پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم خرداد 1399 شماره 3 (پیاپی 79) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بازشناسی انتقادی «فلسفه ی جنگ» از دیدگاه موزلی (فلسفه ی جنگ)«A Philosophy of War»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 228 تعداد دانلود : 306
یکی از مباحث پایدار در فلسفه سیاسی بازشناسی ریشه های پیدایش جنگ و ستیز در جامعه بشری است. تحلیل فلسفه جنگ و برقراری نسبت میان فلسفه و جنگ در وهله نخست تلاشی است دشوار. الکساندر موزلی متولد 1943 فیلسوف سیاسی معاصر و سردبیر دائره المعارف اینترنتی فلسفه که سالها عهده دار تدریس دروس فلسفه و اخلاق جنگ در دانشگاههای انگلستان از جمله مدرسه مطالعات اقتصادی لندن بوده مؤلف کتاب فلسفه ی جنگ (A Philosophy of war) که در سال 2002 منتشر شده می باشد. موزلی در این اثر تلاش می کند نسبت میان جنگ و فلسفه را که در ابتدای امر دو مقوله جدا تصور می شوند تبیین نماید. به باور موزلی جنگ به عنوان یک پدیده مخرب و ویرانگر کراراً اتفاق افتاده و می افتد چون به باور انسانها مربوط می شود. جنگ در همه ابعاد طبیعت، فرهنگ و اندیشه آدمیان ریشه دوانده و به تعبیر موزلی ما می جنگیم چون به جنگ باور داریم و اگر می خواهیم از جنگ فاصله بگیریم باید باورهایمان را تغییر دهیم. روش نگارنده این اثر روشی تحلیلی با رویکردی علّی و فلسفی است. پرسش اصلی نویسنده کتاب «فلسفه جنگ» در این اثر بر این موضوع تمرکز یافته که چرا انسانها با یکدیگر می جنگند؟ و چگونه می توان از طریق تغییر باورها و نگرشها با این پدیده شوم و ویرانگر در میان انسانها و دولتها مقابله کرد؟
۲.

ماجرای به اوج رسیدن و فروپاشیِ سوژه مدرن نقد کتاب فلسفه فرانسوی و آلمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 746 تعداد دانلود : 606
مفهوم سوژه، در کنار مفاهیمی از قبیل ابژه، خدا و جوهر، یکی از مهمترین مفاهیم تاریخ فلسفه به شمار می رود. هر کدام از این مفاهیم را می توان برای روایت کردنِ قسمی تاریخ فلسفه دست مایه قرار داد. این دقیقاً همان رسالتی است که رابرت سی. سالِمَن در کتاب «طلوع و افول خود (جلد هفتم از تاریخ فلسفه غرب آکسفورد)» برای خود تعیین کرده است (Solomon 1988). او تاریخ سوژه، یا به تعبیر خودش، «تاریخِ خود» را از آغاز ایدئالیسم آلمانی در نیمه دوم قرن هجدهم، نزد کانت، آغاز و با گذر از ایدئالیست های شاخصی همچون فیشته، شلینگ و هگل، به نخستین بارقه های فروپاشیِ برداشتِ پرطمطراق از سوژه مدرن و اشاعه رویکردهای انتقادی نزد نیچه، کی یرکه گور و هایدگر راه می برد و در پایان، بحثش را با شاخص ترین چهره های پست مدرن، همچون فوکو و دریدا به پایان می برد. مقاله حاضر بیش از بررسی صوری و محتوایی این اثر، تمرکز اصلی خود را به ترجمه فارسی نخست این کتاب (سالومون 1396) معطوف ساخته است. در نتیجه، مقاله حاضر بیش از تبیین و نقد خود محتوای کتاب، نوعی نقد ترجمه است که هرچند به نقد یک ترجمه خاص پرداخته، اما امید دارد که این نقد، امکانی را برای مواجهه با کلیت ترجمه آثار فلسفی فراهم سازد.
۳.

نقد و بررسی دانشنامه علائی نشر مولی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 897 تعداد دانلود : 308
دانشنامه ی علایی تصنیف ابن سینا به زبان فارسی، نشر مولی به سال1394 ، مشتمل بر دیباچه ای به قلم منوچهر صدوقی سها و چهار بخش؛ منطق ، علم زیرین (طبیعیات)، موسیقی و علم برین (الهیات) است. این نشر فاقد بخش های هندسه، هیآت و ارثما طیقی است . ترتیب بخش های این اثر (نشر مولی) بر خلاف ترتیب مورد نظر ابن سیناست. زیرا سلیقه ی خاص ابن سینا در دانشنامه ی علایی این است که علم برین پیش از علم زیرین و بخش های ریاضی قرار بگیرد، اما در این اثر (نشر مولی) این ویژگی از دانشنامه گرفته شده و علم زیرین بعد از منطق و قبل از موسیقی و علم برین قرار گرفته است. پاورقی های دکتر محمد معین در بخش علم برین که از چاپ انجمن آثار ملی، تهران،1331 گرفته شده است دارای ارجاع هایی است که متاسفانه در این اثر (نشر مولی) شماره ی صفحات این ارجاع ها بر خلاف چاپ انجمن آثار ملی، نادرست و اشتباه اند. مقاله حاضر درصدد است به نقد و بررسی نقاط ضعف و امتیازات این اثر بپردازد.
۴.

نقد فلسفه پول زیمل و تخصص گرایی آکادمیک(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 530
کتاب فلسفه پول مهم ترین اثر گئورگ زیمل است که پس از گذشت نزدیک به یک سده فراموشی دوباره در آکادمی ها مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب برخلاف عنوان آن درباره اقتصاد نیست، و به موضوعات فرارشته ای در قلمروهای فلسفه، فرهنگ، روانشناسی، علوم اجتماعی و اقتصادی می پردازد. این مقاله دو هدف را دنبال می کند؛ نخست معرفی اجمالی محتوای کتاب و دوم، تحلیل نسبت این کتاب با تخصص گرایی آکادمیک. برای هدف یکم، سعی شده است که مهم ترین مقولات بحث شده در فلسفه ی پول به خلاصه معرفی شود. اما هدف دوم از دو حیث بررسی شده است، نخست، دلایل مطرح شدن این اثر پس از یک دوره طولانی چشم پوشی از آن را در جهان معاصر چیست، و دوم این که نسبت این اثر با وضعیت علوم انسانی و اجتماعی در ایران کدام است. بدین منظور، در آغاز نظریه ی فرم های زیمل بررسی می شوند و سپس بر اساس نظریه فرم ها، مقولات عینیت یافتگی/ شئ شدگی، سوژه- ابژه، مدرنیته، زیبایی شناسی، هدف- وسیله، و فرم دین در فلسفه ی پول معرفی می شوند. در ارزیابی نسبت فلسفه پول با تخصص گرایی آکادمیک در جهان معاصر و به ویژه ایران، به رونق یافتن رویکرد فرارشته ای در علوم انسانی و اجتماعی و هم چنین نسبت دین با این علوم می پردازیم.
۵.

معرفی، بررسی و نقد کتاب اخلاق ائودموسِ ارسطو (Eudemian Ethics)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 384
این مقاله به بررسی و نقد کتاب اخلاق ائودموسِ (Eudemian Ethics) ارسطو بر اساس ترجمه سر آنتونی کنی می پردازد. در این مقاله نشان داده ایم که اخلاق در نظر ارسطو به معنای نیک زیستن است و هدف وی از نوشتن این اثر یافتن پاسخی به چیستی زندگی نیک یا سعادت و چگونگی دست یابی به آن در سنت فضیلت انگارانه موجود در فضای فلسفی پیش از زمان خود وی است. از این رو فهم چیستی ماهیت سعادت مبتنی است بر فهم ماهیت فضیلت. وی پس از بررسی همه جانبه فضایل گوناگون، نهایتاً سعادت را به « فعالیت زندگی کامل بر طبق فضیلت کامل» تعریف می کند (1219 الف، 39) و این فضیلت کامل فضیلتی دربردارنده همه فضایل، یعنی فضیلت اخلاقی و فضیلت عقلانی است. مطالعه و آشنایی با چنین کتابی برای علاقمندان به پژوهش های اخلاقی این حسن را دارد که می توانند برخی از مسائل اخلاقی موجود در جامعه را از بستر نگاه فضیلت گرایی ارسطو مورد بررسی قرار دهند.
۶.

نقد و بررسی کتاب تاریخ فلسفه تحلیلی: از بولتسانو تا ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 797 تعداد دانلود : 597
کتاب تاریخ فلسفه تحلیلی: از بولتسانو تا ویتگنشتاین، متضمن بحث تحلیلی در باب مهمترین عناصر اندیشه فیلسوفان تحلیلی در نیمه نخست قرن بیستم است. در این کتاب نویسنده کوشیده است اندیشه های فیلسوفان تحلیلی را در قالب یک سنت فلسفی بررسی و تحلیل کند چنانکه پیوند میان اندیشه های ایشان قابل ردگیری باشد. وی پس از بحث در باب زمینه های پیدایش فلسفه تحلیلی، به ترتیب آراء بولتسانو، فرگه، راسل، ویتگنشتاین اول، کارناپ، جریان صوری سازی را مطرح می کند و در نهایت به بیان اندیشه های مور و ویتگنشتاین متأخر می پردازد که مسیر دیگری را در فلسفه تحلیلی دنبال کردند؛ همان جریانی که بعدها به فلسفه تحلیل زبان شهرت یافت. بنابراین ساختار کلی بحث در کتاب، تحلیل اندیشه های فیلسوفان تحلیلی در قالب دو جریان موازی تحلیل منطقی و تحلیل زبانی است و البته به جریان نخست توجه بیشتری شده است. هدف در این مقاله نقد و بررسی محتوایی و صوری ترجمه این کتاب است.
۷.

نقد مضمونی کتاب آسیا دربرابر غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 232 تعداد دانلود : 460
کتاب " آسیادربرابرغرب" از نظرگاهی آغاز می شود که پیش از آن درک نشده بود و آن مفهوم بنیادی “غربزدگی ” چونان نیهیلیسم مضاعف" یا "توهم مضاعف" است؛ البته پیش از این کتاب متون منتشرشده دیگری بر بنیاد غربزدگی آشکارا بیان شده یا نهان در متن منتشر شده بود. یکی کتاب فخرالدین شادمان با نام "تسخیر تمدن فرنگی" که در سال 1326 منتشر شد و دوم کتاب مشهور غربزدگی که نخستین بار در سال 1341 انتشاریافت. نخستین متن از ایرانی خودباخته در برابر فرهنگ غربی سخن میگوید. در دومین متن مفهوم غربزدگی متاثر از آراء سید احمد فردید البته با فهمی متفاوت از درک هستی شناسانه او برای آسیب شناسی هستی و زبان ایرانی خودباخته دربرابر فرهنگ غربی سخن به میان می آید. کتاب داریوش شایگان اما پیرو مایه هستی شناسانه آراء سید احمد فردید متنی است که رویارویی هستی ایرانی و غربی را چونان دو هستی متفاوت بر بنیاد دو مفهوم "نیهیلیسم" و "نیهیلیسم مضاعف" میفهمد. بنابراین ضروری است که برای بازخوانی نسبت آگاهی معاصر ایران با جهان نو به این متن و مضمون بنیادینش توجه شود.
۸.

بررسی و نقد کتاب خوانشی نو از فلسفه فارابی گسست بنیادین معرفتی از سنت یونانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 227 تعداد دانلود : 933
نویسنده کتاب «خوانشی نو از فلسفه فارابی گسست بنیادین معرفتی از سنت یونانی»در صدد است با برجسته کردن ابداعات اساسی و محوری فارابی در باز تدوین فلسفه در زمانه ی خویش نحوه افتراق جریان فلسفه اسلامی از سنت یونانی را توضیح دهد . مهم ترین مدعای نویسنده پی افکنی فلسفه اسلامی بر مبنای سه قضیه است : الف-.تعیین موضوع آن به عنوان "وجود" نه "موجود". ب-استناد فهم وجود به علم حضوری ج-تمایز بین ماهیت و وجود . وی معتقد است که فارابی با نگاهی وجود محور توانست نقش اساسی هستی را در مقابل چیستی و ماهیت احیا کند.کتاب همچنین به رویکرد زبان شناساسنه و معرفت شناسانه فارابی و نیز معرفی کتاب الحروف در همین راستا و همچنین ابداع وی در ارجاع منطق نه بخشی ارسطو به منطق دو بخشی می پردازد. از نگاه نگارنده علیرغم اهمیت و فربهی مدعای فوق الذکر یعنی تاسیس گری فلسفه اسلامی با محوریت وجود برای فارابی، همچنین علیرغم نکات مثبت متعدد کتاب، دلایل اقامه شدن در کتاب برای اثبات آن مدعا لازم اما غیر کافی است . حدود 10 نقد اساسی در مقاله بر محتویات و مدعیات کتاب مطرح شده است؛ از جمله: تکرار برخی مدعاها ،مدعیات بی شاهد ، ارجاع به متاخران از فارابی و ...
۹.

معرفی، نقد و ارزیابی کتاب «انسان شناسی پراگماتیکی کانت» (Kant’s Pragmatic Anthropology)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 858 تعداد دانلود : 244
کانت در اواخر عمر خود سوال «انسان چیست» را بر سوالات اصلی فلسفی خود افزود و پاسخ این پرسش را جواب گوی دیگر سوالات دانست. اما پاسخ کانت به این سوال چیست؟ ویلسون در اثری با عنوان انسان شناسی پراگماتیکی کانت می کوشد تا با کاوشی در آثار غیرانتقادی او چون انسان شناسی، دین در محدوده عقل تنها و تعلیم و تربیت، که آنها را«فلسفه تجربه» کانت می نامد، پاسخ او به این پرسش را بیابد.او در این اثر با این ادعا که انسان شناسی پراگماتیکی کانت، روان شناسی تجربی نیست، علاوه بر معرفی خاستگاه و معنای انسان شناسی پراگماتیکی، انسان را از منظر این فیلسوف به عنوان موجودی برخوردار از چهاراستعداد حیوانی، فنی، پراگماتیکی و اخلاقی معرفی می کند که باید بکوشد با بهره گیری از استعدادها و توانایی های خود، به سرشت نهایی انسانیت که همانا اخلاق و و آزادی است، دست یابد. هم چنین از نظر این نویسنده حکم غایی تأملی پل ارتباطی میان انسان شناسی و آثار انتقادی کانت محسوب می شود که کانت با استفاده از آن کوشیده بود تا به دانشجویان خود دانش عملی را بیاموزد تا آنها از این طریق بتوانند جایگاه خود را در جهان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بیابند.
۱۰.

بررسی و نقد کتاب فلسفه شوپنهاور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 624 تعداد دانلود : 348
مگی در کتاب «فلسفه شوپنهاور»، علاوه برعرضه ی آراء و نظریات شوپنهاور، فصلی را به برطرف کردن سوءفهمی که نسبت به مفهوم «اراده» و «ناپدیدار» در فلسفه ی شوپنهاور رواج دارد، اختصاص داده است. در این نوشتار بر آن شدیم به بررسی و نقد این اثر به قلم برایان مگی و با ترجمه ی رضا ولی یاری بپردازیم. به این منظور ابتدا به اختصار به معرفی کتاب پرداختیم، آنگاه پس از بررسی نقادانه ی کتاب، به این نتیجه رسیدیم که فیلسوف انگلیسی، برایان مگی که متخصص و شارح آثار شوپنهاور است، توانسته کتابی آسان فهم، روان، کامل و در عین حال متخصصانه در خصوص آراء و نظریات شوپنهاور و تأثیری که بر فلاسفه، اندیشمندان و هنرمندان پس از خود گذاشته است، عرضه کند و مترجم سخت کوش و متخصص در ترجمه ی آثار شوپنهاور، توانسته ترجمه ای متعهدانه، روان و قابل پذیرش از این کتاب عرضه دارد؛ البته نقدهایی، هر چند محدود، به لحاظ محتوایی بر نویسنده و به لحاظ کیفیت ترجمه بر مترجم وارد است که بدان ها اشاره کرده ایم و می تواند در چاپ بعدی کتاب مورد ملاحظه قرار گیرد. هم چنین اشکالات پرشمار ویرایشی در ترجمه ی این کتاب وجود دارد که ویرایش آن را در چاپ بعدی اثر ضروری ساخته است.
۱۱.

نقد و بررسی کتاب هایدگر و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 110 تعداد دانلود : 916
نوشتار حاضر بررسی ای از ترجمه فارسی کتاب «هایدگر و مسیحیت» (Heidegger and Christianity) حاصل سخنرانیهای جان مک کواری در سال های1994- 1993 در دانشگاه آکسفورد است که در سال 1994 میلادی توسط انتشارات کانتینیواِم نیویورک و در ایران نیز در سال 1397 شمسی، با ترجمه فارسی شهاب الدین عباسی توسط انتشارات بنگاه ترجمه، چاپ شده است. در این بررسی، پس از مقدمه ای بر کتاب و معرفی صوری و محتوایی اثر، به نقد سه تن از پژوهشگران برجسته جهان بر هایدگر و مسیحیت پرداخته شده و سپس امتیازات و کاستیهای اثر از لحاظ صوری و محتوایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه اجمالی نوشتار حاضر حاکی از آن است که ترجمه فارسی، صرف نظر از نمونه هایی که محل تجدید نظر هستند، به دلیل ترجمه ای روان، قابل فهم، رعایت امانت داری علمی، پیراستگی متن از غلط های چاپی و دقت حداکثری در انتخاب معادل های فارسی برای اصطلاحات هایدگر، برای خوانندگان ایرانی جهت آشنایی با برداشت مک کواری از رابطه هایدگر با مسیحیت سودمند است؛ اما همان طور که برخی منتقدان هایدگر و مسیحیت نیز بدان اشاره داشته اند، علی رغم تلاش مک کواری در توضیح ارتباط هایدگر با مسیحیت، این کتاب از نظر محتوا برای خواننده تصویری شفاف از رابطه هایدگر با مسیحیت ارائه نمی دهد.
۱۲.

نقد و بررسی کتاب ماهیت معرفت عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 735 تعداد دانلود : 300
این مقاله درصدد آن است که به نقد و بررسی کتاب «ماهیت معرفت عرفانی» نوشته مسعود اسماعیلی بپردازد. در باره معرفت عرفانی و تمایز آن با تجربه عرفانی به زبان های غیرفارسی آثار بسیاری منتشر شده اند اما در زبان فارسی تنها معدودی از پژوهشگران به بحث از آن درچهارچوبی علمی و روشمند پرداخته اند. از جمله در کتاب «ماهیت معرفت عرفانی»، نویسنده کوشیده با نگاهی تطبیقی در سامانه ای جامع، به بحث از ماهیت معرفت عرفانی در دو فضای اسلامی و غربی و بیان شباهت ها و تفاوت های آنها بپردازد. اگر ملاک ارزیابی ما، میزان موفقیت و عدم موفقیت نویسنده در بیان مسأله و بررسی آن باشد، می توانیم گفت که این کتاب در طرح مباحث تخصصی حوزه فلسفه عرفان، به خوبی عمل کرده است. با این حال، این کتاب از کاستی های صوری و محتوایی از قبیل کاربرد متناوب معرفت عرفانی و تجربه عرفانی به جای یکدیگر و اشکال در تقدم و تاخر برخی از فصول کتاب، خالی نیست. این کتاب به رغم وجود این کاستی ها اثری قابل قبول در حوزه فلسفه عرفان به نظر می رسد.
۱۳.

بررسی کتاب فلسفه، الهیات و سیاست: خوانشی از رساله الهیاتی سیاسی اسپینوزانگاشته پُل بَگلی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 519 تعداد دانلود : 30
کتاب فلسفه، الهیات و سیاست: خوانشی از رساله ی الهیاتی سیاسی اسپینوزا می کوشد تا با بهره گیری از منابع وزین و با کوششی ریشه شناسانه (etymological) مهم ترین مفاهیم مندرج در رساله ی اسپینوزا را نقل، تحلیل ونقد کند. از میان دو نقد درونی و بیرونی، نقد پل بَگلی سویه ی نقد درونی دارد.در کنار منابع و شرح های فراوان درباب تفکر اسپینوزا، اثر بَگلی نیز توانسته است اثری مقبول در میان شرح ها و خوانش های دنیای انگلیسی زبان باشد.رساله ی اسپینوزا اثری است درباب الهیات و سیاست. اما به باور بَگلی آن کتابی است الهیاتی و سیاسی که به قلم فیلسوفی نگاشته شده است که به فلسفه بیش از الهیات و سیاست متعهد و وفادار است. از این رو، رساله ی اسپینوزا اثری است فلسفی که کارکردهای الهیات و سیاست را در زندگی همگان از منظری فلسفی بر می رسد. این نوشتار کوشیده است، تا با نگاهی توصیفی تحلیلی، ساختار صوری و محتوایی کتاب بَگلی را پیش رو نهدو سپس آن را از نگرگاه توان و کاستی بررسد.
۱۴.

نقد و بررسی ترجمه کتاب درآمدی به متافیزیک(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 706 تعداد دانلود : 555
موضوع مقاله حاضر نقد و بررسی ترجمه کتاب در آمد به متافیریک اثر مارتین هیدگر است. هدف از آن کمکی هر چند نا چیز به غنای بیشتر فن ترجمه آثار تخصصی در حیطه فلسفه غرب است.روش و یا به عبارت بهتر رویکرد مقاله از حیث دریافت روح کلی حاکم بر ترجمه هرمنوتیکی و از حیث بررسی جزئیات ترجمه تطبیقی است. ترجمه درآمد به متافیزیک تا حدود زیادی از عهده این کار برآمده است و مترجم توانسته است خواننده فارسی زبان را به جهان متن وارد کند گرچه متن مترجم مبرای از برخی ایرادها و اشکالهای مربوط به معادل ها و عبارات نیست. در مقاله حاضر تلاش شده است خلاصه ای از متن گزارش شود و آنگاه برخی ایرادهای مطبعی، دستوری و اشکالهای مربوط به معادلها و عبارات گوشزد شود. ترجمه در مجموع سلیس و روان و قابل فهم است و این نشان از دانش و تجربه و زحمات مترجم محترم دارد.
۱۵.

بررسی کتاب The Oxford Handbook of Nietzsche (راهنمای آکسفورد نیچه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 579 تعداد دانلود : 426
نیچه به عنوان یکی از محبوب ترین فلاسفه که از جایگاه نخبگان و اندیشه ورزان مؤثر در شکل دادن به اندیشه ی کنونی جهان برخوردار بوده، از ابعاد مختلفی مورد پژوهش قرار گرفته است. آثار بی شماری در زمینه ی زندگی، آثار و اندیشه ی او نگاشته شده و هنوز پژوهندگان بسیاری به دنبال کندوکاو در عمق تفکر او هستند. تعدد آثار و تفاوت آن ها در ارائه ی تصویر نیچه باعث بروز تردید و سردرگمی در تعیین جایگاه نیچه و درک اندیشه ی او شده است. پژوهش حاضر در راستای معرفی و ارزیابی آثار علمی و استاندارد در قلمرو نیچه، به یک اثر بزرگ، مهم و اخیر به نام راهنمای آکسفورد نیچه می پردازد. این کتاب دارای سی و دو مقاله از پژوهشگران مشهور جهانی است که در محورهای مختلفی سازمان یافته اند. این مقالات حاوی نکاتی بدیع و دقیق است که می تواند بر درک ما از فلسفه ی نیچه تأثیر بگذارد و آشنایی گسترده ای با عناصر اصلی فلسفه ی او چون ابرانسان، اراده ی قدرت و بازگشت جاودانه را نیز فراهم آورد. از این رو خلاصه ی محتوای هر مقاله نیز آمده است تا ضمن آشنایی، شوق به پیگیری مطلب و مطالعه ی کامل را در مخاطبان پدید آورد.
۱۶.

بررسی و نقد کتاب تجربه ی واحد، مطالعه ای تطبیقی در مبانی عرفان های جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 375 تعداد دانلود : 323
فلسفه عرفان از شاخه های فلسفه مضاف و از موضوعات مورد توجه عرفان پژوهان است. در این حوزه سه نظریه ساخت گرایی، حکمت خالده و توجه به حیث غیرالتفاتی در این حوزه مطرح شده است و افرادی چون استیس، جیمز از پردازندگان نظریه اول و کتز از مطرح کنندگان نظریه دوم و فورمن از طراحان نظریه سوم به شمار می آیند. در بررسی کتاب تجربه واحد از آثار جدید مربوط به فلسفه عرفان به این نتایج دست یافتیم که نویسنده به رغم زحمات زیاد به مبانی نظری حکمت خالده اشاره نکرده و در عین حال نظرات ادیان در موضوع را نکاویده و در مواردی هم ادعاهای ناصواب درباره آنها مطرح کرده است. مثلاً در جایی از کتاب منکر وجود، وحدت وجود در دین یهود شده که اشتباه است. عدم توجه دقیق به نظریه های ساخت گرایی و حکمت خالده که ربط مستقیمی به این موضوع دارند، از اعتبار این کتاب کاسته است. البته پرداختن به تجربه واحد هم می تواند به بسط این مبحث کمک کند و زمینه ساز هم گرایی در میان ادیان و پیروان آنها گردد و گامی در راه تعمیق باورهای دینی به شمار آید.
۱۷.

نقد و بررسی کتاب Weltschmerz Pessimism in German Philosophy, 1860-1900 (جهان رنجی، بدبینی در فلسفه ی آلمان، 1900-1860)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 736 تعداد دانلود : 816
کتاب جهان رنجی، نوشته ی فردریک سی. بایزر، پژوهشی درباره ی جنبش یا جریان بدبینی در فلسفه ی آلمان نیمه ی دوم قرن نوزدهم است. بایزر با تعریف بدبینی به این نظریه و باور که زندگی در این جهان ارزش زیستن ندارد، شوپنهاور را نخستین کسی می داند که این برداشت از جهان را وارد فلسفه ی آلمان ساخت. بایزر در این کتاب، به بررسی مباحثه ی گسترده و جدیی می پردازد که بدبینی شوپنهاور و مریدان، و البته منتقدان وی، به راه انداخت و به یک معنا برنامه ی کاری فلسفه را از بحث درباره ی منطق علم به سمت و سوی مسائل مرتبط با ارزش زندگی سوق داد. مقاله ی حاضر می کوشد تا ضمن معرفی رویکرد و هدف کلی کتاب، به تحلیل مختصر محتوای فصل های کتاب که بر اساس چهره های فلسفی سامان یافته بپردازد. پس از این تحلیل مختصر، مزیت های کتاب در مقام کتابی در حوزه ی تاریخ فلسفه که به صورت اختصاصی به مباحثه ای فراموش شده، هرچند مهم و تأثیرگذار، می پردازد و نیز برخی از نقص هایی که، به نظر نویسنده ی این مقاله، اگر رعایت می شد بر اعتبار کتاب می افزود، خاطر نشان می شوند.
۱۸.

نقدی بر کتاب هگل و پدیدارشناسی روح از رابرت استرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 866 تعداد دانلود : 265
این مقاله بعد ازنگاهی کوتاه به وضعیت شکلی اثر استرن، به نقد محتوایی آن می پردازد. در نقد محتوایی در ابتدا به صورت کلی و اجمالی کار وی در مورد کلیتِ پدیدارشناسی ارزیابی می شود و آنگاه سه قسمت مهم که هم دشوارترین قسمت های پدیدارشناسی و هم کلیدی ترین نقاط آن برای پدیدارشناسی و بلکه برای کل نظام هگل هستند مورد ارزیابی تفصیلی تر قرار می گیرند. این سه قسمت عبارتند از دیباچه، مقدمه و فصل نهایی. نقد هم به لحاظ میزان توجه به محتوای این قسمت ها و هم به لحاظ تاثیر این میزان توجه، در ساختارمندی اثر خود استرن یا پیوند درونی بین مطالب فصل هفتم استرن با قسمت های مربوطه در این اثر صورت گرفته است.
۱۹.

بررسی و نقد کتاب مسیحیت و دموکراسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 459 تعداد دانلود : 103
نقش و جایگاه دین در زندگی سیاسی و اجتماعی انسان موضوعی است که به جهت اهمیت باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برای پرداختن به چنین موضوعی مقاله حاضر سراغ یکی از مهمترین آثار این حوزه یعنی کتاب «مسیحیت و دموکراسی» اثر ژاک ماریتن فیلسوف نئوتومیستی فرانسوی رفته است. ماریتن در این اثر به دفاع از دموکراسی با ارجاع آن به مسیحیت پرداخته است. البته این نوع دفاع خالی از انتقاد نیست و ماریتن در این اثر نگاهی تراژدیک به دموکراسی های معاصر نیز دارد. آشکار است که مسئله نسبت «دین و دموکراسی» محدود به اندیشه ژاک ماریتن نیست و اندیشمندان متعددی در پارادایم های فکری مختلف این مسئله را صورتبندی نموده اند. همچنین این رابطه فقط مختص به دین مسیحیت نیست و چنین موضوعی از مباحث قابل توجه در دنیای اسلام نیز به شمار می آید. با عنایت به چنین مباحثی نویسنده در این مقاله کوشیده تا الگوی نظری ژاک ماریتن در خصوص نسبت «مسیحیت و دموکراسی» را از منظر سیاسی، فلسفی و الهیاتی به بحث و فحص بگذارد و مدعای مطرح شده از سوی وی را با رویکردی انتقادی تجزیه و تحلیل نماید.
۲۰.

نقد کتاب راهنمای خواندن بنیادگذاری مابعدالطبیعه اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 387 تعداد دانلود : 460
کتاب بنیادگذاری مابعدالطبیعه اخلاق یکی از کتاب های تاثیرگذار و در عین حال دشوار اخلاقی محسوب می شود و هر شرحی بر اخلاق کانت در وهله اول متوجه و معطوف به این کتاب است. کتاب راهنمای خواندن بنیادگذاری مابعدالطبیعه اخلاق نوشته پل گایر از جمله تفاسیر معتبر این کتاب است که ترجمه فارسی آن به تازگی منتشر شده است. در نتیجه، با توجه به موقعیت گایر در حوزه کانت شناسی اخیر، این کتاب راهنما از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این مقاله سعی شده است پس از بررسی کلی هر دو کتاب از حیث اهمیت آنها در آثار مکتوب فارسی و انگلیسی و بررسی ویژگی های شکلی کتاب راهنما و ترجمه آن، در مروری کوتاه به محتوای کتاب، به تقریر گایر از استدلال های کانت ونکات مهم و تاثیرگذار این راهنما پرداخته شده است، نکاتی که در فهم نظریه اخلاقی کانت و رفع ابهامات و دفع اشکالات آن می تواند بصیرت خوبی به خواننده ببخشد و در مواضعی، این کتاب با سایر شرح های بنیادگذاری، بخصوص شرح تیمرمان، مقایسه و مورد نقد قرار گرفته است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۷