روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)

اهداف: مداخلات زودهنگام می تواند در تعدیل یا حذف بسیاری از نشانگان اصلی اختلالات طیف اوتیسم و افزایش مهارت های جدید نقش بسیار مهم و تأثیرگذاری داشته باشد. آموزش والدین برای انجام مداخلات، منجر به کاهش احساس افسردگی، استرس و افزایش احساس توانمندی در آن ها خواهد شد. پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی آموزش گروهی والدین و شیوه های مدیریت رفتار بر نشانگان اختلالات طیف اوتیسم کودکان آن ها و سلامت روان والدین، عملکرد خانواده و مکانیسم ها ی انطباقی والدین می پردازد. مواد و روش ها: یک گروه 30 نفری از والدین کودکان دچار اختلالات طیف اتیسم مراجعه کننده به درمانگاه دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند. طول دوره مداخلات 10 جلسه 90دقیقه ای و منطبق با برنامه تانگ بود که به صورت هفتگی در انستیتو روان پزشکی تهران اجرا شد. به منظور بررسی والدین از سه پرسش نامه سنجش کارکرد خانواده (FAD)، راهبردهای مقابله ای بیلینگز و موس و مقیاس سلامت عمومی گلدبرگ استفاده شد. به منظور بررسی کودکان از مقیاس درجه بندی اوتیسم کودکی استفاده شد. گروه آزمایش وکنترل قبل از شروع مداخلات مورد ارزیابی قرار گرفته و بعد از پایان جلسات مداخله و در مرحله پیگیری سه ماهه بعد مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند تا میزان تأثیر مداخلات تعیین شود. یافته ها: آنالیز داده ها با آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد که آموزش روان شناختی در سه مراحل پس آزمون و پیگیری بر کاهش نشانگان بالینی و مؤلفه های آن، اثربخشی معنی داری داشته است و نتایج در مرحله پیگیری سه ماهه ثابت مانده است. با توجه به اینکه مقدار محاسبه شده F ه (859/4) معنادار است (0/023=P)، بنابراین می توان گفت که بین دو گروه آزمایش و کنترل در افزایش سلامت عمومی، بهبود عملکرد خانواده، بهبود رفتارهای کودک و ارتقای راهبردهای مقابله ای، تفاوت معنادار مشاهده می شود. نتیجه گیری: مطالعه حاضر اهمیت آموزش گروهی والدین در زمینه اختلالات طیف اوتیسم و شیوه های مدیریت رفتار بر سلامت روان والدین را نشان می دهد.

اهداف: هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر تاب آوری، سخت رویی و سلامت عمومی دانش آموزان دختر هنرستانی منطقه ۱۳ تهران بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی، از نظر هدف، کاربردی، و ازنظر نوع طرح، شبه آزمایشی است. در این پژوهش از طرح پیش آزمون و پس آزمون با یک بار پیگیری سه ماهه همراه با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان هنرستانی منطقه ۱۳ شهر تهران در سال ۱۳۹۶ بود. بدین منظور ۶۰ نفر از دانش آموزان جامعه موردنظر به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۴۰ نفر) و کنترل (۲۰ نفر) تقسیم شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه حالت صفت بیان خشم STAXI-۲، مقیاس تاب آوری کونور دیویدسون، پرسش نامه سخت رویی کوباسا، مقیاس سلامت عمومی ۸۲-GHQ و همچنین آموزش پروتکل مدیریت خشم به صورت گروهی در ۱۲ جلسه هفتگی بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر توسط نسخه ۲۴ نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که آموزش کنترل خشم به صورت معناداری موجب کاهش میزان خشم و افزایش میزان تاب آوری، سخت رویی و سلامت عمومی در آزمودنی های گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد (۰/۰۵> P). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان گفت که با برگزاری جلسات روان شناختی آموزشی مانند آموزش مدیریت خشم در مدارس می توان به افزایش سلامت روان در میان دانش آموزان کمک کرد.

اهداف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش قبل از ازدواج به شیوه برنامه آموزش ارتباط بر کاهش انتظارات زناشویی ایده آل گرایانه جوانان مجرد شهر اهواز انجام گرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک طرح نیمه آزمایشی بسط یافته با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل است. جامعه این پژوهش شامل کلیه جوانان مجرد شهر اهواز بود. ۳۲ جوان مجرد داوطلب در شهر اهواز بر اساس نمره یک انحراف معیار بالاتر از میانگین در بعُد ایده آل گرایانه مقیاس انتظارت زناشویی و بر اساس معیارهای ورود و خروج به پژوهش، به صورت داوطلبانه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۶ نفر) و کنترل (۱۶ نفر) قرار گرفتند. داده ها با استفاده از بعُد انتظارات ایده آل گرایانه جونز و نلسون در سه مرحله (پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بعد از ۶۰ روز) جمع آوری شدند. افراد گروه آزمایش ۹ جلسه در برنامه آموزش ارتباط به مدت ۹۰ دقیقه و دو بار در هفته شرکت کردند و افراد گروه کنترل در یک جلسه تحت آموزش قبل از ازدواج قرار گرفتند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و نسخه ۲۱ نرم افزار آماری SPSS تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که آموزش ارتباط منجر به کاهش انتظارات زناشویی ایده آل گرایانه جوانان مجرد گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل از مرحله پیش آزمون به مرحله پیگیری شده است (P<۰/۰۰۱). نتیجه گیری: برنامه آموزش ارتباط می تواند به عنوان یک برنامه مفید و مناسب در آموزش قبل از ازدواج و برای کاهش انتظارات زناشویی ایده آل گرایانه افراد جوان مورد استفاده قرار گیرد.

اهداف: رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان یکی از نگرانی مهم سلامت روانی و اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای راهبردهای سازگارانه و ناسازگارانه تنظیم هیجان در ارتباط بین باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی با رفتارهای پرخطر در میان فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی با تحلیل مدل معادلات ساختاری بود. نمونه ۲۴۳ نفر از فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند و به پرسش نامه های تنظیم شناختی هیجان، سبک دلبستگی، فراشناخت کودکان و رفتارهای پرخطر پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که راهبردهای تنظیم هیجان، بین باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی، و رفتارهای پرخطر میانجیگری می کند، ولی ارتباط معناداری بین راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان با رفتارهای پرخطر یافت نشد. همچنین باورهای فراشناختی با راهبردهای سازگارانه تنظیم هیجان، رابطه مستقیم و معناداری نداشتند (P <۰/۰۰۱)، ولی ارتباط معنادار و مستقیمی بین باورهای فراشناختی با راهبردهای ناسازگارانه پیدا شد. تمامی سبک های دلبستگی نیز ارتباط مستقیم و معناداری هم با راهبردهای سازگارانه و هم با راهبردهای ناسازگارانه تنظیم هیجان داشتند. این نتایج نشان می دهد که مدل حاضر قادر به تبیین ۱۴ درصد از رفتارهای پرخطر فرزندان نوجوان جانبازان اعصاب و روان است. نتیجه گیری: یافته ها همسو با مدل مفهومی، حاکی از آن است که باورهای فراشناختی و سبک های دلبستگی به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق راهبردهای تنظیم هیجان با رفتارهای پرخطر مرتبط هستند. این نتایج کاربردهای عملی در طراحی برنامه های پیشگیرانه دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

اهداف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای طرح واره خود جنسی در رابطه بین کنشوری جنسی و رضایت جنسی انجام شد. مواد و روش ها طرح پژوهش توصیفی بود. جامعه آماری شامل دانشجویان زن متأهل دانشگاه الزهرا (س) و دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب در سال ۱۳۹۶بود. به روش: خوشه ای تصادفی چند مرحله ای ۳۶۰ زن متأهل به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها توسط ابزار طرح واره خود جنسی زنان (اندرسون و سیرانووسکی، ۱۹۹۴)، شاخص کنشوری جنسی زنان (روزن، ۲۰۰۰) و شاخص رضایت جنسی (هادسون، ۱۹۸۱) جمع آوری شد. یافته ها: داده ها به لحاظ توصیفی و به روش تحلیل مسیر، تحلیل شدند. نتایج بیانگر آن بودند که زیرمقیاس پرشور/عاشقانه از طرح واره خود جنسی به صورت مثبت و زیرمقیاس خجالتی/محتاط از طرح واره خود جنسی به صورت منفی، در ارتباط بین عملکرد جنسی با رضایت جنسی نقش واسطه ای دارد. زیرمقیاس صریح/راحت در ارتباط بین عملکرد جنسی با رضایت جنسی نقش واسطه ای ندارد. اثر غیرمستقیم عملکرد جنسی، بر رضایت جنسی با واسطه طرح واره خود جنسی پرشور/عاشقانه و خجالتی/محتاط معنادار است (P<۰/۰۰۱). به علاوه، اثر مستقیم عملکرد جنسی بر زیر مقیاس های پرشور/عاشقانه و صریح/راحت از طرح واره خود جنسی به صورت مثبت معنادار است و اثر مستقیم عملکرد جنسی بر زیرمقیاس خجالتی/محتاط به صورت منفی، معنادار است (P<۰/۰۰۱). افزون بر آن، زیرمقیاس پرشور/عاشقانه تأثیر مثبت و معناداری به صورت مستقیم و زیرمقیاس خجالتی/محتاط تأثیر منفی و معناداری به صورت مستقیم بر رضایت جنسی دارد. زیرمقیاس صریح/راحت بر رضایت جنسی اثر مستقیم ندارد (P<۰/۰۰۱). همچنین، اثر مستقیم عملکرد جنسی بر رضایت جنسی به صورت منفی معنادار است (P<۰/۰۰۱). نتیجه گیری: درمجموع یافته های پژوهش حاضر، بیانگر این است که کنشوری جنسی پیش بینی کننده طرح واره خود جنسی و رضایت جنسی است و بین دو متغیر طرح واره خود جنسی و رضایت جنسی نقش واسطه ای ایفا می کند.

اهداف: شناسایی علائم حاد مانیا که توسط بیمار به یاد آورده می شود، می تواند در افزایش توانایی روانپزشکان در مدیریت بیماری دوقطبی کمک کننده باشد. با توجه به اهمیت یادآوری علایم، هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی مبتلایان به اختلال دوقطبی نوع I در دوره یوتایمیک برای یادآوری علائم مانیای خود در زمان بستری است. مواد و روش کار: برای ۵۹ بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی نوع I که در سال ۱۳۹۱ در بیمارستان های حضرت رسول اکرم(ص) و روانپزشکی ایران بستری بودند، مصاحبه SCID-I و پرسشنامه Y-MRS تکمیل گردید و علائم مانیا برای آنها ثبت شد؛ همچنین اطلاعات دموگرافیک این بیماران با استفاده از اطلاعات پرونده پزشکی آنها استخراج گردید. ۶۰ ماه پس از ترخیص، از طریق مقیاس درجه بندی افسردگی هامیلتون ( HDRS-۱۷ )، مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلالات محور۱ بر اساس DSM-IV ( SCID-I )، مقیاس درجه بندی شیدایی یانگ ( Y-MRS ) و آزمون کوتاه وضعیت ذهنی ( MMSE ) مورد مصاحبه و ارزیابی چهره به چهره قرار گرفتند. برای ازریابی میزان توافق در مورد علایم در بدو بستری و ماه ۶۰ از آزمون های مک نمار و ضریب کاپا استفاده شد. یافته ها: بیشترین میزان یادآوری علائم (در میان افرادی که علامت مورد نظر را ۶۰ ماه پیش در زمان بستری در بیمارستان تجربه کرده بودند) مربوط به کاهش نیاز به خواب (۹۱/۲ %)، خلق تحریک پذیر (۸۳/۹ %) و فعالیت های لذت بخش با عواقب بد (۸۱/۳ %)، و کمترین آنها مربوط به حواس پرتی (۱۷/۶ %) بود. بالاترین ارزش اخباری مثبت مربوط به علائم خلق تحریک پذیر (۱۰۰ %)، پرحرفی (۱۰۰ %) و کاهش نیاز به خواب (۹۶/۳ %)؛ و بالاترین ارزش اخباری منفی متعلق به خلق بالا (۸۷/۵ %) بود. نتایج: در مدیریت مبتلایان به اختلال دوقطبی، روانپزشکان می توانند به یادآوری سه علامت در سابقه حمله مانیا شامل خلق تحریک پذیر، کاهش نیاز به خواب و پر حرفی از جانب بیمار اعتماد کنند. همچنین در مورد سابقه علامت خلق بالا در مبتلایان به اختلال دوقطبی، به جواب منفی بیماران می توان اعتماد نمود.

اهداف: این مطالعه با هدف بررسی، انطباق و اعتباریابی مقایسه ای فرم های اصلی و کوتاه مقیاس عاطفه مثبت و منفی برای کودکان در دانش آموزان ایرانی انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات مقطعی بود. این پژوهش بر روی دانش آموزان دختر و پسر مدارس دولتی در مقاطع دبستان و متوسطه شهر تهران و در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ اجرا شد. نمونه مطالعه ۴۱۲ نفر (۸/۵۶ درصد دختر) بودندکه با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مقیاس عاطفه مثبت و منفی برای کودکان ( PANAS-C )، پرسشنامه تنظیم هیجان برای کودکان و نوجوانان ( ERQ-CA )، پرسشنامه افسردگی کودکان ( CDI ) و پرسشنامه اضطراب کودکان اسپنس ( SCAS ) بود. تجزیه و تحلیل داده ها توسط SPSS-۲۰ و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی اکتشافی، آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون) انجام شد. یافته ها: نتایج نشان دهنده دو ساختار عاملی مجزا ( عاطفه مثبت و منفی) در هر دو فرم اصلی و کوتاه مقیاس عاطفه مثبت و منفی برای کودکان بود. ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس اصلی ۰/۸۵ و برای فرم کوتاه ۰/۸۱ بدست آمد. همچنین، همبستگی محاسبه شده برای بررسی رابطه میان دو عامل عاطفه مثبت و منفی با راهبردهای ارزیابی مجدد و سرکوبی، نشانه های اختلالات اضطرابی (به استثنای وسواس فکری عملی) و افسردگی نشان دهنده رابطه معنادار (در سطح خطای ۰/۰۱ و ۰/۰۵ ) بود. نتیجه گیری: بطور کلی، با توجه به نتایج به دست آمده در مطالعه حاضر می توان ادعا کرد که فرم فارسی PANAS-C و PANAS-C-SF از ویژگی های روانسنجی مطلوب برخوردار بوده و با اطمینان می توان از آنها جهت پژوهش و ارزیابی عواطف مثبت و منفی در کودکان و نوجوانان ایرانی استفاده کرد.

اهداف: اختلال خوردن یکی از اختلالات شایع روانی است که باعث مشکلات متعددی در سلامت جسمی و عملکرد روانی و کیفیت زندگی می شود. هدف از این مطالعه، ترجمه و بررسی روایی و اعتبار نسخه فارسی پرسش نامه اعتیاد به غذای یل در افراد با اختلال اعتیاد به غذای شهر اصفهان بود. مواد و روش ها: در قالب یک پژوهش توصیفی مقطعی، به روش نمونه گیری دردسترس در فاصله زمانی اسفند ۱۳۹۶ تا خرداد ۱۳۹۷، نمونه ای به حجم ۹۸ نفر از بیماران مبتلا به اعتیاد به غذا و۶۷ نفر افراد غیروابسته به غذا از مرکز تغذیه نوین شهر اصفهان انتخاب شد و افراد ابزارهای پژوهش (پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه ۲۵ سؤالی اعتیاد به غذا) را تکمیل کردند. جهت تحلیل داده ها از نسخه ۲۴ نرم افزار SPSS و نسخه ۱۸ نرم افزار Amos استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد ساختار عاملی پرسش نامه درمجموع از برازش مناسبی برخوردار است و روایی سازه مطلوبی دارد. بر اساس نتایج تحلیل واریانس، در بررسی روایی افتراقی بین افراد با اختلال اعتیاد به غذا و افراد سالم از لحاظ تمام زیرمقیاس های وابستگی به غذا تفاوت معنی داری مشاهده شد (P<۰/۰۵). ضرایب آلفای کرونباخ و تنصیف به غیر از عامل G، در سایر خرده مقیاس ها بالاتر از ۰/۷ به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که نسخه ترجمه شده به فارسی YFAS از روایی و اعتبار نسبتاً مطلوبی برخودار است و می توان در موقعیت های بالینی و پژوهشی برای ارزیابی اعتیاد به غذا از آن استفاده کرد.