بحران آب و مهاجرت بین استانی در ایران: کاربرد مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم یافته دوربین (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تأثیر تغییرات منابع آب سطحی و استخراج منابع آب زیرزمینی بر خالص مهاجرت در 28 استان ایران در دوره زمانی 1395- 1382 با استفاده از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم یافته دوربین با کاربرد ضرایب دو مرحله ای آرلانو - باور/ بوندل – باند است. نتایج برآورد مدل نشان می دهد استخراج منابع آب زیرزمینی تأثیر غیرخطی و آستانه ای بر مهاجرت بین استانی داشته است، بدین معنا که تا قبل از سطح آستانه سرانه 3343 مترمکعب، استخراج آب از طریق تقویت بخش کشاورزی تأثیر منفی بر مهاجرت داشته، اما پس از استخراج بی رویه منابع آب زیرزمینی و عبور از حد آستانه سرانه 3343 مترمکعب و افزایش احتمال بروز خطر خشکسالی و قحطی منابع آب زیرزمینی، این متغیر تأثیری مثبت بر خالص مهاجرت داشته است. به این ترتیب حد آستانه استخراج منابع آب زیرزمینی سرانه به میزان 3343 مترمکعب، زنگ خطری برای مهاجرت های گسترده بین استانی محسوب می شود. با این حال متغیر منابع آب سطحی تأثیر معنادار بر مهاجرت نداشته است که دلیل آن سهم بسیار ناچیز منابع آب سطحی در تأمین آب در استان ها ست که نمی تواند انگیزه کافی برای مهاجرت باشد.