شیرزاد خوانچه سپهر

این پژوهش با هدف بررسی میزان، نحوه و انگیزه های کودکان در استفاده از رسانه های سنتی (سینما و تئاتر، رسانه های نوشتاری و ...) و رسانه های جدید (رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت و ...) و تعیین اثرات متغیرهای سن و جنس کودکان، میزان تحصیلات، شغل و میزان همراهی والدین در استفاده کودکان از این رسانه ها و همچنین تعیین رابطه بین رسانه های سنتی و جدید انجام گرفته و با بهره گیری از دو نظریه استفاده و رضامندی و جامعه پذیری رسانه، به تبیین موضوع مورد بررسی پرداخته است. این پژوهش، به شیوه پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین تعداد 400 نفر از کودکان 5 تا10 ساله در مرکز استان کردستان، در تابستان 1390، انجام گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، تلویزیون پرمخاطب ترین رسانه نزد کودکان است و تماشای آن مهم ترین فعالیت کودکان در زمان اوقات فراغت می باشد. چنان که بیش از نیمی از کودکان تمام روزهای هفته تلویزیون تماشا می کنند. میزان تحصیلات والدین با میزان استفاده از رسانه های جدید رابطه مستقیم دارد؛ همچنین با افزایش میزان همراهی پدر با فرزندان در تماشای برنامه های تلویزیون، میزان تماشای برنامه های تلویزیونی در کودکان بیشتر می شود.

این پژوهش با هدف تحلیل و تبیین رابطه بین عوامل محیطی در شکل دهی به مدیریت رسانه و همچنین تبیین رابطه بین مالکیت و مدیریت رسانه صورت گرفته است. بر این اساس، نظام های سه گانه مدیریت رادیو تلویزیون (تجاری، عمومی و دولتی) به روش مقایسه تطبیقی تحلیل شدند و شباهت ها و تفاوت های آنها مورد بررسی قرار گرفت. در مقایسه تطبیقی، سازمان رسانه ای به مثابه یک سیستم باز در نظر گرفته می شود که در تعامل با محیط قرار دارد، بنابراین، دو سیستم شامل سیستم مدیریت، با چهار زیر سیستم؛ مالکیت و نظارت، فلسفه مدیریت، راهبرد تولید و راهبرد پخش و سیستم محیط نیز با چهار زیرسیستم؛ تأمین منابع مالی، مخاطبان، فناوری های ارتباطی و جهانی شدن مورد توجه قرار گرفتند. نتیجه کلی پژوهش این است که هر کدام از نظام های مدیریت رسانه، از ساختارهای محیطی خاصی تبعیت می کنند و عوامل محیطی نقش مهمی در شکل دهی به مدیریت رسانه دارند. مالکیت رسانه نیز مدیریت رسانه را شکل می دهد، در حقیقت، ساختارهای محیطی بین نقش مالکان و مدیران رسانه همگرایی ایجاد می کند و عملکرد آنها را به منظور دستیابی به الزامات ساختاری در مدیریت رسانه در یک راستا قرار می دهد.

تلویزیون یکی از عوامل تاثیرگذار در شکل دهی به فرهنگ مصرف در جامعه است. یافته های پژوهشی طی دو دهه اخیر نشان می دهند که برنامه های تلویزیونی (سریال ها و آگهی های بازرگانی) بیشتر به بازنمایی سبک زندگی طبقات مرفه پرداخته اند و از این طریق، عناصر مصرف تجملی را به نمایش درآورده اند. در پژوهش حاضر، در خصوص اثرات رسانه ها، از نظریه کاشت و در مورد نحوه مواجهه مخاطب با پیام های رسانه، از نظریه استفاده و رضامندی بهره گرفته شده است. بر اساس نظریه کاشت، محتوای برنامه های تلویزیونی در دراز مدت می تواند ارزش ها و نگرش های مخاطبان را شکل دهد، در بررسی محتوای مجموعه های تلویزیونی و آگهی های بازرگانی، سازوکار هایی شناسایی شدند که در فرایند برنامه سازی می توانند سبک مصرف تجملی را شکل دهند. این سازوکارها عبارتند از: سناریو، فضاسازی و بازنمایی. با این حال، بر مبنای رویکرد استفاده و رضامندی استدلال می شود که پیام های یاد شده، تاثیری مستقیم و یکسان بر همه مخاطبان نخواهند داشت. نتیجه کلی پژوهش آن است که در محتوای برنامه های تلویزیون، عناصری وجود دارد که می تواند زمینه ساز ایجاد نگرش مصرف تجملی در مخاطبان شود، اما مخاطبان در مواجهه با این پیام ها، بر حسب ویژگی های روان شناختی خود واکنش های متفاوتی نشان می دهند و به این ترتیب، تاثیرات متفاوتی از این پیام ها دریافت می کنند.