایان درمان و دوره پیگیری نمره GAF مراجعان از 51 تا 60 به 71 تا 80 افزایش یافت. نتیجه گیری : نتایج این پژوهش نشان می دهد که روان درمانی روان پویشی کوتاه مدت با روش تنظیم کننده اضطراب، با تمرکز بر تعارضات هیجانی، ممکن است بر درمان مبتلایان به هراس اجتماعی مؤثر باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش های جنسیتی مردان و زنان ایرانی با استفاده از دو ابزار مختلف و مقایسه آنها با هم انجام شد. روش: تعداد 81 مرد و 89 زن ایرانی طبیعی در یک مطالعه مقطعی- تحلیلی شرکت کردند. بررسی نقش های جنسیتی مردانه و زنانه با استفاده از مقیاس نقش جنسیتی مردانه (GM) و زنانه (GF) از MMPI-2 و پرسشنامه نقش جنسیتی بم (BSRI) صورت گرفت. تعیین نوع جنسیت با استفاده از روش دونیمه سازی توسط میانه انجام شد. یافته ها: بر اساس هنجار جمعیت ایرانی مقیاس های GM و GF، 1/48 درصد مردان و 1/37 درصد زنان از نظر جنسیتی نامتمایز بودند و هیچ کدام از افراد بررسی شده دوجنسیتی (آندروژینوس) تلقی نشدند. اما بر اساس پرسشنامه نقش جنسیتی بم، 2/6 درصد مردان و 1/10 درصد زنان دوجنسیتی بودند و 5/39 درصد مردان و 0/36 درصد زنان نامتمایز قلمداد شدند. ضریب همبستگی پیرسون میان نمره مقیاس GM از MMPI-2 و صفات مردانه از BSRI 530/0 و بین نمره مقیاس GF از MMPI-2 و صفات زنانه در BSRI 528/0 بود (در هر دو مورد 001/0>p). نتیجه گیری: دو پرسشنامه مورد استفاده همبستگی متوسطی داشتند. به نظر می رسد این دو پرسشنامه ابعاد متفاوتی از نقش های جنسیتی را اندازه می گیرند، اگرچه هم پوشانی قابل توجهی نیز میان آنها دیده می شود.

هدف: با توجه به فقدان ابزار اختصاصی در ایران برای سنجش نشانه های اختلال استرس پس آسیبی (PTSD) ثانویه، پژوهش حاضر با هدف هنجاریابی مقیاس استرس آسیب ثانویه (STSS) در فرزندان جانبازان انجام شد. روش: جامعه پژوهش حاضر شامل فرزندان جانبازان شهر های یزد، اصفهان، نجف آباد و یاسوج بود که در مدارس شاهد و ایثارگر این شهرها مشغول به تحصیل بودند. با روش نمونه گیری خوشه ای 607 آزمودنی از این جامعه انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از مقیاس استرس آسیب ثانویه (STSS)، مقیاس سنجش نشانه های PTSD می سی سی پی (Mississippi PTSD) و مقیاس اضطراب، استرس و افسردگی (DASS-21) استفاده شد. داده ها به روش تحلیل عاملی تأییدی، همبستگی پیرسون و آزمون t مستقل تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل عاملی تأییدی نشان داد STSS شامل سه خرده مقیاس مزاحمت، اجتناب و برانگیختگی و بنابراین ساختار عاملی آن همانند ساختار عاملی نسخه اصلی مقیاس بود. ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس 89/0 به دست آمد و روایی محتوایی مقیاس توسط کارشناسان آگاه به موضوع تأیید شد. وجود همبستگی بالا میان نمره STSS و نمره خرده مقیاس های استرس، اضطراب و افسردگی و خرده مقیاس های مقیاس PTSD می سی سی پی نشانگر روایی همگرای مقیاس بود (01/0>p). همچنین STSS توانست گروه آزمودنی های دارای سلامت روان بالا را از گروه آزمودنی های دارای سلامت روان پایین تمیز دهد. نتیجه گیری: نسخه فارسی مقیاس استرس آسیب ثانویه دارای پایایی و روایی مطلوبی در فرزندان جانبازان ایرانی است.

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی ابزار سوگ مزمن کندال (KCSI) در جمعیت مادران ایرانی دارای کودک مبتلا به سرطان بود. روش: ابزار سوگ مزمن کندال با استفاده از شیوه وایلد به فارسی ترجمه شد و 15 نفر از اعضای هیأت علمی که در زمینه های مختلف پرستاری و روان شناسی تخصص داشتند، روایی محتوایی و صوری آن را تعیین کردند. سپس 264 نفر از مادران دارای کودک مبتلا به سرطان که به یکی از سه بیمارستان مرکز طبی کودکان، مفید، یا حضرت علی اصغر (ع) مراجعه کرده بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و نسخه فارسی پرسشنامه را تکمیل کردند. روایی سازه ابزار با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. برای بررسی همسانی درونی از تعیین ضریب آلفای کرونباخ و برای بررسی پایایی از آزمون مجدد 20 شرکت کننده، به فاصله 2 هفته، استفاده شد. یافته ها: تحلیل عاملی وجود سه عامل را تأیید کرد که 9/49 درصد واریانس نمرات ابزار را تبیین می کردند. ضریب آلفای کرونباخ برای کل ابزار 84/0 و ضریب همبستگی پیرسون بین دو بار اجرای ابزار 86/0 (001/0>p) بود. میانگین نمره سوگ مزمن شرکت کنندگان 4/76 (با انحراف معیار 8/15) بود. نتیجه گیری: می توان از ﻧﺴﺨﻪ ﻓﺎرﺳ ﯽ ابزار سوگ مزمن کندال (KCSI) ﺑ ﻪﻋﻨ ﻮان ﯾ ﮏ اﺑﺰار روا و ﭘﺎﯾﺎ برای اندازه گیری شدت سوگ مزمن در مادران دارای کودک مبتلا به سرطان استفاده کرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان پیش بینی کنندگی ابعاد کمال گرایی و راهبردهای تنظیم هیجانی در شدت نشانه های اضطراب و افسردگی در دانشجویان است. روش: با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، 280 دانشجوی دانشگاه های علوم پزشکی تهران و صنعتی امیرکبیر از بین کلیه دانشجویان دانشگاه های سراسری مستقر در شهر تهران انتخاب شدند و به مقیاس کمال گرایی چند بعدی تهران (TMPS)، پرسشنامه تنظیم هیجان شناختی (CERQ) و زیرمقیاس های افسردگی و اضطرابِ مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21) و دو زیرمقیاس حل مسأله مدبرانه و گریز- اجتنابِ پرسشنامه شیوه های مقابله (WOCQ) پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش رگرسیون گامبه گام استفاده شد. یافته ها: ابعاد کمال گرایی و راهبردهای تنظیم هیجانی توانستند 36 درصد از تغییرات شدت نشانه های افسردگی و 30 درصد از تغییرات شدت نشانه های اضطراب را تبیین کنند. نتیجه گیری: کمال گرایی و راهبردهای تنظیم هیجانی را می توان به عنوان متغیرهای پیش بینِ شدت نشانه های افسردگی و اضطراب به شمار آورد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی مقدماتی روایی و پایایی پرسشنامه روابط موضوعی و واقعیت آزمایی بِل (BORRTI) بود. روش: تعداد 141 (٨٨ دختر و 53 پسر) دانشجوی دانشگاه هنر تهران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با دو پرسشنامه روابط موضوعی و واقعیت آزمایی بل (BORRTI) و فهرست تجدیدنظرشده 90گویه ای نشانه های بیماری (SCL-90-R) مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: همبستگی میان تمام خرده مقیاس های BORRTI و تمام ابعاد SCL-90-R معنی دار بود (001/0≥p). پایایی بازآزمایی 21هفته ای BORRTI از ٧٨/٠ برای هذیان و توهم تا ٦٥/٠ برای عدم قطعیت ادراک به دست آمد. آلفای کرونباخ خرده مقیاس ها نیز از ٦٦/٠ برای بی کفایتی اجتماعی تا ٨٢/٠ برای بیگانگی بود. نتیجه گیری : نسخه فارسی BORRTI از روایی و پایایی مطلوبی در ارزیابی دو سازه روابط موضوعی و واقعیت آزمایی برخوردار است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی پایایی و روایی مقیاس ترس مرضی اجتماعی روی دانشجویان دانشگاه های اهواز بود. روش: نمونه آماری پژوهش زمینه یابی حاضر شامل 800 دانشجوی دانشگاه های شهید چمران اهواز، علوم پزشکی جندی شاپور، پیام نور مرکز اهواز و آزاد اسلامی واحد اهواز (400 دختر و 400 پسر) بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مقیاس ترس مرضی اجتماعی (SPIN) استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد مقیاس ترس مرضی اجتماعی سه عامل ترس، اجتناب و نشانه های فیزیولوژیک را می سنجد. روایی این مقیاس به دو روش تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی مورد سنجش قرار گرفت. تمامی گویه ها به طور معنی دار روی عامل مربوط به خود بار شدند. همسانی درونی کل مقیاس و عامل های سه گانه استخراج شده، همگی در حد قابل قبول بود. همبستگی میان گویه ها و نمره کل در دامنه 708/0-378/0 و همگی معنی دار بود (001/0p≤). ساختار عاملی اکتشافی با روش چرخش مایل، همانند پرسشنامه اصلی سه عامل به دست داد که روی هم 05/49 درصد واریانس مقیاس را تبیین کردند. آلفای کرونباخ نیز 869/0 به دست آمد. بر پایه نمره استاندارد Z، نمره آزمودنی ها با پنج مقیاس بدون نشانه آشکار (رتبه درصدی کمتر از 20)، خفیف (رتبه درصدی 20 تا40)، متوسط (رتبه درصدی 40 تا 70)، شدید (رتبه درصدی 70 تا 90) و بسیار شدید (90 به بالا) توصیف شد. نتیجه گیری: نسخه فارسی مقیاس ترس مرضی اجتماعی از نظر ویژگی های روانسنجی مناسب بوده، می توان از آن به عنوان یک وسیله غربالگری، پژوهشی و تشخیص بالینی استفاده کرد.

کمبود تخت های بیمارستانی برای بیماران روانپزشکی، مشکل دیرینه این مبتلایان در جهان است. در ایران ابلاغ قانون اختصاص ده درصد تخت های موجود بیمارستان های عمومی به بیماران روانپزشکی ارجاعی از نظام شبکه، هرچند گامی مؤثر درجهت رفع مشکل بوده، به دلیل هزینه بر بودن و به تبع آن مغایرت با سیاست خودگردانی بیمارستان ها، انگ بیماری های روانی، حمایت ناکافی سازمان های بیمه گر از هزینه های درمان اختلالات روانپزشکی و نگرش نادرست در سطوح مختلف به این بیماران، در تعداد معدودی بیمارستان عمومی به اجرا درآمده است. این مقاله سعی دارد با نگاهی تاریخی و ضمن تحلیل موضوع، بر لزوم تغییر کاربری ده درصد از تخت های بیمارستان های عمومی به تخت روانپزشکی تأکید نماید.