سخن نخست (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

به درستی مشخص نیست مجموعه فرایندهایی که امروزه تحت عنوان جهان گستری شناخته می‌شوند از چه زمانی آغاز شدند. تنها می‌دانیم که از مدت‌ها پیش، این احساس که سرعت و ماهیت تحولات، موجب سرعت گرفتن سرسام‌آور گروهی از فرایندهای موجود و تغییر ماهیت برخی از آن‌ها و نیز پایداری فرایندهای جدید شده، به وجود آمده بود. خلق مفهوم جهان گستری که به منظور ساده‌سازی، درک بهتر و اندیشیدن درباره این تحولات صورت گرفت، درحوزه نظر و عمل تلاش‌های فشرده‌ای را به همراه آورده است. پیروان ادیان و مذاهب الهی و مادی، مکاتب فکری بزرگ در علوم اجتماعی، اقتصاد، سیاست و فرهنگ، هریک از منظر خود مباحثی را درخصوص فضای مفهومی این واژه مطرح کرده و به نظریه‌پردازی درباره گذشته، حال و آینده جهان در پرتو آن پرداخته‌اند.سؤالات بی‌شماری نیز مطرح‌اند، ازجمله این که: ماهیت این فرایند چیست؟ آیا جهان گستری فرایند جدیدی است یا سابقه‌ای دیرینه دارد؟ آیا مجموعه تحولاتی که امروزه در حوزه این واژه جدید قرار می‌گیرند، تحولاتی خودجوش Spontanous هستند یا توسط گروهی خاصی از کنشگران اداره می‌شوند؟ آیا آنچه که امروزه در حوزه‌های فناوری، اقتصاد، سیاست و فرهنگ می‌بینیم جهانی شدن است یا جهانی سازی؟ آیا پروژه است یا پروسه؟ این تحولات چه آثاری به همراه خواهند داشت؟ برسر حاکمیت دولت‌ها، اقتصادهای ملی، فرهنگ‌های بومی و هویت ملی و سنتی چه خواهد آمد؟ کنشگران عمده درجهان آینده کیان‌اند، کدام یک تاثیر گذارترند؟ جامعه آینده از حیث ماهیت و نوع تعاملات و کنش‌ها چگونه جامعه‌ای خواهد بود؟