پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی

پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم تیر 1399 شماره 4 (پیاپی 80) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نگاهی به کتاب چهار گوهر: گزیده ای برای درس «شاعران حوزه ادبی عراق»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 250 تعداد دانلود : 560
هدف از تألیف گزیده دانشگاهی ادبی، قاعدتاً باید آشناسازی اجمالی دانشجویان با اندیشه ها و هنر استادان بزرگ ادب فارسی باشد تا انگیزه آنها را برای مراجعه به آثار این بزرگان افزون کند. کتاب چهارگوهر با انتخاب و توضیح دکتر کاظم دزفولیان که برای درس «شاعران حوزه ادبی عراق» توسط انتشارات سمت منتشر شده است، از جمله گزیده هایی است که انتشار آن متأسفانه به هیچ وجه انتظار جامعه دانشگاهی را برآورده نمی کند. انتخاب نه چندان مناسب اشعار، بدخوانی برخی از بیت ها و درنتیجه غلط معنی کردن آنها، توضیح نادرست یا نارسای برخی بیت ها، عدم توجه به ضبط نادرست برخی واژه ها و فقدان توضیحی در باره آنها، عدم توضیحِ برخی از ابیات دشوار، اشتباهات تایپی فراوان و ... از مهمترین کاستی های گزیده مذکور است که کتاب را از آراستگی و پیراستگی یی که از یک درسنامه دانشگاهی انتظار می رود، دور نگاه می دارد. در مقاله حاضر بخشی از کاستی های فراوان کتاب، تحت دو عنوان «ناآراستگی» و «ناپیراستگی» بررسی شده و نگارنده امیدوار است با طرح آنها موجب توجه بیشتر مؤلفان کتاب های درسی، توجه و نظارت بیشتر مراکز نشر دانشگاهی، و پیراستن کتاب از این اشکالات در چاپ های بعدی شود.
۲.

نقدی بر فرهنگ کنایات سخن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 833 تعداد دانلود : 540
کنایه بیانی زیبا و هنرمندانه و غیر صریح از موضوعات مختلف است که شعرا و نویسندگان از آن به عنوان فنی لطیف در بیان مقاصد و مضامین خود استفاده می کنند.به دلیل استفاده گسترده شاعران و نویسندگان فارسی زبان از کنایات،جمع آوری و تحلیل و تفسیر آنها کاری ضروری و شایسته است.آقای حسن انوری و همکارانشان کوشیده اند در کتابی با عنوان «فرهنگ کنایات سخن» این مهم را به انجام برسانند؛ در این مقاله، کتاب «فرهنگ کنایات» نوشته آقای حسن انوری مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. این کتاب را انتشارات سخن در 2 جلد و 1783 صفحه منتشر کرده است. پس از مطالعه فرهنگ مذکور و بررسی و تحلیل موضوعات مختلف مرتبط با آن، ساختار کتاب به صورت اجمالی معرفی شده است، پس از آن، محتوای کتاب تحلیل و ارزیابی شده است و در نهایت این نتیجه حاصل شد که از آنجا که این فرهنگ برگرفته از فرهنگ بزرگ سخن است،غیر از کنایه، مدخل های غیر مرتبط چندی با آن آمیخته شده ، همچنین اشکالات و ابهام هایی چند به آن راه یافته است.از این رو با بررسی و طبقه بندی اشکالات، برخی از مهم ترین اشکالات راه یافته به آن تبیین شده است؛و در نهایت با بررسی جمیع جهات، به این نتیجه رسیدیم که به منظور تهیه فرهنگی پیراسته و شایسته ضروری است این کتاب به صورت جدی ویرایش شود و اشکالات و ناراستی های آن اصلاح شود.
۳.

نقدی بر کتاب حقیقه الحدیقه: گزینش و گزارش از تمام باب های حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 481 تعداد دانلود : 194
کتاب حقیقه الحدیقه: گزینش و گزارش از تمام باب های حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به قصد فراهم آوردن منتخبی از حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی، به همراه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیارمهم ادب فارسی است موفق بوده است؟ نویسنده مقاله حاضر برای بررسی این کتاب به منابعی نظیر فرهنگ های فارسی، اصل متن حدیقه الحقیقه، آن دسته از متون قدیمی فارسی که حکایات مشترک با متن حدیقه دارد، کتاب های تفسیر و حدیث مراجعه کرده است تا میزان درستی و نادرستی متن و تعلیقات این کتاب را مشخص سازد. در این ارزیابی ایرادات چندی به نظر رسیده است که می توان برخی از آنها را چنین برشمرد: اشتباهات چاپی، نگارشی و ویرایشی فراوان به این کتاب راه یافته است، نقل بسیاری از ابیات سنایی به درستی صورت نگرفته است، آیات و احادیث و عبارات عربی در تعلیقات اشتباه ضبط و ترجمه شده است، برای برخی از ابیات سنایی غزنوی معنی نادرست نوشته شده است، و بسیاری از نکات ادبی متن بدون توضیح باقی مانده است.
۴.

نقد و بررسی کتاب تاریخ و ادبیات قزاق (بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 182 تعداد دانلود : 982
قزاق ها که در سال ۱۴۶۵ از جامعه ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس ها هویت مستقل داشته بعد از استقلال هم جغرافیای گسترده آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمه کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه برای نیل به این هدف در این مقاله کتاب «تاریخ و ادبیات قزاق: بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران» تألیف پروفسور اسلام چمنی مورد نقد و بررسی قرار داده ایم. در این نقد و بررسی به ویژگی های مثبت کتاب ازقبیل ارائه اطلاعات مختصر درباره تاریخ و فرهنگ قزاق، دوره های مختلف ادبیات قزاق بخصوص ادبیات دوره خفقان استالینی و نحوه مبارزه روشنفکران قزاق با استبداد استالینی در رأس آن ها به سیر تفکر و فرهنگ قزاقی اشاره خواهیم کرد. به خصوص به چهره های شاخص و تأثیرگذار قزاق ازقبیل آبای قونانبای اوغلو، شاه کریم، مختار آویزوف و غیره اشاره خواهیم کرد. همچنین به برخی ایرادات موجود در کتاب ازقبیل تکرار مطالب و بیان احساساتی برخی مطالب و ضعف صفحه آرایی و ویرایش کتاب خواهیم پرداخت. این کتاب در دانستن نحوه و زمان تأثیرگذاری فرهنگ و ادبیات ایران در آن مناطق بسیار حائز اهمیت است.
۵.

قوّت و ضعف تصحیح جدید ترجمه رساله قشیریه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 343 تعداد دانلود : 821
رساله قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفاده فارسی زبانان نخست به دست ابوعلی بن احمد عثمانی و پس از مدّتی ترجمه مذکور اصلاح یا ترجمه ای دیگر از رساله قشیریه فراهم گردید. برای نخستین بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را بر اساس نسخه کتابخانه لالا اسماعیل و نسخه موزه بریتانیا و با کمک از متن عربی، آن را تصحیح کرد. آموزشی بودن کتاب و برخی سهوها، دیگران را برانگیخت تا تصحیح دیگری از اصل عربی و از ترجمه فارسی آن ارائه دهند. روضاتیان و میرباقری فرد پس از محبّتی معتقدند فروزانفر دچار خلط روش در تصحیح شد و در کار خود دو نسخه ای را با هم سنجید که از یک مترجم نبود، آنها با اساس قرار دادن نسخه ایاصوفیه و مقابله آن با نسخه موزه بریتانیا رساله قشیریه را تصحیح کرده اند. صفحه آرائی خوب و کم غلط و فهارس متعدد از امتیازات این چاپ است. ضعف جنبه تحلیلی تعلیقات ، عدم معرفی برخی منابع ابیات و مصاریع عربی و بی توجهی به متن عربی کتاب و عدم مقایسه این چاپ با چاپ فروزانفر از ضعف های این چاپ است
۶.

بررسی و نقد شرح دیوان خاقانی اثر محمدرضا برزگر خالقی (جلد دوم)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 162 تعداد دانلود : 694
یکی از جدیدترین آثاری که در زمینه خاقانی پژوهی منشر شده است، جلد دوم و سومِ شرح اشعار خاقانی، تألیف محمدرضا برزگر خالقی است. مؤلف در این دو جلد نیز مانند جلد نخست، به شرح قصاید پرداخته است. موضوع این جستار بررسی و نقد جلد دوم این اثر است. این پژوهش کوشیده تا با روش تحلیلی/ توصیفی برخی کاستی ها و اشکال های موجود در این اثر را رفع نماید؛ بر همین اساس اشکال ها و کاستی های این اثر در دو بخش عمده اشکالات محتوایی و اشکالات تایپی/ ویرایشی بررسی شده اند. بخش نخست (اشکالات محتوایی) دارای زیرمجموعه های دیگری است که عبارتند از: الف) درک نادرست مفهوم ابیات؛ ب) تصحیحات قیاسی و ضبط های نادرست؛ ج) خوانش نادرست ابیات و د) توضیحات ناکافی و ناکامل. در هر قسمت سعی شده تا با مراجعه به منابع کهن و اصیل، نظرات ارائه شده مستدل و مستند باشند. به هر روی، مراد این جستار کاستن از اعتبار این اثر نیست؛ بلکه می کوشد تا با رعایت انصاف و اخلاق، گام مثبتی در اعتلای این اثر بردارد تا متن منقح تری را از آن در آینده شاهد باشیم.
۷.

نقد مجموعه فارسی بیاموزیم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 601 تعداد دانلود : 240
با وجود تنوع منابع الکترونیک، کتاب درسی همچنان اصلی ترین ابزار آموزش زبان محسوب می شود و نقد و بررسی این کتاب ها می تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد. مقاله حاضر با روش اسنادی- انتقادی و بر اساس مجموعه ای از شاخص ها و معیارهای ارزیابی کتاب های درسی دانشگاهی، به نقد و بررسی ویراست دوم از جلد نخست مجموعه فارسی بیاموزیم پرداخته است. با توجه به پنج محور نقد ساختاری، محتوایی، زبانی، روشی و فرهنگی-اجتماعی، از مزایای این اثر می توان به شیوه کلی آموزش الفبا، ارائه تمرین های ابداعی، انتخاب عنوان های کاربردی و طرح موضوع های مفید در محتوای درس ها اشاره کرد و از معایب آن باید عدم انسجام ساختاری کتاب در ترتیب آموزش حروف و مطالب دستوری و فقدان فهرست منابع و نقص فهرست مطالب را نام برد.
۸.

نقدی بر کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 135 تعداد دانلود : 743
ساختارگرایی و پساساختارگرایی، در پاسخ به وضعیتی خاص در فلسفه و علوم انسانی پدید آمده اند و از این جهت باید مورد توجه قرار بگیرند. کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی، از کتاب هایی است که در پاسخ به چنین نیازی نوشته شده است. تحلیل و بررسی کتاب فوق، به عنوان یکی از کتاب هایی که درباره نظریات مطرح علوم انسانی، به زبان فارسی نوشته شده، مهم ترین مسئله پژوهش حاضر است که با روش توصیفی-انتقادی و در چارچوب نظریات ساختارگرایان و پساساختارگرایان صورت گرفته است. این تحقیق، کتاب مذکور را در سه سطح روش، شکل، محتوا بررسی کرده است و از آنجا که اکثر کتاب ها در این حوزه، به زبان فارسی ترجمه شده اند، هدف این پژوهش، نشان دادن نقاط قوت و ضعف این کتاب است. بر مبنای این تحقیق، مهم ترین وجه ارزشمندی کتاب، تازگی موضوع آن در زبان فارسی است؛ همچنین بررسی ها نشان داد که بی توجهی به مسایل نگارشی و سجاوندی، تکیه صرف بر مطالب فلسفی، تعمیم نظرات ساختارگرایان و پساساختارگرایان در حوزه های مختلف علوم، عدم ارائه پیشینه مباحث فلسفی به طور شایسته، تکرار مطالب و عدم انسجام از دیگر ضعف های این کتاب است.
۹.

معرفی و نقد کتاب مقدمه ای کاربردی بر استعاره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 169
کتاب مقدمه ای کاربردی(Metaphor: A Practical Introduction)بر استعاره: نوشته ی زولتن کوچش (Zoltan Kovecses) یکی از منابعی ست که با هدف معرفی چند جانبه ی مفهوم استعاره نوشته شده و ویراست دوم آن در سال ۲۰۱۰ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده است. این کتاب با عنوان «مقدمه ای کاربردی بر استعاره» توسط دکتر شیرین پورابراهیم (۱۳۹۳) ترجمه شده و انتشارات «سمت» آن را به چاپ رسانده است. پژوهش حاضر با هدف معرفی و بررسی نسخه ی ترجمه شده ی این اثر انجام گرفته است. به این منظور، در این نوشتار ابتدا دو نسخه ی اصلی و ترجمه معرفی شده اند و ویژگی های شکلی و محتوایی نسخه ی ترجمه، با در نظر داشتن نسخه ی اصلی کتاب، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی ها حاکی از این است که نسخه ی ترجمه، در مجموع، از نظر شکلی و ساختاری، وضعیت خوبی دارد و مقایسه ی آن با نسخه ی اصلی کتاب، مشخص می کند که مترجم زمان زیادی را برای ارایه ی ترجمه ای خوب و روان صرف کرده و در امر ترجمه موفق بوده است. با این حال، برخی از نکات در مورد نسخه ی ترجمه ی کتاب قابل ذکر است، که در مقاله ی حاضر، نگارنده به آن ها پرداخته است.
۱۰.

بازخوانی یک قصیده تصحیح بیت هایی از دیوان منوچهری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 711 تعداد دانلود : 701
هرچند دیوان منوچهری بارها تصحیح شده است و هر یک از مصحّحان به سهم خود در عرضه متن قابل قبولی کوشیده اند، هنوز آنچه به عنوان دیوان منوچهری در دست داریم، تا متنی نسبتاً نهایی فاصله دارد و باز هم می توان با جست وجوی بیشتر و همچنین با پیروی از اصول تصحیح انتقادی، بعضی از ابهامات را برطرف کرد. در این نوشتار برخی ابیات منوچهری را از نظر صحّت نسبت و صحّت ضبط ها بررسی کرده و در نتیجه جست و جوهای انجام شده صورت هایی پیشنهاد کرده ایم. در این راه اتّکای ما به قراین متنی، کهن ترین نسخه های بازمانده از اشعار منوچهری و منابع کهن بوده است.
۱۱.

بررسی و تحلیل انتقادی کتاب دیوان مولانا نوعی خبوشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 113 تعداد دانلود : 557
محمد رضا نوعی معروف به مولانا نوعی خبوشانی (970-1019ه ق) سراینده مشهور و نام آور سده دهم و چند سال آغازین سده یازدهم و از استادان مسلّم زبان و ادب فارسی در شبه قارّه هند است. دیوان اشعارش در سال 1374ه ، ش به تصحیح امیر حسین ذاکرزاده و کوشش احمد کرمی به همّت انتشارات ما در تهران به چاپ رسیده است. در این چاپ، کاستی ها، تحریفات، تصحیفات و خطاهای بسیاری راه یافته که غالباً ناشی از نقص احتمالی دست نویس ها یا بدخوانی و کم دقّتی مصحّح است. همین عوامل باعث شده از میزان صحّت و اعتبار این چاپ کاسته و شعر نوعی از درستی و روانی بسیار دور و یا بی معنی شود. به یاری دست نویس های کهن تر و معتبرتر دیوان نوعی می توان برخی از نادرستی های موجود در دیوان شاعر را اصلاح و تصحیح کرد. این پژوهش بررسی و تحلیل انتقادی پاره ای از سروده های وی است که نگارندگان با در دست داشتن دو دست نویس از دیوان این شاعر و مطابقت و مقایسه آن با متن چاپی دیوان، ابیات فراوانی از دیوان وی را تصحیح انتقادی کرده و به این نتیجه رسیده اند که چاپ کنونی دیوان نوعی بدون بهره گیری از شیوه ها و روش های علمی تصحیح انجام گرفته و به هیچ وجه شایسته و بایسته این شاعر توانا نیست.
۱۲.

تأمّلی بر دفتر پنجم «شرحِ جامعِ مثنوی معنوی»(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 27 تعداد دانلود : 245
این مقاله به بررسی دفتر پنجمِ «شرح جامع مثنوی معنوی» اختصاص دارد. طبیعتاً نقد و بررسی تمام 4238 بیت این دفتر، بیش از ظرفیت یک مقاله است. از این رو در این پژوهش با دسته بندی دلایل اصلی دریافت های موجود در این اثر و آوردن یک یا چند نمونه مرتبط با آن، تلاش می کنیم تا تصویری مختصر از کاستی های این شرح به تصویر بکشیم. نویسنده در این بررسی، به دو عامل مهم یعنی در نظر گرفتن «بافت موقعیتی ابیات» و «استفاده از نشانه های درون متنی خودِ مثنوی» تکیه کرده است. از رهرو همین نقد و بررسی دریافتیم که علی رغم تلاش بسیار زیاد جامعِ محترم، این اثر دارای کاستی های چشمگیری چون: «ارتباط نداشتن معنای بیت با محور عمودیِ ابیات»، «رد کردن توضیحات صحیحِ دیگر شارحین»، «بی ربط بودن توضیحات داخل قلاب با منظور اصلی بیت»، «بی توجهی به ارتباط و نخ نازک میان دو مصراع»، «خوانش نادرست بیت» و... است و وجود همین موارد باعث شده تا معنای ارائه شده برخی از ابیات، با معانی احتمالی دیگر در مثنوی معنوی همخوان نباشد و همچنان جای خالی شرح مناسبی از مثنوی احساس شود.
۱۳.

رویکردی انتقادی به سرفصل های مربوط به نگارش و ویرایش در برنامه درسی دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 849 تعداد دانلود : 219
این پژوهش به بررسی کارآمدی سرفصل دروس «آیین نگارش و ویرایش» و «کارگاه ویراستاری (1) و (2)» در برنامه درسی مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی نظر دارد. این دروس در برنامه درسی مدّنظر جنبه کاربردی دارند و ضمن تقویت مهارت های نویسندگی، فراگیر را برای پذیرش زمینه های شغلی در جامعه آماده می کنند. در پژوهش پیشِ رو این دروس با توجه به شاخص های شورای برنامه ریزی آموزش عالی بررسی می شوند. نتایج این بررسی نشان می دهد برنامه های موجود کاستی ها و مشکلاتی دارند. بی توجهی به پیش نیازهای لازم و هم پوشانی دروس باعث شده است که ساختار کلان سرفصل ها تناسب لازم را نداشته باشد. علاوه بر این، در سرفصل این دروس بر فعالیت های یادگیری پرورش دهنده خلاقیت تأکیدی نشده است. بی توجهی به سندها و برنامه های راهبردی ازجمله نقش نظارتی فرهنگستان زبان و ادب فارسی از دیگر مشکلات آنهاست. در تعیین اهداف و مباحث سرفصل نیز به زمینه های شغلی و حرفه ای و چگونگی ورود فراگیران به آن توجه نشده است. بررسی روزآمدی منابع و مباحث هم نشان می دهد، ضمن بی توجهی به منابع و مباحث روز، اشکال های ساختاری، محتوایی و زبانی در منابع معرفی شده وجود دارد و منابع موجود نیازمند بازنگری هستند تا بتوانند ضمن آموزش کارآمد، الگوی زبانی مناسبی برای فراگیران باشند.
۱۴.

نقد و تحلیل کتاب فرهنگ لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 627 تعداد دانلود : 269
پ مقاله حاضر به بررسی و نقد فرهنگ تحلیلی لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی نوشته رسول چهرقانی منتظر می پردازد. پیش از انتشار این اثر، فرهنگ های نسبتاً موفق دیگری در مورد شعر خاقانی به چاپ رسیده اند و این فرهنگ کوشیده است تا نکاتی پیرامون مسائلی که احیاناً در آثار پیش مغفول مانده اند طرح نموده و پرتوی بر غموض موجود در شعر خاقانی بیفکند و از دشواری های آن ابهام زدایی نماید. در این مقاله، ضمن معرفی کلّی اثر و تحلیل ابعاد شکلی آن، به بیان «امتیازات»، «کاستی ها»، و «بایسته های» محتوایی آن نیز پرداخته شده است. کتاب مزبور در دو سطح خطاهای فرمی و صوری، و اشکالات محتوایی ارزیابی شده و نشان داده شده است به دلایلی از جمله غفلت از یافته های نوین پژوهشی، عدم احصای کامل اشارات، درج مغلوط مدخل ها، ناهم خوانی مدخل ها با توضیحات، عدم استفاده مؤلف از منابع درجه اوّل و نیز تسامح و سهل انگاری به جهت تسریع در فرایند چاپ؛ قابلیت استناد و اطمینان اثر را ‑تاحد زیادی‑ فروکاسته است. در فرایند بررسی مطالب، ضمن تقدیر از تلاش های نویسنده، پیشنهادهایی برای بهتر شدن کیفیت کتاب ارائه شده است.
۱۵.

تحلیل انتقادی صورت و محتوای اشعار کتاب های فارسی دوره دوم متوسطه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 215 تعداد دانلود : 120
در برنامه درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به عنوان مهم ترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. از سویی دیگر شعر در انواع منظوم و غیر منظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو پژوهش حاضر بر آن است که به روش کتابخانه ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتاب های فارسی این دوره بپردازد و نشان دهد که آیا اشعار مندرج در این کتاب ها قابلیت به تصویر کشیدن یک شمای کلی متناسب، متعالی و مطابق واقع از شعر فارسی را در ذهن دانش آموزان دارد؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که کتاب های مورد نظر بیشتر نثر محور است. اشعار انتخاب شده بیشتر به ادب حماسی، میهنی، پایداری و انقلاب اختصاص دارد و به دلیل عدم پراکندگی متناسب در نوع ادبی، سبک شعر، قالب شعری، بحر و وزن و ... اشعار کتاب های فارسی این دوره چهره درستی از شعر فارسی را به مخاطب نشان نمی دهد. ضمن این که از نظر جایگاه شاعران مطرح شده و آثار منتخب از ایشان نیز موارد قابل نقد بسیاری در هر سه کتاب وجود دارد. بنا بر موارد مذکور، پژوهش صورت گرفته بر ضرورت بازنگری و اصلاح کتاب های درسی مورد مطالعه صحّه می گذارد.
۱۶.

نقد و تحلیل کتاب ظرفیت فعل و ساخت های بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی بر اساس نظریه دستور وابستگی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 906 تعداد دانلود : 943
مقاله حاضر محصول نگاهی به کتابِ ظرفیت فعل و ساخت های بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی بر اساس نظریه دستور وابستگی است که امید طبیب زاده آن را مشتمل بر هشت فصل نگاشته است. با توجه به آن که چنین رویکردی به دستور زبان در ایران درصد کم تری از مطالعات و بحث های زبان شناختی را به خود اختصاص داده است، جای خالیِ کتابی که نگرش اخیر را به زبان پژوهانِ علاقه مند معرفی کند؛ آن هم به زبان فارسی، به شدت محسوس بوده است. به همین دلیل، کوشش نگارنده این اثر ستودنی و شایسته سپاسگزاری است. به جرأت می توان گفت یکی از امور حساسی که بر عهده نگارنده این اثر بوده است، معرفیِ واژه ها و اصطلاحات این حوزه تخصصی و نیز توضیح و تبیین آن ها بوده است؛ زیرا در زمینه کاربرد اصطلاحات دستوری، به ویژه در دستورهای سنتی و حتی در آثاری که درباره ساخت زبان فارسی نگاشته شده اند، گاه شاهد تشتت اصطلاحات تخصصی و تعاریف نادقیق و وجود مثال های نقض برای آن تعاریف هستیم. کتاب مذکور ویژگی های مثبت بسیاری دارد و البته پیشنهادهایی نیز به ذهن مرورگرِ این کتاب رسیده است که در صورت صلاحدید و پسندِ نگارنده شاید بتواند گره های کوچکی را از ذهن مخاطب کتاب بگشاید
۱۷.

نقد کتاب نگارش و ویرایش(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 230 تعداد دانلود : 251
نگارش و ویرایش، اثر ارزنده احمد سمیعی (گیلانی) است که سالهای متمادی، کتاب درسی دانشجویی و اصلی ترین متن درسی دانشجویان در آموزش نگارش و درست نویسی بوده است. چاپهای متعدد و شمارگان زیاد و فراوان چاپ آن، گویای اقبال فراوان خوانندگان و مخاطبان، بدین اثر بوده است. این کتاب، دو بخش عمده دارد : نگارش و ویرایش که سمیعی گیلانی تا حد امکان، با ذکر شاهد و مصداق، نظر و بحث خود را تبیین و ثابت کرده است. عمده ترین خطاها و لغزش های موجود در بخش اول(نگارش) اثر، عبارتنداز: نبود مقدمه، عنوان بخشها به صورت جمله، یکدست نبودن آرایش پاراگرافها، درج و توضیح مدخلهای غیر نگارشی مقاله تحقیقی، مرجع شناسی، وجود بخش تعریف که با اثر نگارشی متناسب به نظر نمی رسند. خطاهای بخش ویرایش (خطاهای زبانی) عبارتنداز: نیاوردن دلایل وافی در برشمردن خطاهای زبانی(ویرایش زبانی)، اصرار بر جدانویسی ،مغایرت املای کلمات با دستور خط فارسی فرهنگستان . این نوشتار در پی آن است که تا حد امکان، همه موارد را با ذکر مصداق و شاهد از اثر، نقل کند. روش تحقیق این نوشتار، مقایسه ای، تحلیلی و انتقادی است که مطالب خود را به شیوه اسنادی و فیش برداری گرد آورده است.
۱۸.

نقد و تحلیل کتاب مولانا و چند داستان مثنوی با تکیه بر سنت عرفانی طریقه مولویه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 814 تعداد دانلود : 936
در مورد شعر و اندیشه مولانا جلال الدّین کتب متعددی نوشته شده و اهل ادب و محققان عرفان اسلامی از نظرگاه های مختلف آثارش را بررسیده اند. یکی از کتبی که در این زمینه تألیف شده، کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» است به خامه سیروس شمیسا. جستار حاضر به نقد و تحلیل کتاب «مولانا و چند داستان مثنوی» بر اساس سنت عرفانی مکتب مولانا می پردازد؛ نگارندگان در بخشهایی با عنوان، «مباحث مرتبط با شرح احوال و زندگی بزرگان طریقه مولویه»، «مباحث مرتبط با مضامین عرفانی»، «مباحث مرتبط با مضامین کلامی»، «مباحث مرتبط با تأویل و تمثیل و حکایتها» و «مباحث مرتبط با اندیشه مولانا و تفکر انسان معاصر» به تحلیل و واکاوی این کتاب می پردازند و فراخور موضوعات مختلف از نظریات دیگر مولوی پژوهان نیز در تبیین مسائل بهره می گیرند. این کتاب با دیدی بدیع نگارش شده و با بهره گیری از نظامهای کنونی علوم انسانی دریچه های بسیاری را در مسیر مولاناپژوهی گشوده است، لیکن با وجود مزایای فراوان این مجموعه، برخی از مسائلی که مؤلف کتاب ذکر کرده، با منابع اصلی حوزه مولوی پژوهی، سنت عرفانی مکتب مولویه و نظرات دیگر مولوی پژوهان معارض است.
۱۹.

پیش هزار دیده بینا بررسی فراتحلیلیِ انتحال در مقالات علمی پژوهشی ادبیات فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 514 تعداد دانلود : 433
انتحال (سرقت علمی) یکی از غیراخلاقی ترین آسیب های پژوهش است که امروزه در تحقیقات دانشگاهی ما رو به فزونی است. هدف این مقاله بررسی جوانب مختلف انتحال (سرقت علمی) در مقالات علمی – پژوهشی، به عنوان برجسته ترین نماینده تحقیقات دانشگاهی، و به طورویژه مقالات علمی – پژوهشی حوزه ادبیات فارسی است. برای این منظور با استفاده از روش توصیفی- استنادی، ابتدا سرقت علمی با ذکر مصادیقی از آن در مقالات علمی – پژوهشی ادبیات فارسی تعریف می شود و در ادامه مسئولان، عوامل و انگیزه های انجام سرقت علمی در مقالات علمی - پژوهشی مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت راهکارهایی برای پیش گیری از انجام سرقت علمی و پس گیری مقالات سرقتی در مجلات علمی – پژوهشی حوزه ادبیات فارسی ارائه می گردد. این مقاله بر نقش بازدارنده سامانه های مشابه یاب متون (در مراحل قبل از چاپ مقالات)، نقدهایی که توسط پژوهشگران و آگاهانِ پیشینه تحقیق در حوزه های مطالعاتی مختلف (دیدگان بینا) نوشته می شود و چاپ این مقالات توسط مجلات علمی- پژوهشی، سلب اعتبار مقالات سرقتی چاپ شده و لغو امتیاز حاصل از آنها، به عنوان راهکارهایی عملی در این خصوص تأکید دارد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۷