پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال هجدهم شهریور 1397 شماره 6 (پیاپی 58) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیلی انتقادی بر مداخلات نظامیان در سیاست نقدی بر کتاب نظامیان و سیاست(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 582 تعداد دانلود : 298
تکرار و استمرار مداخلات نظامیان در سیاست در جوامع مختلف باعث شده است که بررسی و تحلیل روابط متقابل نیروهای مسلح و حکومت به یکی از موضوعات مهم در مطالعات جامعه شناسی سیاسی تبدیل شود. دخالت نظامیان در سیاست در اشکال و سطوح خفیف و آشکار آن پدیده ای عمومی است که تقریباً در همة کشورهای دنیا وجود دارد. این پدیده در ملایم ترین و گسترده ترین سطوح خود شامل اِعمال نفوذ بر سیاست مداران و فرایند تصمیم گیری های سیاسی و سیاست گذاری ها می شود و در بالاترین سطوح خود، درقالب دخالت های سیاسی آشکار نظامیان و توسل به کودتا و حضور علنی آن ها در رأس قدرت سیاسی مشاهده می شود. در نوشتار حاضر به نقد و بررسی کتاب نظامیان و سیاست به منزلة یکی از جدیدترین آثار ارائه شده در زبان فارسی در موضوع روابط متقابل سازمان نظامی و دولت پرداخته می شود و تلاش می شود با نگاهی تحلیلی انتقادی ضمن نقد این اثر جنبه های مختلف این مبحث و ابعاد مختلف آن موردواکاوی قرار گیرد.
۲.

امکان سکولاریسم اسلامی؟ نقد کتاب سکولاریسم اسلامی: نقدی بر دیدگاه روشن فکران مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 202 تعداد دانلود : 234
اگرچه بعد از دورة مشروطه حال وهوای مدرنیزاسیون غربی، ازجمله سکولاریسم در ایران دمیدن گرفت، تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی کم تر مسئلة اصلی روشن فکران در تمام ابعاد آن بود. این درحالی است که با تأسیس حکومت دینی عموم روشن فکران و صاحب نظران به تصریح یا به تلویح و اشاره مفهوم سکولاریسم و ملزمات آن را در جامعة دینی ایران موردپرسش و چالش قرار دادند. تاآن جاکه برخی روشن فکران با نظریه پردازیِ برای پیوند جمهوری اسلامی با عقلانیت عرفی و مدرن امکان «سکولاریسم اسلامی» را مفهوم سازی کردند. منصور میراحمدی با نگارش کتاب سکولاریسم اسلامی: نقدی بر دیدگاه روشن فکران مسلمان به آن می اندیشد که سعی ایشان برای پیوند اندیشة سیاسی اسلامی و سکولاریسم را ناتوان، ناقص، و ناهم ساز با جریان کلی و اصلی جهان اسلام در حوزة نظر و عمل معرفی کند. در این مقاله بعد از معرفی ساختار و سازمان کتاب ایرادهای شکلی و محتوایی آن مطرح شده است.
۳.

نقدى بر کتاب جهان پسا آمریکایی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 914 تعداد دانلود : 993
کتاب جهان پسا آمریکایی ، نوشتة فرید زکریا، به مختصات تحولات در عرصة جهانی عمدتاً در حوزه های سیاسی اقتصادی می پردازد. نویسنده ظهور قدرت های اقتصادی چین، هند، و برزیل را جزو تغییرات مهم در ساختار نظام بین الملل می داند که عرصه را برای آمریکا تنگ تر کرده اند. این قدرت ها با استفاده از منابع داخلی در تعامل با محیط بیرونی، ضمن کسب قدرت اقتصادی، به امتیازخواهی های سیاسی روی آورده اند و قصد چشم پوشی از سهم خود را از کیک قدرت جهانی ندارند. زکریا به این پدیدة نوظهور «خیزش دیگران» می گوید. آمریکا در دورة پساجنگ سرد در مقایسه با رقبای راه بردی خود دچار افول نسبی شده است و راه حل زکریا برای بهبود نسبی وضعیت آمریکا در جهان پسا آمریکایی روی آوردن این کشور به چندجانبه گرایی و پذیرش محدودیت های ساختاری پیش روست. زکریا در این کتاب با ارائة شاخص های قدرت مادی و غیرمادی مانند اقتصاد، دیپلماسی سیاسی، قدرت اقناع کنندگی، و قدرت نرم درپی بهره گرفتن از شاخص های کمّی و کیفی برای اثبات مدعای خود است.
۴.

نقد کتاب نظریة عدالت جهان شمولی یا زمینه مندی اصول عدالت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 964 تعداد دانلود : 15
هدف از نگارش مقالة حاضر نقد و بررسی کتاب نظریة عدالت ، اثر جان راولز فیلسوف سیاسی معاصر است. تلاش شده است، ضمن معرفی اثر، بررسی انتقادی آن در دستورکار قرار گیرد. این که مسئلة اصلی راولز چیست و هدف این اثر و جایگاه آن در منابع موجود این حوزه به چه صورتی است از مهم ترین موضوعاتی هستند که موردبحث واقع شده اند. نویسندگان بر این باورند که راولز در این اثر به غایتی چون «عدالت» پرداخته است که به علت اهمیت باید موردتجزیه و تحلیل علمی قرار گیرد. باوجوداین، مدعای اصلی راولز یعنی «عدالت به مثابة انصاف» و اصول عدالتِ مُنتج از آن، موردنقد جدی برخی مکاتب فکری و اندیشمندان مطرح در فلسفة سیاسی معاصر قرار گرفته است. درمیان آن ها، می توان به نقدهای لیبرتارین ها، جماعت گرایان، و فمینیست های معاصر اشاره کرد. عدالت استحقاقی نوزیک درمقابل عدالت توزیعی راولز، زمینه مندی جماعت گرایان در قیاس با جهان شمولی اصول عدالت، و نادیده انگاری تفاوت ها و مذکربودن نظریة عدالت راولز ازسوی فمینیست ها سه دسته از نقدهایی است که در این مقاله موردتوجه قرار گرفته اند. هم چنین، اهمیت تبیین رابطة نگرش اسلامی با نظریة عدالت راولز موضوعی است که در پایان مقاله مطرح شده است.
۵.

فهم واقعیت یا کاربست تئوری؟ نقد کتاب زمینه های اجتماعی انقلاب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 809
کتاب زمینه های اجتماعی انقلاب ایران نوشتة حسین بشیریه و ترجمة علی اردستانی را انتشارات نگاه معاصر در 1393 ش منتشر کرد. در این کتاب، مؤلف با استفاده از مجموعه ای از نظریه ها و عمدتاً با گرایش مارکسیستی به بررسی علل، فرایند، و پی آمدهای انقلاب ایران پرداخته است. از ویژگی های قابل تأمل این کتاب طبقاتی دیدن منازعات سیاسی در ایران و پیوند ایدئولوژی ها با طبقات و منافع طبقاتی است. در این مقاله، این کتاب ازمنظر روش، مبنای نظری، و داده های تاریخی نقد و بررسی شده است و درمجموع، به این نتیجه می رسد که باوجود کاربرد روش های متنوع و استفاده از داده ها و مستندات گسترده، این کتاب نتوانسته است تبیین دقیق و جدیدی از پیروزی انقلاب اسلامی و پیدایش اسلام سیاسی و ماهیت دولت در جمهوری اسلامی ایران ارائه کند. در این مقاله علت این ناکامی در دل بستگی مؤلف به نظریه های مارکسیستی و تعمیم غیرنقادانة مفاهیم و نظریه های مدرن به جامعة ایران جست وجو می شود.
۶.

تحلیل و نقد اندیشه های آمارتیا سن درباب توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 176 تعداد دانلود : 816
فرضیة اصلی آمارتیا سن در کتاب توسعه یعنی آزادی این است که غلبه بر مشکلات توسعه مستلزم رسمیت بخشی به آزادی های فردی است. برطبق نگرش لیبرالیستی او، آزادی هم ابزار و هم هدف توسعه است. اساساً، توسعه ازدیدگاه سن همان فرایند گسترش آزادی های واقعی ازقبیل افزایش طول عمر و امید به زندگی، یعنی درواقع آزادی ادامۀ حیات و افزایش کیفیت زندگی است. در نقد رویکرد توسعه یعنی آزادی سعی شد به نقدهایی ازقبیل سازگاری و انسجام نداشتن میان مؤلفه های اصلی توسعه ازدیدگاه سن ازقبیل تعارض عقلانیت ابزاری با آزادی، نقد رابطة دموکراسی با توسعه، نقد رویکرد او به جمعیت، و ... پرداخته شود. رویکرد سن ازآن جاکه هیچ الزام ارزشی ذاتی و ازپیش معیّنی به جز نفس آزادبودن ندارد، نتیجتاً، با نظام های ارزشی ازجمله دین سازگار نیست. هم چنین، رابطة ساختاری کل نگرانه و تاریخی افراد و دولت ها با نظام جهانی در رویکرد سن مورداهتمام جدی قرار نگرفته است.
۷.

نقدی بر کتاب روشن فکران ایران: روایت های یأس و امید ایدئولوژی روشن فکرانه در جامعه شناسی روشن فکران ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 37 تعداد دانلود : 122
این مقاله با رویکرد تحلیلی انتقادی دربارة یک کتاب دانشگاهی به نگارش درآمده است. اثری جامعه شناسانه، که به منزلة یک متن کمک درسی برای آشنایی دانشجویان رشته های مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی در ایران و جهان با سیر تحول جریان روشن فکری در ایران معاصر به رشتة تحریر درآمده است. بر این اساس، نگارندة مقاله ابعاد مختلف شکلی، روشی، نظری، و محتوای علمی کتاب را در بوتة نقد و محک به آزمون نهاده است تا میزان شایستگی آن به منزلة منبع درسی برای تدریس جامعه شناسی سیاسی ایران یا برای مطالعة عمومی علاقه مندان مشخص شود و البته عیار آن برای مخاطبان دانشگاهی روشن گردد. این کتاب از برخی ویژگی های درخور و مثبتی برخوردار است؛ باوجوداین، در ابعاد گوناگون شکلی، روشی، نظری، و علمی کاستی هایی دارد که می تواند در چاپ های بعدی برطرف گردد و متنی شایسته دراختیار دانشجویان قرار گیرد .
۸.

درآمدی بر نقد نگرش فرهنگ محور در سیاست خارجی نقد کتاب زبان، گفتمان، و سیاست خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 61 تعداد دانلود : 819
نویسنده در این کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را برمبنای گفتمان های ضد قدرت از دهة 1330 ش به بعد با رویکرد فرهنگی و گفتمانی تبارشناسی می کند. هدف در این مقاله ارزیابی دیدگاه و نگرش فرهنگی به سیاست خارجی به طور عام و نگرش نویسنده به طور خاص است. سؤال اساسی این است که آیا نگرش فرهنگ محور توان نظری لازم را برای تبیین سیاست در ایران درکل و سیاست خارجی ایران به طور خاص داراست یا خیر. فرضیة مقاله این است که نگرش فرهنگ محور دچار تقلیل گرایی است و به جای تمرکز بر نقش قدرت و ساختار، فرهنگ را به عنوان معلول به جای علت موردتوجه قرار می دهد. از این نظر، نقد کلی نگرش فرهنگ محور به سیاست خارجی و نقد دیدگاه نویسنده درباب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از محورهای عمدة این مقاله است. به لحاظ نظری و روشی، روش و نظریة تحلیل گفتمان باتوجه به نسبی گرایی آن در تحلیل سیاست خارجی چندان قابلیت و کارآیی ندارد. دیدگاه کلی نویسنده نیز باتوجه به نگاه تقلیل گرایانه به مقولة فرهنگ ایرانیان و نقش آن در شکل دادن سیاست خارجی ایران، نقد شده است. مفروض اساسی در این پژوهش این است که دیدگاه های عینی گرایانه برای تبیین سیاست خارجی ایران کارآیی بیش تری دارند. یافتة اساسی در این پژوهش ضرورت بازبینی در کاربست نظریه ای فرهنگ گرا در تبیین سیاست و سیاست خارجی است که در بسیاری از موارد کارآیی لازم را برای تبیین کامل واقعیت های سیاسی ندارند و نقش نهاد ها و ساختار را انکار می کنند یا نادیده می گیرند.
۹.

نقدی بر کتاب وجوه فقهی نقش مردم در حکومت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 805 تعداد دانلود : 455
حوزة سیاسی نوین در جوامع اسلامی بر بنیاد انبوهی از مقولات اساسی چون آزادی، مردم سالاری، و قانون گرایی استوار است که در متون سیاسی قدیم مسلمانان از مقولات نیندیشیده هستند. ازاین رو، پویایی فقه سیاسى در جامعة پیچیدة امروز مستلزم ورود روش مند و جدی آن در تبیین مسائل و موضوعات نوین در حوزة اجتماع و سیاست است. باوجوداین، غالب آثار در حوزة فقه سیاسی هم چنان بر تعریف کلاسیک سیاست و قدرت یعنی دولت و نقش و ویژگی های حاکم تمرکز یافته است. در این میان، کم تر اثری را می توان یافت که با محوریت نقش جامعه درصدد بازیابی سنت برآمده باشد و فقه و آموزه های فقهی را بررسی کرده باشد. کتاب وجوه فقهی نقش مردم در حکومت اثر سیدمحسن طباطبایی فر تلاشی برای پرکردن این خلأ ارزیابی می شود. نویسنده بررسی نقش مردم را در حکومت درقالب دو رویکرد سنتی و نوگرا پی گیری می کند. باتوجه به اهمیت و حساسیت این گونه آثار نقد و بررسی آن دوچندان اهمیت دارد. با این توضیح که اثر از جنبة پردازش موضوع، توأمان با برجستگی هایی که دارد، خلأها و نقصان هایی نیز دارد که درقالب نقد شکلی و محتوایی بررسی می شوند.
۱۰.

امنیت در ساحت عدالت اجتماعی؛ از فرایندها تا برایندها تأملی در کتاب عدالت و امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 541 تعداد دانلود : 459
نیاز به امنیت پس از نیازهای فیزیولوژیک مهم ترین نیاز اساسی انسان برای حیات است که شانه به شانۀ دگردیسی در روندها و فرایندهای زندگی جمعی متحول شده است و ابعاد مختلفی یافته است. در دوران مدرن مفهوم بسیط یا به تعبیری پسامدرن دال شناور امنیت در بستر نظام دانش برآمده از گفتمان کلاسیک امنیت ملی مدلولی یافت که جامع اعضا و مانع اغیار نبود. نقیصه ای که با صورت بندی ای جدید از مفاهیم و ایجاد پیوند معنایی نوینی میان مقولة امنیت و عدالت ذیل نظام دانش برآمده از گفتمان امنیت جامعه ای تاحدودی مرتفع گردید. درواقع، مفهوم امنیت ملی فقط در وضعیتی می تواند متضمن و منادی «امنیت پایدار/ security sustainable » باشد که موجد و مولد عدالت در تمامی سطوح اجتماعی باشد و با تقویت سرمایة اجتماعی اطمینان و آسودگی خاطر افراد و گروه های اجتماعی را به هم راه داشته باشد. این مهم مستلزم اتخاذ رویکردی جامعه محور دربرابر رویکردی قدرت محور است. امری که با تقدم بخشیدن به جامعة مدنی و تقویت نهادهای جامعه بنیاد و ابتنای روندهای سیاست سازی و سیاست گذاری بر ارزش های اجتماعی و فرهنگی میسور و میسر خواهد بود.
۱۱.

نقدی بر کتاب درباب تاریخ اندیشه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 112 تعداد دانلود : 306
هدف از این مقاله تحلیل مناظره ای است که درقالب این کتاب بین میشل فوکو و ریمون آرون صورت گرفته است. بدین منظور، شرح مختصری بر دیدگاه های این دو متفکر ارائه می شود تا موضع نزاع در این مناظره روشن شود. محور اصلی گفت وگو اصل گسست و تداوم در دوره های مختلف تاریخی است. آرون از تفکیک صورت بندی های دانایی انتقاد می کند و از ارتباط و تعامل بین آن ها دفاع می کند. به نظر او، تاریخ دارای تنوع و درعین حال تداوم است. دربرابر، فوکو در روش دیرینه شناسی خود درپی کشف تداوم میان وقایع و دوره ها نیست، بلکه تلاش دارد گسست هایی را که موردغفلت واقع شده است نشان دهد. هرچند هردو متفکر گرایش های ساختارگرایی دارند، اما دیدگاه هستی شناسی آن ها موجب اختلاف نظر بین آن ها شده است. به نظر آرون، برخلاف فوکو، جهان ساختارهای ثابتی دارد که درطول زمان و درخلال منظرهای متفاوت خود را ظاهر می سازد. از این منظر، آرون به ذهنی و نسبی گرایی وبری و پوچ گرایی نیچه ای انتقاد می کند.
۱۲.

هم سرشتی و هم سرنوشتی آزادی و سرمایه داری در اندیشۀ فرید زکریا نقد کتاب آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 800 تعداد دانلود : 287
فرید زکریا در کتاب آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی برای حفظ آرمان آزادی و پیش برد آن در آینده دموکراسی کم تر و لیبرالیسم بیش تر را پیش نهاد می کند. او تأکید دارد که نقد «دموکراسی زیادی» به معنای تلاش برای بازگرداندن نظم کهن نیست، بلکه ضمن پاس داشت سنت دموکراسی در کشورهایمان باید به دنبال احیای دموکراسی لیبرال، آن گونه که مناسب قرن بیست ویکم است، باشیم. ازدیدگاه زکریا، برای رسیدن به آرمانی به نام آزادی انسان قدرت دولت که قدرت برتر در جامعه است باید تاحد امکان محدود شود. برای حفظ و پاسداری از این آزادی باید زمینه های رشد و توسعة نظام سرمایه داری فراهم شود و از بسط قدرت دولت در مناسبات بازار ممانعت به عمل آید. مهم ترین نقطة قوّت این کتاب تأکید وافر بر داده های موثق تاریخی و ابتنای تحلیل ها بر موقعیت های انضمامی است و مهم ترین نقاط ضعف آن گرفتارشدن نویسنده در دام نوعی مغالطة زمان پریشی برای اثبات فرضیة خود عنوان شده است. دیدگاه های زکریا در این کتاب، و البته دیگر آثار او، اگرچه کاملاً پذیرفتنی نیست و با انتقادات متعددی مواجه است، گزارش موجز و نسبتاً متقنی از روند ظهور و گسترش لیبرال دموکراسی با نگاهی به وضعیت آن در آینده ازطریق شناسایی پیش ران ها و فرصت ها و تهدیدات فراروی آن به مخاطب ارائه می دهد.
۱۳.

تیرانی مترجم؛ نقدی بر کتاب تأملی در ترجمۀ متن های اندیشۀ سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 899 تعداد دانلود : 150
در این مقاله کتاب جواد طباطبایی با عنوان تأملی در ترجمة متن های اندیشة سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی ، موردبررسی قرار می گیرد. مدعای اصلی طباطبایی در این کتاب این است که دو عامل محوری در ترجمه های نادرست و غیرقابل اعتماد از متون فلسفة سیاسی عبارت اند از «لغت بازی» و «ناآگاهی» مترجم از مباحث جاری در حوزة فلسفة سیاسی. در این مقاله با وضوح بخشیدن به این مدعا و سنجش آن ازحیث وثاقت نشان خواهیم داد که مدعای طباطبایی در آسیب شناسیِ ترجمه های نادرست تااندازۀ زیادی قرین صحت است. بااین حال، به نظر می رسد که برای تکمیل آن مدعا باید عامل دیگری را نیز درنظر گرفت و آن نقد دخل و تصرف های مترجمانِ متون فلسفة سیاسی در آن ها، به واسطة اطمینان خاطرشان از درستیِ فهمی است که از متن به دست آورده اند. درهمین باره، کوشش کرده ایم تا نشان دهیم که نادیده گرفتنِ این عامل مهم، حتی اگر ملاحظات دوگانة طباطبایی را مدنظر قرار دهیم، باز هم می تواند به ترجمه های نادرست منجر گردد.
۱۴.

«تاریخ نگاری»ِ فکر نئورومی: نقد کتاب آزادی مقدم بر لیبرالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 651 تعداد دانلود : 872
کوئنیتن اسکینر به هم راه گروهی از نویسندگان و استادان جریان موسوم به مکتب کمبریج در بازکاوی انتقادی تاریخ اندیشۀ اروپایی و بازنشر انتقادی متون کلاسیک اندیشۀ سیاسی مدرن نقش قابل توجهی داشت. اسکینر با تلفیق رویکرد زمینه گرایانه و قصدگرایانه در پژوهش های گستردۀ خود نشان می دهد که ارزش های تثبیت شده در شیوۀ زندگی امروز و شیوه های تفکر ما دربارۀ آن ارزش ها بازتاب مجموعه ای از گزینش هایی است که در زمان های متفاوت و ازمیان امکان های تاریخی متفاوت صورت پذیرفته اند. یکی از حوزه های اصلی علاقۀ اسکینر کاوش در ریشه های سنتِ جمهوری خواهی است. بررسی سرنوشت فکر سیاسی رومی و تحلیل ریشه های تاریخی نظریۀ نئورومی بخشی از پروژۀ بازشناسی سنت جمهوری خواهی انگیسی است که اسکینر توجه ویژه ای به آن مبذول داشته است. کتاب آزادی مقدم بر لیبرالیسم بخشی از سهم اسکینر در مطالعۀ نظریۀ نئورومی آزادی مدنی است. این مقاله در چهار قسمت به بازخوانی این کتاب می پردازد و سنجش ابعادی از ترجمۀ فارسی و ابعادی از رویکرد اسکینر را در قرائت فکر سیاسی و مفاهیم سیاسی در بستر تاریخ در بر می گیرد. پرسش اصلی این است که کوئنتین اسکینر به منزلۀ مشهورترین متفکر جریان نوجمهوری خواهی تا چه اندازه ای از قلمرو «تاریخ نگاریِ» مفاهیم فلسفۀ سیاسی غرب فراتر رفته است؟ آیا او یک «فیلسوف»ِ سیاست است؟
۱۵.

داعش: خشونت شرقی و نقد عقل فاشیستی تأملی انتقادی در روش، محتوا، و مدعای اثر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 138 تعداد دانلود : 356
تأمل درباب کار و فکر داعش و دیگر گروه های مشابه اهمیت حیاتی دارد. مجموعۀ آثار تولیدشده درباب این گروه را می توان به دو دسته تقسیم کرد: آثار گزارشی یا روایی و آثار پ ژوهشی یا تأملی. کتابی که در این مجموعه وارسی می شود در عداد کتب و آثار تأملی است که نویسندة آن به سیاقی نظری به تفحص در بطن افعال و افکار داعش می پردازد. در وضعیتی که برخی محققان داعش را یک سانحه و بعضی آن را برنامه ای سنجیده می نامند نویسنده ای به نام بختیار علی سخن تازه ای می گوید. به باور او، داعش و کارهایش تازگی ندارد؛ به این علت که داعشیان کاری را می کنند که بعثی ها و اعضای القاعده کرده اند و گروه های بالقوة دیگر خواهند کرد! او این کارهای دهشت بار و ادعاهای زمان پریش را به هویت پرستی ازلی گرا و جاودانه نسبت می دهد و بر آن است که مقوله ای به نام عقل شرقی سرچشمة این خشونت هاست. او ماهیت و مکانیسم این مفهوم ابداعی را شرح نمی دهد، اما با تمرکز بر هویت ستایی یا هویت پرستی جنون آمیز تحلیل جدیدی از داعش به دست می دهد که درمیان اقسام تحلیل های مطرح شده شایان توجه است. آن چه درادامه می خوانید شرح نظر بختیار علی و البته نقد روش و داوری های اوست که به سیاق نقد متون علوم انسانی انجام یافته است.
۱۶.

مانیفستی علیه خوش بینی و خودآگاهی نقدی بر فلسفة آرتور شوپنهاور با تکیه بر کتاب اخلاق، قانون و سیاست(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 869 تعداد دانلود : 718
کتاب اخلاق، قانون و سیاست شامل برگردان جستارهایی از آرتور شوپنهاور فیلسوف معروف آلمانی است. بخش های مختلف کتاب دربرگیرندة مسائلی انضمامی است که شوپنهاور همانند هر فیلسوف دیگری این موضوعات را در ذیل بنیان های هستی شناختی و معرفت شناختی اش بسط داده است. در این نوشتار تلاش می شود با نگاهی به مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی، و نیز روش شناختی او و نیز ارتباط اوضاع و احوال و زمینة زندگی فردی و اجتماعی اش با اندیشه ورزی او به مهم ترین دغدغه های او، که درقالب این اثر گرد آمده است، پرداخته شود. هم چنین، ضمن اشاره ای به ساختار اثر ازنظر شکلی و محتوایی، نسبت زیست جهان کنونی مان با اندیشه ها و تأملات شوپنهاور به طور مختصر موردواکاوی قرار می گیرد. مسئلة مهم در زمینة اندیشه های سیاسی و اجتماعی شوپنهاور نقش اراده ای کور و بی هدف به مثابة بنیان هستی شناختی آرای اوست که موجب نگاهی تلخ به انسان و حیات سیاسی شده است. بااین حال، او برای زندگی آدمی و به ویژه ساحت هایی هم چون اخلاق به عنوان روابط فیمابین انسان ها و نیز هنر اهمیت فراوانی قائل است. او باوجود نگاه بدبینانه و تراژیک درصدد ارائة بینشی آری گویانه به زندگی است.
۱۷.

روان کاوی لاکانی و امکان بازآفرینی امر سیاسی: بازخوانی انتقادی کتاب لاکان و امر سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 83 تعداد دانلود : 363
نظریه های روان شناختی و سیاسی رسالت فهم رفتارهای فردی و جمعی را در متن زندگی سیاسی برعهده دارند. درطول دو دهة گذشته تحلیل ابعاد روان شناختی روان کاوانة سیاست با محوریت این بحث که چگونه می توان دربارة ارتباط و تعامل سیاست و روان شناسی سخن گفت، موردتوجه بسیاری از پژوهش گران قرار گرفته است. در این میان، ژاک لاکان یکی از برجسته ترین روان کاوانی است که تلاش کرده است پلی میان مسائل روان شناختی و فلسفه و انسان شناسی و زبان شناسی بزند و می توان برخی دلالت ها را برای پیوند وجوه روان شناختی و سیاست در دستگاه فکری او یافت. پرسش اصلی مقاله این است که چگونه می توان خوانشی سیاسی از ایده های ژاک لاکان داشت. پی آمدهای تحلیلی پیوند روان شناسی و امر سیاسی در نظریة لاکان چه خواهد بود. پاسخ این است که نظریة روان شناختی سیاسی لاکان ازطریق بحث دربارة امر واقعی و امر نمادین، دانش و تجربه، و امر سیاسی و امر اجتماعی ازیک سو، محدودیت ها را مشخص می کند و ازطرف دیگر، امکانات خلاقانه ای را پیش روی ما می نهد. این حوزه ای از تنش و امکانات و محدودیت ها و آرزو هاست. محور اصلی این مقاله معرفی و نقد و ارزیابی کتاب لاکان و امر سیاسی است.
۱۸.

نقد کتاب سیاست گذاری عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 178 تعداد دانلود : 907
کتاب سیاست گذاری عمومی نوشتة پیر مولر ازجمله نخستین کتاب های مربوط به حوزة سیاست گذاری عمومی است که در ایران ترجمه و چاپ شده است. سیاست گذاری عمومی به معنای علم دولت در عمل و تحلیل سیاست های عمومی که به عنوان رشته ای دانشگاهی نیز محسوب می شود، کمی بیش از یک دهه است که در ایران موردتوجه قرارگرفته و در چند دانشگاه محدود تدریس می شود. در این کتاب نویسنده باتوجه به ساختار سیاست گذاری و تصمیم گیری در فرانسه سعی کرده است خواننده را با مفاهیم مهم و بنیادین در حوزة سیاست گذاری عمومی آشنا کند و روشی را برای مطالعة سیاست گذاری عمومی به خوانندگان و دانشجویان علاقه مند ارائه کند. در این مقاله پس از معرفی اولیة مفهوم سیاست گذاری عمومی به منزلة رشته ای جدید در ایران، فصول کتاب به ترتیب معرفی می شود و موردبحث و تحلیل قرار می گیرد. نقد و بررسی ترجمۀ کتاب نیز بخش دیگری است که در انتهای مقاله به آن اشاره می شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۷