پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

یکی از کارکردهای اساسی نظام آموزشی که اجرای آن در مدارس و مراکز آموزشی کشور به دلیل تنگناها و سوء تفاهمات مختلف با مشکلات عدیده ای مواجه است، تربیت هنری دانش آموزان است. طی چند سال اخیر برخی تلاش های علمی و پژوهشی جهت معرفی و بازشناسی جایگاه تربیت هنری و ضرورت توجه جدی بدان در نظام آموزشی کشور انجام گرفته است. تألیف کتاب برنامه درسی و آموزش هنر در آموزش و پرورش از جمله این تلاش های علمی است. در این مقاله کتاب مذکور مورد بررسی و نقد قرار گرفته و امتیازها و کاستی های شکلی و محتوایی آن مشخص گردیده است. در مجموع می توان گفت که کتاب برنامه درسی و آموزش هنر در آموزش و پرورش از نظر ساختار و نوع سازماندهی مطالب، ملاحظات و ویژگی های نگارشی، طرح مباحث بنیادین تربیت هنری، تبیین نقش و ضرورت آن به ویژه از منظر آثار و دستاوردهای شناختی و ... دارای امتیازهای لازم است. از سوی دیگر، کتاب مذکور از نظر میزان تکرار و تشابه محتوای آن با برخی آثار دیگر مولفان، مبهم بودن قسمت هایی از مطالب، استفاده صرف از مقالات ترجمه شده و عدم توجه به واقعیات تربیت هنری در نظام آموزشی ایران و غیره دارای کمبودهایی است که قطعاً رفع آنها می تواند در افزایش اثرگذاری کتاب بر روی مخاطبان نقش قابل توجهی داشته باشد.

برای نقد کتاب «مبانی امور مالی و بودجه (در آموزش و پرورش)» از فرم داوری شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی استفاده شد. نتایج نشان داد ارائه تفصیلی و یکپارچه مبحث بودجه ریزی، به همراه قابلیت خواندن، نوع خط و کیفیت چاپ نسبتا مناسب از مزایا و عدم ویرایش ادبی و علمی، استناد به منابع به صورت دلخواه، نبود تمرین، آزمون و جمع بندی در پایان هر فصل از کاستیهای ظاهری کتاب هستند. مهم ترین کاستی محتوائی، روزآمد نبودن به دلیل عدم پوشش تحول گسترده در نظام آمارهای مالی دولت(GFS)  و تغییرات ناشی از دگرگونی در مقررات و روشهای بودجه ریزی در دولت و آموزش و پرورش است. کم توجهی به مبانی مالیه آموزش و اقتصاد سیاسی به عنوان پشتوانه نظری جنبه های کاربردی و زمینه ای که بودجه ریزی در آن واقع می شود به همراه نپرداختن به چگونگی توزیع اعتبارات در میان استانها، برنامه ها و فعالیتها در درون آموزش و پرورش، از دیگر کاستی های محتوائی کتاب هستند. ضعف دقت علمی در پرداختن به مباحث نظری نیز به چشم می خورد.

هدف از این پژوهش نقدی بر کتاب «تربیت بدنی در مدارس» بود.  پرسشنامه «نقد و بررسی متون و کتب علوم انسانی (کتب ملی)» به عنوان ابزار و چارچوب نقد استفاده شد. کتاب « تربیت بدنی در مدارس» دارای 441 صفحه چهار بخش و پانزده فصل است. یافته های نقد از دو منظر امتیازات و کاستی های شکلی و محتوایی ارائه شد. امتیازات شکلی در حد مطلوبی ارزیابی شد. برخی از امتیازات محتوایی شامل: چینش مطالب در قالب بخش ها و فصول برای ایجاد نظم منطقی؛ انسجام درونی مطالب در درون فصول؛ درج منابع در انتهای هر بخش؛ تطابق محتوای فصل ها با سر فصل های برخی از دروس دانشگاهی؛ کاستی های شکلی شامل: جذابیت کم روی جلد؛ بیان مبهم هدف اصلی اثر؛ نبود پیشگفتار، خلاصه فصل و بخش می شود. کیفیت چاپ متوسط (و شامل مواردی همچون نوع کاغذ، جلد، جداول و نمودار و...) است. کاستی های محتوایی شامل: نداشتن ایده کلی و مدل ساختاری و محتوایی؛ ارجاعات ناکافی؛ فقدان ارائه تصویری جامع از مولفه های درس تربیت بدنی؛ بی توجهی نسبی به اشاره به نظریه های علمی موجود؛ ناهمخوانی محتوای کتاب با سر فصل یک درس مشخص.

آموزش وپرورش تطبیقی نظام تحقیقی است که ما را به منظور دستیابی به شناخت جدید درزمینه های  نظری و عملی از طریق مقایسه دو یا چند نظام تربیتی در کشورها و مناطق مختلف و یا ادوار تاریخی متفاوت یاری می دهد. مراد از تطبیق بررسی و تحلیل مشابهت ها و تفاوت های موجود بین سیستمهای مختلف تربیتی درزمینه های سازمانی، تشکیلاتی، شیوه های مدیریت ، برنامه ها و روش های تربیتی و همچنین ارزشیابی های آموزشی در مراحل مختلف تعلیم و تربیت  است. ازنظر مفهوم کلی این علم  کلیه وجوه، ابعاد و مسائل نظام های آموزش وپرورش  را باهم مقایسه می کند، در اغلب دانشگاه های دنیا ازجمله دانشگاه های اروپایی و آمریکایی جزء مواد درسی و تحقیقاتی سطوح فوق لیسانس و دکتراست. در مورد هدف های آموزش وپرورش تطبیقی نظرات مختلفی وجود دارد، ولی هدف اصلی آن، توجه ملت ها و دولت ها به چگونگی جریان تعلیم و تربیت و روش هایی است پیش گرفته شده و نتایج حاصل از اقدامات آن ها است. نقد کتاب «انگلیسی برای دانشجویان رشته آموزش وپرورش تطبیقی: آموزش وپرورش ابتدایی و آموزش وپرورش پیش دبستان» نشان داد که اثر حاضر علاوه بر علمی بودن، از ویژگی های درسی و آموزشی لازم تا حد زیادی برخوردار هست، البته معدود کاستی هایی در این کتاب وجود دارد ، در این مقاله پیشنهاد هایی نیز برای ارتقاء کیفی اثر ارائه گردیده است.

این مسأله برای مدیران به اثبات رسیده است که شرایط پیرامونی سازمان های امروزه به گونه ای است که حل مشکلات و تنگناها نیازمند ارایه راه حل های جدید و منابع متفاوت است و بدون تردید یکی از مهمترین منابع برای تحقق این امر، بهره گیری ازعواملی چون ابتکار،خلاقیت،نوآوری ودریک کلمه کارآفرینی سازمانی است.  کارآفرینی سازمانی به معنای توسعه شایستگی ها وفرصت ها در درون سازمان از طریق ترکیب منابع جدید است . از این رو سازمان های عصر حاضر به کارآفرینی سازمانی به دلیل نقشی که در تقویت موقعیت رقابتی سازمان ها ایفا می کند توجه خاصی دااشته اند.این تحقیق  در صدد بررسی ،نقد وشناسایی  محورهاو موانع کارآفرینی سازمانی در وزارت ورزش وجوانان است و تلاس دارد تا ضمن مروری جامع برادبیات موضوعی و در نظر گرفتن نکات مطروح در رویکردهای شومپیتر ،فرای، وسپر ودیگر صاحب نظران،با نگاهی جامعتروباتوجه به مدل سه شاخگی به بررسی موانع کارآفرینی سازمانی بپردازد.دراین تحقیق با استفاده از روش تحقیق  مروری مولفه هایی که  شامل30 محور و درسه بعد ساختاری،رفتاری،زمینه ای و   66مانع  به عنوان ابزار نقد کارآفرینی سازمانی در وزارت ورزش وجوانان شناسایی شد. پیشنهاد می شود که مدیران و پژوهشگران محورها وموانع موثر بر کارآفرینی سازمانی راکه دراین پژوهش معرفی شدند، در وزارت ورزش وجوانان آزمون کنند

هدف مقاله ارزشیابی کیفیت درون دادهای رشته مدیریت آموزشی دوره کارشناسی ارشد بود. این پژوهش به لحاظ روش، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری را کلیه اعضاء هیأت علمی، مدیران گروه های آموزشی و دانشجویان ورودی سال تحصیلی 1393- 1392 (ترم سوم و چهارم) دانشگاه های دولتی شهر تهران تشکیل داد. ابزار تحقیق مصاحبه نیمه ساختاریافته و  پرسشنامه محقق ساخته بود؛ که روایی صوری آن توسط متخصصین تأیید شد و پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شده که ضریب 94/. بود. برای تحلیل داده ها از آزمون خی دو و استاندارد قضاوت استفاده شد. نتایج نشان داد کیفیت عوامل ویژگی های مدیران گروه ها، عملکرد مدیران گروه ها از دیدگاه اعضاء هیأت علمی و ویژگی های اعضاء هیأت علمی در سطح مطلوب و کیفیت عوامل ویژگی های دانشجویان، در سطح نسبتاً مطلوب، انگیزش دانشجویان در حد کم است و همچنین نتایج بیانگر، عدم تناسب امکانات و تجهیزات آموزشی-پژوهشی با نیازهای هیأت علمی و دانشجویان، عدم تناسب اهداف و سیاست ها و تناسب کم یا متوسط محتوای برنامه درسی با نیازهای دانشجویان و جامعه است. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهادهایی ازجمله تغییر در محتوای برنامه درسی کارشناسی ارشد بر اساس سیاست های این رشته و پرهیز از تکرار دروس و مباحث مطرح شده در دوره کارشناسی ارشد مطرح کرد.

هدف این مقاله معرفی و نقادی دوره های برخط آزاد انبوه (موک ها) است. برای تحقق این هدف، از روش پژوهش «کاوشگری فلسفی انتقادی» استفاده شد. جامعه آماری دربرگیرنده کلیه منابع اعم از کتابها، مقالات، مطالعات و پژوهش های مرتبط با موضوع بود که حداکثر ممکن منابع به روش نمونه گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های موردنیاز از طریق سیاهه یادداشت برداری گردآوری، و اطلاعات به روش کلامی، تصویری و استنتاج منطقی تحلیل شد. در این مقاله، ابتدا، موک ها در سه محور «چیستی»، «چرایی»، و «چگونگی» توصیف شدند. سپس، برای تفسیر موک ها، معیارهای الف)نظریه زیربنایی، ب)عدالت آموزشی، ج)آموزش بزرگسالان، د)عملی بودن از نظر فنی، و ه )کاربرد های آموزشی انتخاب و موک ها براساس آنها تحلیل شدند و در نهایت، مزایا و معایب آنها احصاء شد. براساس یافته های این مقاله، مهمترین مزایای موک ها عبارت بودند از: برخورداری از نظریه علمی زیربنایی پیشرفته و به روز، زمینه سازی عدالت آموزشی، تناسب با آموزش های بزرگسالان، قابلیت عملیاتی شدن و منافع و مزایای مختلف آموزشی. با این همه، نوپا بودن نظریه زیربنایی موک ها (ارتباط گرایی) و وجود نقدهای متعدد برای آن، قابلیت موک ها در ایجاد و گسترش تبعیض آموزشی، کاستی های فنی مختلف، و نقص ها و معایب جدی در بعد کاربرد آموزشی نیز از معایب آن بودند. نتیجه اینکه پرداختن به موک ها نیازمند آگاهی از این مزایا و معایب و تلاش برای رفع معایب آن است.

هدف این مقاله توصیف و نقد نظریه های آشوب و پیچیدگی است. لذا از روش پژوهش «کاوشگری فلسفی انتقادی» استفاده شد. جامعه آماری دربرگیرنده کلیه کتابها، مقالات، مطالعات و پژوهش های مرتبط با موضوع بود که حداکثر ممکن منابع به روش نمونه گیری هدفمند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های موردنیاز از طریق سیاهه یادداشت برداری گردآوری، و اطلاعات به روش کلامی و استنتاج منطقی تحلیل شد. براساس یافته های پژوهش، نظریه آشوب علم مطالعه سیستمهای پیچیده، پویا، غیرخطی، دور از تعادل، و نظریه پیچیدگی علم مطالعه، توصیف و تبیین رفتار سیستم های انطباقی پیچیده است که با ویژگی های اثرپروانه ای، مجذوب کننده های ناشناس، خودشباهتی، ظهوریابندگی، حلقه های بازخور، عدم تعادل، خودسازماندهی، آشیانه ای بودن، شبکه ای بودن، کل نگری، غیرخطی و غیرقابل پیش بینی بودن شناخته می شوند. این نظریه ها با برداشت کوهنی، یک نظریه علمی، با مفهوم علوم نرم، یک علم و به دلیل زیرسؤال بردن پارادایم مدرنیسم و ارائه مفروضات جایگزین، پارادایم محسوب می شوند

در طی چند دهه اخیر رقابت های آموزشی باعث توجه روزافزون اندیشمندان به درک تحولات و نوآوری ها و شیوه های حل و فصل چالش های آموزش و پرورش در دیگر جوامع شده است. در این راستا ، رسالت اصلی علم آموزش وپرورش تطبیقی ، مطالعه انتقادی شباهت ها و تفاوت های آموزشی شایع در بین جوامع و فرهنگ ها است. در ایران مباحث آموزش وپرورش تطبیقی به صورت یک درس سه واحدی دررشته علوم تربیتی و در سطوح کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می شود. تدوین و تالیف کتاب "" آموزش و پرورش تطبیقی : رویکردها ، روش ها و اصول "" مبین تلاشی آگاهانه برای معرفی بیشتر این علم با توجه به بنیان های نظری و اصول حاکم بر آن است.   در مقاله حاضر ، کتاب مذکور از بعد شکل و محتوی مورد بررسی قرار گرفته و به امتیازات و کاستی های آن اشاره  می شود. با توجه به حجم کم و قلت صفحات ، این اثر توانسته است تا حد نسبی خوانندگان را با چارچوبه های کلی و اولیه این علم آشنا سازد. هم چنین مهم ترین کاستی اثر حاضر را می توان فقدان توجه به جریانات معاصر فکری علم آموزش و پرورش تطبیقی دانست.

تفاوت تعلیم و تربیت رسمی با تعلیم و تربیت مبتنی بر فطرت الهی انسانی و سازوکارهای هریک همواره یکی از مهم ترین مباحث در حوزة فلسفه تعلیم و تربیت و قلمرو علوم تربیتی و تحلیل ویژگی های نظام آموزشی بوده است. هدف این مقاله تحلیل کتاب «نامه های زینب» است (که به ابعادی از این تفاوت ها می پردازد)، تا به ارائة برداشت هایی مبنایی در خصوص چالش های اساسی نظام تعلیم و تربیت رسمی و برداشت هایی بَنایی براساس رویدادهای مطرح در این کتاب دست یابد. پرسش مقاله این است که با توجه به نقد و بررسی این کتاب، اصول و ویژگی های زبان کودکان که بتواند محقّق کنندة تربیت فطری باشد چیست؟ سعی نویسنده مقاله آن است که با روش تحلیلی و مستند به برداشت های دوگانة مبنایی و بَنایی از مفاد کتاب ، به تحلیل این ابعاد بپردازد. در نهایت، پس از تحلیل محتوایی کتاب، به عنوان نتیجه گیری مقاله؛ اصول نه گانه ای را در خصوص ویژگی های زبان کودکان مشخص نموده و سپس مولفه ها و ویژگی های دوازده گانة خاص این زبان را بر می شمریم و به پاره ای راهکارهای برخاسته از یافته های مقاله برای تبدیل تربیت رسمی به تربیت فطری اشاره خواهد شد.

هدف از این تحقیق ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه های شهر تهران با تاکید بر جایگاه این دانشگاه ها در نظام های مطرح رتبه بندی می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی، واز نظر روش جمع آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای است که جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده و آلفای کرونباخ آن 0.951 می باشد. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه های شهر تهران می باشد که تعداد 383 نفر از آنها به روش طبقه ای نسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS و جهت رتبه بندی دانشگاه ها از نرم افزارTOPSIS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین دانشگاه های شهر تهران از نظر برخورداری از شاخص های غیر شناختی تفاوت وجود دارد. و هر کدام از روش های رتبه بندی شاخص های متفاوتی را به کار می برند. همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد که در شاخص های تلفیقی دانشگاه های تهران، صنعتی شریف و تربیت مدرس از نظر برخورداری از شاخص های اندازه گیری شده به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه درسی پنهان بر رفتار هنرجویان تربیت بدنی و دانش آموزان دبیرستان های شهرتهران انجام شد، که روش پژوهش توصیفی تحلیلی بود. جامعه آماری، دانش آموزان و هنرجویان متوسطه شهر تهران و حجم نمونه آن که به روش کوکران و به صورت خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب گردیده 200 نفر از هنرجویان هنرستانها و 188 نفر از دانش آموزان دبیرستان ها از هر دو جنس می باشند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد، و جهت تعیین میزان تاثیر برنامه درسی پنهان در مقوله های مورد پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است، که روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید و متخصصین و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ که برای پرسشنامه برنامه درسی پنهان 0.95=a بدست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان اثر برنامه درسی پنهان در ابعاد مورد مطالعه(قوانین، مناسبات اجتماعی، فضای فیزیکی،منابع انسانی، وسایل ورزشی و آموزشی، متغیرهای فرهنگی و آسیب های جسمانی) بر رفتار هنرجویان و دانش آموزان به طور معنی دار در حد زیاد است. همچنین بین همبستگی برنامه درسی پنهان در ابعاد مورد مطالعه و رفتار از لحاظ جنسیت تفاوت وجود دارد.