پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال 21 آبان 1400 شماره 8 (پیاپی 96) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

پرتوی بر نیمه تاریک ماه: بررسی و نقد کتاب زنان در ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۹۱
از هخامنشیان بجز کتیبه بیستون و استوانه کوروش، کتیبه های رویداد نگارانه دیگری در دست نداریم؛ بنابراین بخش زیادی از تاریخ هخامنشی بر پایه اطلاعات منابع یونانی و بعضاَ یهودی استوار بوده است؛ منابعی که پژوهشگران کاستی ها، تناقضات و ناراستی های آنها را به دفعات گوشزد کرده اند. با کاوش مهم ترین مراکز هخامنشی، حجم زیادی از اطلاعات حاصل از تفسیر فرهنگ مادی در دسترس محققین قرار گرفت. در این میان کشف و خوانش تعداد قابل توجهی از الواح متعلق به بایگانی های پارس و بابل اطلاعات جدیدی از ساز و کارهای اداری-اقتصادی، اشخاص درباری و نیز روندها و رویدادهای اجتماعی، تاریخی، حقوقی و هنری را را آشکار کرد.تحولات علوم دانشگاهی از نیمه قرن بیستم منجر به تخصصی شدن هر چه بیشتر علوم شد؛ تحولات اجتماعی این برهه نیز به شکل گیری جنبش هایی نظیر زن محوری انجامید. مباحث مطرح شده در این شاخه های جدید راه پژوهشی خود را به گستره تاریخ کشاندند. ماریا بروسیوس از جمله مورخینی است که با توجه به این روند، مطالعات خود بر روی زنان هخامنشی را در قالب رساله دکتری و سپس کتابی با عنوان "زنان در ایران باستان (331-559)" ارائه داد. این مقاله به بررسی و نقد این کتاب به همراه یکی از نسخه های ترجمه آن می پردازد.
۲.

چالش ها و کاستی های مطالعات باستان شناسی «تحلیل الگوی استقرار» در ایران؛ ارزیابی انتقادی و چند پیشنهاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۴۲۸
تحلیل الگوی استقرار در باستان شناسی به مفهوم مطالعه رابطه استقرارها با یکدیگر و ارزیابی میزان اثرگذاری متغیرهای محیطی و فرهنگی بر توزیع، جابجایی و تحولات سکونتگاه ها و تغییرات جمعیتی در گذر زمان است. اگرچه این پژوهش ها در دنیا با بهره گیری از روش های ترکیبی و میان رشته ای به پیشرفت رسیده، کاستی ها و اشکالات «برخی» از پژوهش های منتشر شده در ایران قابل تأمل است. نامناسب بودن روش بررسی میدانی، اتکاء صرف به گاهنگاری نسبی، عدم توجه به علوم پایه، تصاویر ماهواره ای و هوایی و روش های سنجش از دور، وسعت محوطه ها، فرایندهای تافانومیک، تحلیل های آماری، نظریه ها و روش های تحلیل فضایی و عوامل اقتصادی از این جمله اند. بر این اساس، در این مقاله پیشنهاداتی برای مطالعات الگوی استقرار بر پایه روش های ترکیبی ارائه شده است. از جمله این روش ها، مطالعه متون تاریخی در پژوهش های دوران تاریخی و اسلامی، بررسی فشرده و توجه به پدیده های برون سایتی به ویژه در پژوهش های پس از عصر نوسنگی، پرداختن به الگوی استقرار پس از گاهنگاری های مطلق، تحلیل بقایای جانوری، گیاهی، آزمایش خاک و روش های ژئوفیزیکی، تحلیل های آماری متناسب با داده ها، تحلیل الگوها و روابط اقتصادیِ استقرارها، تحلیل فضایی استقرارها بر پایه نظریه ها و مدل های روزآمد است.
۳.

نقد و بررسی کتاب اسطوره های بلخی و مروی باستان بر روی مهرها و تعویذهایشان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
کتاب "اسطوره های بلخی و مروی باستان بر روی مهرها و تعویذهایشان" در اصل کاتالوگی از مهرها و تعویذهای فرهنگ بلخی و مروی است که در خلال کاوش های غیر مجاز به دست آمده و یا در بازار عتیقه کشورهای افغانستان و ترکمنستان حراج شده است. آثار این کتاب توسط ساریانیدی از باستان شناسان برجسته روس، مستند سازی و به همراه یک مقاله بلند، به زبان انگلیسی ارائه شده است. اثر فوق از اولین انتشارات فرهنگ غنی بلخی- مروی است و از آنجا که در سال 1989 م به چاپ رسیده، رویکرد مطالعاتی آن مربوط به زمان حیات وی و همچنین محدود به نتایج و فرضیات مطالعاتی زمان تالیف است. بسیاری از فرضیات بویژه در مورد خاستگاه مردمان این فرهنگ و دیگر مطالب با توجه به مطالعات اخیر نیازمند بازنگری است. از آنجا که کتاب فوق مربوط به اسطوره ها است، در پژوهش حاضر تلاش می شود با رویکرد شمایل شناسی مورد نقد و بررسی قرار گیرد و اصول مطالعاتی آن تشریح و تکمیل گردد. نتایج حاصل بیانگر نقاط قوت بسیاری از نظر نظم منطقی مطالب، نوآوری و استفاده از منابع روزآمد نسبت به زمان تالیف و همچنین نقاط ضعفی در مبانی باستان شناسی و علاوه برآن نقاط ضعف در ترجمه و ویراستاری تخصصی است.
۴.

بررسی و نقد کتاب فن آوری و واژه شناسی دست افزار سنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۴۶
کتب تخصصی در زمینه مطالعات دست افزارهای سنگی و طبقه بندی گونه شناسانه و فن آورانه آنها به فارسی تاکنون تألیف نشده اند و تنها کتابی که ترجمه شده است، با عنوان «فن آوری و واژه شناسی دست افزار سنگی» نوشته ماری لوییز اینیزان و همکاران وی، در این نوشتار مورد معرفی، نقد و بررسی قرار گرفته است که برگردانی از یکی از معتبرترین منابع انگلیسی و فرانسوی در این زمینه محسوب می شود. نایاب بودن کتبی از این دست به زبان فارسی اهمیت این کتاب را دوچندان می نماید. ضعف صفحه بندی و ویراستاری در کنار ترجمه تحت اللفظی و برگردان فارسی نامفهوم در برخی بخش ها، مهم ترین مواردی هستند که در نقد و بررسی کتاب مذکور به آنها پرداخته شده است. تولید و یکسان سازی اصطلاحات تخصصی در زمینه صنایع سنگی، تلاش در جهت اصلاحات شکلی و مفهومی کتاب در چاپ های آینده و حتی اقدام به تألیف کتب مشابهی به زبان فارسی از مواردی هستند که جامعه متخصص فارسی زبان بایستی مورد توجه قرار دهد.
۵.

زیباشناسی به سبک فرانسوی، نقد کتاب زیباشناسی عکاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۷۳ تعداد دانلود : ۲۳۲
این مقاله در تلاش است در چارچوب سنجه های تعیین شده به تحلیل و نقد کتاب زیباشناسی عکاسی پردازد. سولاژ نویسنده ی کتاب استاد با تجربه در حوزه ی زیباشناسی و فلسفه ی هنر در کشور فرانسه است. با توجه به مشکلات و محدودیت های فعلی چاپ در ایران، کتاب از جهت شکلی نمره ی قابل قبولی می گیرد. خطاهای نگارشی بسیار اندک و نثر روان و پانوشت ها و ارجاعات و نمایه و فهرست منابع (به رَغم وجود چند ایراد کوچک)، از کیفیت مطلوبی برخوردارند، اما کیفیت عکس های شاهد متن کتاب خوب نیستند. ترجمه ی کتاب کیفیت مطلوبی دارد. تنوع موضوعی و توزیع مناسب مطالب کتاب در سه بخش کلی و فصول ۱۲گانه بسیار هوشمندانه انجام شده است. کتاب از حیث محتوا توانسته است مطالب مرتبط با امر زیباشناسی عکاسی را از منظرهای مختلف و موردپژوهی های مفید به چالش بکشد. سولاژ با بهره گیری مستمر از روش استدلال دیالکتیکی بین سنجه های متعارف و نامتعارف (از حیث سنخ و زمان) در تفهیم مفاهیم زیباشناسی معاصر عکاسی از موضع یک صاحب نظر فرانسوی بسیار خوب عمل کرده و توانسته است چشم اندازی مفید از جلوه های زیباشناسی معاصر عکاسی را نشان دهد. معرفی برخی عکاسان اثرگذار متأخر نیز از آورده های مطلوب کتاب است. کتاب حاوی اطلاعات بسیار مفیدی برای جامعه ی عکاسی دانشگاهی کشور است.
۶.

تحلیل زمان روایت آثار بیضایی بر اساس آرای «ژرار ژنت»؛ مطالعه موردی نمایشنامه «هشتمین سفرسندباد» و فیلمنامه های «آینه های روبه رو» و «پرده نئی»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۲۲۵
بهرام بیضایی از مهترین هنرمندان عرصه درام در ایران است. با این حال باگذشت نزدیک به 60 سال از فعالیت هنریِ بیضایی و در هیاهوی مخالفان و موافقان آثارش، آن چه به چشم و گوش می رسد سخن از چه گفتن ها ی آثارش بوده: از نقدهای اسطوره نگرانه و تاریخی تا نقدهای فمینیستی و سیاسی که آثارش را در بردار سیاستِ زمانه تأویل، تفسیر و نقد می کنند. در این مقاله سعی می شود سه اثرِ بیضایی شاملِ «هشتمین سفرسندباد»، «پرده نئی» و«آینه های روبه رو» از منظر شکل روایت بررسی شود. فیلمنامه های بیضایی، نوشته هایی هستند که پیش از آن که امکان ساخته شدن یابند چاپ می شوند.از این منظر با پدیده ای منحصر به فرد مواجهیم که امکان دسترسی، تحقیق و بررسی خودِ فیلمنامه- حتی پیش از ساختِ فیلم- را در اختیار محققان فارسی زبان قرار می دهد. راهی که برای تبیین و بررسیِ این آثار درنظرگرفته شده است بررسی شیوه ی روایت و به طور خاص، زمانِ روایت با اتکا به آرای «ژرار ژنت»، روایت شناس ساختارگرای فرانسوی است. هدف این مقاله، بررسیِ رابطه زمان و علیت به عنوان پایه های روایت در آثار بیضایی و تبیین چگونگی نگاهِ او به هستی، با تمرکز بر شکلِ آثارش است.
۷.

بررسی و نقد کتاب" An Introduction to Islamic Archeology " مقدمه ای بر باستان شناسی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
در میان مباحث مربوط به باستان شناسی، باستان شناسی دوران اسلامی به عنوان یکی از دوران متنوع با جریان هایی درخصوص هنر، معماری و شهرسازی همواره مورد توجه باستان شناسان و پژوهشگران قرار داشته است. نوشتار پیش رو به بررسی و نقد کتاب «مقدمه ای بر باستان شناسی اسلامی» نوشته مارکوس میلرایت می پردازد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و نقد کتاب باستان شناسی اسلامی به عنوان یکی از گرایش های مهم رشته باستان شناسی است. کتاب فوق به معرفی باستان شناسی دوران اسلامی با نگاهی به وضعیت اجتماعی و مذهبی، برخی بناهای دوران اسلامی، فرهنگ ها و آداب و رسوم می پردازد. مقاله فوق به نقد شکلی و محتوایی این اثر می پردازد؛ به گونه ای که در نقد شکلی، کتاب به لحاظ فنی، ساختاری و ویژگی های نگارشی و در نقد محتوایی نیز دقت و صحت مطالب و کم و کاستی های نویسنده در نگارش کتاب مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی دقیق این کتاب نشان می دهد که این اثر با وجود کیفیت چاپ درخور توجه و روانی نسبی متن در برخی فصل ها دارای اشکالاتی است. از لحاظ محتوایی کتاب فوق دارای اشکالاتی از جمله عدم ارجاع به منابع دست اول، تصاویر بدون رفرنس، نبود یک ساختار کلی از سلسله ها و حکومت های دوران اسلامی در کتاب و عدم یکپارچگی و انسجام مطالب با توجه گستردگی حوزه کاری موضوع است.
۸.

نقد و بررسی کتاب ایرانیان باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
علی رغم جایگاه برجسته تمدن های ایران باستان در بررسی تاریخ پر فراز و نشیب خاور نزدیک، مطالعه این دوران مهم در سنت تاریخ نگاری اروپائیان عموماً تحت تاثیر دیدگاه خصمانه منابع کلاسیک یونانی-رومی قرار گرفته است و اندک بوده اند آثار و مولفانی که از نفوذ این سنت و دیدگاه منفی غرب محورانه به دور مانده باشند. کتاب "The Persians" یا "ایرانیان باستان" اثر ماریا بروسیوس از جمله جدیدترین تالیفاتی است که با اتخاذ رویکردی بی طرفانه و با استفاده از منابع جدید و روزآمد به بررسی سه شاهنشاهی بزرگ ایران باستان یعنی هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان و دستاوردهای سیاسی و فرهنگی آنان پرداخته است. در مقاله پیش رو، کتاب بروسیوس از حیث ساختار شکلی و محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت آن در چارچوب نقد دانشگاهی برشمرده خواهد شد. نتیجه بررسی حاضر نشان از آن دارد که کتاب مورد بحث علی رغم مزیت های زیادی چون روزآمدی، بی طرفی، ساختار منسجم و نظم منطقی در پیشبرد موضوعات و متن ساده و روان، همانند هر تالیف دیگری دارای کاستی هایی است که از جمله مهمترین آنها می توان به عدم توجه به حکومت های عیلام، ماد و سلوکی و نبود بخش نتیجه گیری اشاره نمود.
۹.

نقدی بر کتاب تندیس گری و شمایل نگاری در ایران پیش از اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۲۵
در تمدن های پیش از تاریخ و پیش از اسلام در ایران، بشر برای بیان نیازها و اعتقادات خود از ساخت پیکره و شمایل نگاری بهره برده است. این آثارِ باقی مانده نشان از نگرش، فرهنگ، پوشش، مذهب و پیشرفت در حیات اعصار گذشته در ایران باستان هستند. این پیکرک ها شامل حیوانات، انسان ها و حتی مجسمه های اساطیری و مذهبی بوده اند که در هر دوره ای با توجه به دانش روز آن عصر با مواد و مصالح و شیوه های خاص خود تولید شده اند. هر کدام از این آثار مصرف و کاربرد ویژه خود را با توجه به نیاز بشر در همان دوران را می داشتند و تغییرات در نگرش، مذهب، عقیده و زندگی روزمره آن زمان باعث می شد پیکرک ها با پوشش، آرایش، تزئینات، اغراق ها و تأکیدات متفاوت ساخته شوند. کتاب تندیس گری و شمایل نگاری در ایران پیش از اسلام ترجمه ای از دو مقاله ی اورلی دیمز پژوهشگر و باستان شناس بلژیکی است که توسط علی اکبر وحدتی در سال 1388 ترجمه و نشر ماهی آن را چاپ و منتشر شده است. هرچند کتاب مذکور اطلاعات بسیار مفید و ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و باستان شناسان قرار می دهد، اما همانند هر اثر مکتوب علمی دیگر کاستی هایی را شامل می شود لذا مترجم کتاب می تواند در صورت صلاح دید پیشنهاد ها و تغییراتی که در متن به آن اشاره می شود را مورد توجه قرار دهد.
۱۰.

نقد رویکرد تحلیل الگوی استقرار در متون باستان شناسی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۳۵۶
مطالعه الگوی استقرار یک روش تحلیل متداول در باستان شناسی دنیاست که با استفاده از روش های علمی به مطالعه سه مؤلفه مهم شامل سازه های منفرد، استقرار اجتماعی و استقرار منطقه ای می پردازد تا رابطه متغیرهای زیست-محیطی را با معیشت و استقرار اجتماعی تحلیل، سازمان های اجتماعی-اقتصادی جوامع گذشته را بازسازی، و اندازه، عملکرد، فاصله و رابطه استقرارها را تعیین کند. در پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای و اسنادی موفق به شناسایی بیش از 80 متن در قالب پایان نامه، رساله، و مقاله های علمی-پژوهشی و علمی ترویجی شده ایم که مستقیم و غیرمستقیم به این موضوع پرداخته اند. کم توجهی به موضوعات و روش های بنیادین روش تحلیل الگوی استقرار، و عدم بهره گیری از پژوهش های دیرینه شناسی به منظور شناخت متغیرهای محیطی در بستر چشم انداز باستانی، مهم ترین مشکلات روش شناختی و مفهومی متون مورد نقد هستند. به مشکلات مذکور باید بهره برداری های ضعیف از ابزارها و روش های علمی نظیر عکس های ماهواره ای و هوایی، آرکئوژئوفیزیک، شبیه سازی کامپیوتری، نطام اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش های آماری را اضافه نمود. تأمین اعتبارات پژوهشی مطلوب و ایفای نقش پژوهشگاه و پژوهشکده مرتبط و دانشگاه های مجری رشته باستان شناسی، از مهم ترین راهکارهای اجرای درست و علمی این روش هستند.
۱۱.

مشاهده به عنوان ابزار مورخ: تحلیلی بر آراء جیمز الکینز در کتاب در باب مشاهده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۲۲۶
پژوهش حاضر نقد "در باب مشاهده" جیمز الکینز، نظریه پرداز مهم تاریخ نگاری هنر است. هدف الکینز در این کتاب آموزش صحیح "مشاهده" بوده و او در دو دسته بندی اصلی دست ساخته های بشر و پدیده های طبیعی، طیف وسیعی از پدیده های بصری را مشاهده ی دقیق می نماید. پدیده هایی که ابعاد مختلفی دارند، تاریخی، هنری، تکنولوژیکی، زبانی، فرهنگی، اجتماعی، یا کاملا طبیعی. سوال اصلی، الگوی شکل دهنده شالوده کتاب را دربرگرفته و سعی شده با تحلیل عناصر مختلف، الگوی ذهنی مولف استخراج شود. مفروض است او بعنوان متخصص مطالعات بصری تاریخ هنر، بصورتی غیرمستقیم ایده هایی مربوط به کیفیات و نحوه فعالیت مورخ هنری در برخورد با پدیده های مختلف هنر و فرهنگ مطرح نموده است. لذا، نگاشته ها و آراء اصلی اش بازبینی می شوند.مطالعه نشان می دهد که برای مولف مشاهده صحیح و آزاد از قالب های معین، رمز دریافت تاریخ هنر است. تاریخی که به نظر او تنها با مطالعه ی آثار هنری قابل فهم نیست و مشاهدات دیگر پدیده های بصری در فرهنگ امروزه می توانند به درکش عمق دهند. نتیجه گیری در نهایت به این امر اشاره دارد که چگونه نگاه آغشته به پیش فرض هایی مانند فرهنگ و تاریخ هنر متعارف باعث نادیده گرفته شدن مواردی بسیار مهم در پدیده های بصری می شود. جزییاتی که در تفسیر این پدیده ها نقشی حیاتی می توانند ایفا کنند.
۱۲.

نقد مقاله ”بررسی شیوه ساخت و گُل بندی در خاتم گره پنج“(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۲۰۸
خاتم کاری از جمله هنرهای سنتی مرتبط با چوب است که امروزه از رونق خوبی برخوردار نیست. ساخت خاتم گره از دوره صفوی مورد اهمیت قرار گرفت و تا دوره معاصر از آن استفاده می شود. توجه به خاتم کاری و پرداختن به نقد منابع آن، در حوزه پژوهش های حائز اهمیتی است که دستاوردهایی چون آشنایی، معرفی و آسیب شناسی را به ارمغان خواهد داشت. کمبود اطلاعات تخصصی در نوشتارهای پیشین محسوس است. مقاله بررسی شیوه ساخت و گُل بندی (Golbandi) در خاتم گره پنج در فصلنامه علمی-پژوهشی نگره به نویسندگی مریم اکبرزاده و محمدصادق میرزا ابوالقاسمی در پاییز 1397، شماره 47 و در صفحات 82 تا 95 به چاپ رسیده است. ضرورت به نقد و ارزیابی مقاله مذکور حاکی از اهمیت نشر اطلاعات صحیح در خصوص خاتم کاری به ویژه خاتم گره است. خاتم گره با پیشینه ای غنی، به دلایلی از جمله دشواری در تهیه مواد اولیه و مراحل ساخت، امروزه کمتر مورد توجه است؛ لذا پرداختن به این خاتم و مستندنگاری آن از اهمیت های پژوهشی حاضر است. نقد این اثر که به شکل محتوایی و علمی صورت گرفته، سعی در تبیین کاستی هایی هر چند اندک در مراحل تخصصی ساخت خاتم گره پنج دارد.
۱۳.

سفالینه های ایرانی به روایت میتسوکنی یوشیدا نقدی بر کتاب In search of Persian pottery (در جستجوی سفال ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۲۶۵
میتسوکنی یوشیدا، استاد و مدیر اسبق دانشگاه کیوتو، از محققان ژاپنی در حوزه ی مطالعات سفالگری ایران است که در دهه ی شصت میلادی به مناطق مختلف تاریخی، سایت های باستان شناسی ایران و جزیره ی هرمز سفر کرده است. او ماحصل یافته های خود درباره ی تاریخچه و تکنیک های خلق سفالینه های ایرانی را در قالب کتابی با عنوان در جستجوی سفال ایران به نگارش درآورده است. در این نوشتار با مرور کتاب حاضر به عنوان منبعی در خور مطالعه در زمینه ی تاریخ سفال و سفالگری ایران، نحوه ی تلقی مولف در باب روند تحولات این هنر کهن و نیز نوع مواجهه ی او با مقوله ی سبک شناسی سفالینه های ایرانی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. بر این مبنا، منظور نظر یوشیدا نه فقط شرح مشاهدات خود از سفالینه های ایران، بلکه سبک شناسی و نیز مطالعه ی آثار سفالگری ایرانی به لحاظ شناخت خاستگاه فرهنگی و زبانی آن ها بوده است. همچنین با در نظر داشتن عضویت او در انستیتوی انسان شناسی ژاپن، پرداختنش به وجوه انسان شناسانه ی هنر سفال گری در این اثر چندان دور از انتظار نیست. چنان که نقش مشترکات فرهنگی کشورهای مشرق زمین در شکل گیری نگرش او به سفال و سفالگری ایران در مقام یک پژوهش گر شرقی حائز اهمیت است.
۱۴.

بررسی کتاب سینمای صامت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۷
تاریخ سینمای صامت، از یک جهت کارنامه تلاش ها، رنج ها، پیروزی ها و شکست هایی است که برای به ثمر رسیدن آنچه که امروز تحت عنوان سینما و قواعدش می شناسیم موثر و اساسی بوده اند و از جنبه دیگر داستان روایت هایی است که به مرور زمان و با کشف ابعاد نادیده آن سال ها به مرور صیقل خورده اند و درک ما را در این حوزه وسعت داده اند. کتاب سینمای صامت، ترکیبی از دو کتاب مجزای لیام اولیری و پل شرودر رودرگیث، روایتی مختصر و فشرده از آن سال های اولیه است. کتاب اول که متعلق به لیام اولیری است به تاریخ سینمای صامت در غرب اختصاص دارد وکتاب دوم به قلم پل رودریگث به تاریخ سینمای صامت در آمریکای لاتین. در این متن سعی شده با نگاهی به حذفیات و کاستی های کتاب در نسخه فارسی، نشان داده شود چه بخش هایی از آن برای کتاب خوان امروزی، تکراری و نابسنده و چه قسمت هایی مفید و تازه و آگاهی بخش است.
۱۵.

مدیریت استراتژیک دیزاین و توسعه دیزاین بریف، نقد و بررسی کتاب دیزاین بریف تفهیم نامه طراحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۱
با توسعه ی دیزاین در عصر حاضر، برنامه ریزی و مدیریت فرایند آن به منظور بهره برداری از خدمات و محصولات دیزاین از اهمیتی افزاینده برخوردار شده است. مقاله حاضر با هدف بازشناسی ویژگی های متون دیزاین بر اساس الگوی نقد کتاب به بررسی و نقد کتابی در زمینه تدوین و برنامه ریزی دیزاین می پردازد. کتاب دیزاین بریف مجموعه ای از
۱۶.

نقد و بررسی کتاب فراز و فرود عباسیان (132 تا 324 هجری): پژوهش در ساختار و تحول ایدئولوژی، اقتصاد و نهاد نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۲۷۱
عباسیان که گروهی انگیخته شده در اواخر حکومت امویان بودند، کوشیدند با ارایه ایدئدلوژی نوینی در قالب نظام دعوت، به بسیج منابع خویش در مبارزه با گروه حاکم بر آیند و کنش های معناداری را در جذب عناصر مخالف اموی و کشاندن آن ها به زیر چتر واحد «الرضا من آل محمد» به انجام رسانند. کتاب فراز و فرود عباسیان: پژوهش در ساختار و تحول ایدئدلوژی، اقتصاد و نهاد نظامی نوشته محمد احمدی منش است که در سال 1397 از سوی انتشارات سمت به حلیه طبع آراسته شده است. نگارنده کتاب را در دو بخش: «بررسی تاریخی» (شامل هشت فصل) و «بررسی نظری» (شامل دو فصل) به گونه ای شایسته سازمان داده و اثری قابل قبول پدید آورده است. مقاله حاضر می کوشد تا در چارچوب نقد اثر، نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی و بررسی نماید. به هر روی، کم دقتی و غفلت در برخی زمینه ها، به طور مثال در گزینش عنوانِ «فراز و فرود» و ارایه پاره ای نظریات در مقدمه که نمود آن در متن دیده نمی شود، در کنار نپرداختن به پیچیدگی های حکومت عباسیان و عدم نگاه جامع به موضوع به قدرت رسیدن عباسیان به ویژه در خراسان، تا حدی به کتاب آسیب رسانده است.
۱۷.

بازنگری دو نظریه از سه گانه پورشریعتی در کتاب: (Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran) (افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی اتحادیه ساسانی_ پارتی و فتح ایران به دست عرب ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۲۲۲
تاکنون نقدهایی مکتوب و شفاهی به کتاب پروانه پورشریعتی با عنوان:Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran وارد شده است که منتقدان با دیدگاه هایی متفاوت به ارزیابی اثر و تقویت یا تضعیف نظریه های وی پرداخته اند. پرواضح است کتاب هایی از این دست که هم ارائه جسورانه ای از کلیات بدیع و ایده آفرین است و هم دریایی از جزئیات را فراروی مخاطب می گشاید این قابلیت را داراست که به کرات در بوته نقد، جرح و تعدیل و ترمیم نهاده شود. این نوشتار نیز با هدف پرداختن به جان مایه اثر که همانا سه گانه پورشریعتی در قالب یک نظریه کلان و دو نظریه خُرد است سامان یافته است. نظریه کلان مبتنی بر ماهیت کنفدراسیونی نظام حکومتی ساسانی است و نظریه های خُرد بر تمایز فرهنگی- دینی پارسیان و پارتیان و نیز گاهشماری فتوح تمرکز دارد. واکاوی انتقادی با رویکرد تحلیلی حاکی از وجود شواهدی مبنی بر تمرکزگرایی و تمرکزگریزی متناوب در طول حکومت ساسانیان است؛ نکته ای که غلبه نظریه کنفدراسیونی بر نظریه تمرکزگرایی را در معرفی نظام حکومت ساسانی به چالش می کشد. همچنین در نظریه دوگانگی مذهبی پارسیگ-پهلو با وجود برخی اشارات قابل تأمل، شواهد متقنی ارائه نمی شود.
۱۸.

پژوهشی در سفالگری دوران اسلامی معرفی و نقد کتاب سفالینه گونه موسوم به کوباچه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۶۶
سفال یکی از وجوه برجسته صنعت دوران اسلامی است که در طول این دوران با پیشرفت های چشم گیری در فن تولید و تزئین همراه بود. با توجه به شواهد باستان شناختی سفال گونه موسوم به کوباچه داری حوزه پراکنش گستره ای بوده که از خراسان تا تبریز در ایران و حتی مناطقی خارج از مرز های فعلی ایران در کشور هایی هم چون آذربایجان، را شامل می شود. کتاب «سفالینه گونه موسوم به کوباچه» جدیدترین و شاخص ترین اثر تألیفی پیرامون این گونه سفالی است که به ابعاد باستان شناختی آن می پردازد. برای نقد این کتاب، نگارندگان نخست به بررسی جنبه های ساختاری و روند بیان مطالب کتاب پرداخته و سپس محتوای آن را مورد بررسی قرار دادند. از جمله نقاط قوت کتاب می توان به تمرکز بر وجوه مختلف باستان شناختی این گونه سفالی اشاره کرد. در کنار این نقاط قوت، اما می توان گفت که کتاب از نظر ساختاری اگر در مستندنگاری فصول و ارجاعات دقیقتر می شد، بیشتر می توانست نظر مخاطبان را جلب کند. از سوی دیگر کتاب از نظر محتوایی در گونه شناسی و طبقه بندی سفالها دارای کاستی هست و نویسنده محترم کتاب می تواند در ویرایش های بعدی نسبت به رفع این کاستی های محتوایی اقدام کند.
۱۹.

بررسی و نقد کتاب FROM ARABIA TO THE PACIFIC: HOW OUR SPECIES COLONISED ASIA (از [شبه جزیره] عربستان تا اقیانوس آرام: چطور گونه ما در سراسر قاره آسیا ساکن شد)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۴
پروفسور رابین دنل یکی از شناخته شده ترین باستان شناسان پارینه سنگیِ آسیاست. کتاب اخیر ایشان که از سوی انتشارات رُتلج در سال 2020 میلادی به چاپ رسیده است، از نمونه های خوبِ وام گیری از مفاهیم بوم شناسی و زیست شناسی و بطور خاص، زیست شناسی تهاجم در باستان شناسی محسوب می گردد. تمرکز این کتاب بر مسأله پراکنش گروه های انسانی و ساز و کارهای پویاییِ قلمرو زیستی آن ها در سرتاسر قاره آسیا در طول دوره های پارینه سنگی میانی و جدید است. در این کتاب، گونه ما، یعنی انسان مدرن به عنوان یک گونه مهاجم از دید بوم شناسی معرفی می شود؛ زیرا این گونه به سرعت در سرتاسر قاره کهن ساکن شد و سایر گونه های سرده انسان مانند نئاندرتال ها را منقرض کرد و به گوناگونیِ زیست شناختیِ این سرده برای همیشه پایان داد. به دلیل جامعیت، بهره گیری از به روزترین شواهد و انتشارات مرتبط و نیز، استفاده از رویکردهای میان رشته ای، مطالعه کتاب مورد بحث برای باستان شناسان علاقه مند به مبحث تحرک جمعیت های انسانی، باستان شناسی چشم انداز و چگونگی خروج انسان مدرن از آفریقا و کلنی سازی آسیا توصیه می شود.
۲۰.

نقد و بررسی کتاب مبانی نظری از مجموعه هنر در تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۲۸۷
تبیین مبانی و شناخت الفبای هر پدیده، برای درک مفاهیم، بنیان های محتوایی، فلسفه ی وجودی ضروری می نماید. این مهّم به ویژه در حوزه ی علوم انسانی مورد توجه اندیشمندان معاصر قرار داشته و دارد. هنر اسلامی با توجه به گستردگی جغرافیایی و ارزش های معنایی، اصول نظری و عملی مشخصی دارد که بسیار با زیربنای هنرهای سنتی متجانس است. گردآورنده ی کتاب "مبانی نظری" تلاش نموده تا با تجمیع دانش و نظر استادان صاحب نظر و پژوهشگران فعال در رشته های متنوع هنر اسلامی به متنی علمی قابل استناد و معتبر به تبیین مبادی، اصول و مفاهیم این هنر اقدام کند. در این مقاله نیز ضمن معرفی بخش ها و مقالات چاپ شده، توصیف و تفسیر اصلی ترین مضامین ذکر شده در هر متن به نقد و ارزیابی آن اقدام شده است. یافته ی این پژوهش انتقادی، مبین این نکته است که وحدت وجودی و برخورداری از مبانی اعتقادی مشترک و مستتر در تمامی آثار، نشان از پیوستگی معنایی و وابستگی به منشائی واحد دارد. نشر کتاب "مبانی نظری" در راستای معرفی ویژگی و دیدگاه های اخلاقی، ارزشی و عرفانی هنر اسلامی اقدامی مفید است که امروز به عنوان یک منبع معتبر و قابل استناد برای استفاده پژوهشگران، دانشجویان و علاقمندان این حوزه در اختیار آنان قرار گرفته است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۸