پرسش این است که با توجه به نواقص و برد به نسبت محدود پژوهش های پیمایشی و افکار سنجی، چگونه می توان ضمن حفظ قابلیت ها و فواید این روش ها، از روش های مکمل و جایگزین استفاده کرد. برای پیدا کردن پاسخی مناسب برای این پرسش، پس از مرور توضیحات روش شناختی و نقدهای نوشته شده و نیز با توجه به تجارب مختلف به دست آمده، برای جبران و پوشش دادن نواقصی که به صورت احتمالی در جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، تفسیر ها و نتیجه گیری نهایی ایجاد می شود، با مقایسه ویژگی های روش های دیگر و با بهره گیری از امکانات سایر روش ها، الگویی کارآمدتر برای به کارگیری این نوع از پژوهش ها پیشنهاد شده است. به عنوان روش های مکمل پیشنهاد این است که از گروه بحث متمرکز در تک تک مراحل پژوهش پیمایشی استفاده کرد. به عنوان روش های جایگزین، تلاش شده است تا حسب مورد، نشان داده شود که با کنار گذاشتن هر ویژگی از ویژگی های پژوهش های پیمایشی، از کدام یک از روش های جایگزین پیشنهادی یعنی مردم نگاری، تحقیق عملی مشارکتی، مطالعه موردی و تحلیل محتوا، می توان بهره گرفت.
