سخن نخست (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مدیریت رسانه چیست، چه ویژگی‌ها و راهبردهایی دارد و انواع مدیران رسانه‌ای کدام‌اند؟ فصل نامه پژوهش‌ و سنجش، نشریه تخصصی سازمان صداوسیما درزمینه یافته‌های پژوهش‌های حوزه وسایل ارتباطات جمعی،‌این شماره را به «مدیریت رسانه» اختصاص داده است. دراین ویژه نامه، کارشناسان می‌کوشند، با تاکید بر تلویزیون، رادیو و مطبوعات، تصویری از مدیریت در رسانه ارائه کنند. ابتدا، با طرح پنج پرسش، از کارشناسان خواسته‌ شده مدیریت رسانه برای صداوسیما را تعریف کنند و ویژگی‌های آن را و تفاوت‌ها و شباهت‌هایش را باسایر مدیریت‌ها، ازجمله مدیریت مطبوعات و سایر رسانه‌ها، برشمارند و بگویند چگونه می‌توان، با حفظ مخاطبان داخلی، پوشش ارتباطی را گسترش داد. به علاوه، از این کارشناسان خواسته‌شده به این پرسش نیز پاسخ دهند که مدیریت رادیو و تلویزیون در ایران با چه محدودیت هایی روبه‌روست. این شکل از پرسش و پاسخ که میزگردی محدود را شکل می‌دهد، درواقع، در سایر مطالب نیز دنبال می‌شود و کارشناسان و پژوهشگران ارتباطات و مدیریت رسانه می‌کوشند به ابعاد گوناگون مدیریت رسانه نگاه کنند. درمقاله‌های راهبردی، صاحب‌نظران، با مرور سیر تحول توسعه علم و پژوهش درجهان، انگیزه‌های توسعه علمی را در ایران مورد توجه قرار می‌دهند و به تدویل راهبردها در برنامه‌ریزی رسانه‌ اشاره می‌کنند. مثلا«مدیریت معنی در گفتمان‌های رسانه‌ای» به یکی از پنهان‌ترین جوانب مدیریت رسانه، یعنی نقش زبان رسانه‌ای در ایجاد مفاهیم و شکل دهی به آن‌ها، اشاره دارد. همچنین، یکی از پژوهشگران، بابررسی انواع رسانه، مالکیت و مدیریت رسانه درجهان غرب، مدیریت رسانه‌های دولتی، مدیریت رسانه‌های عمومی یا مدیریت در رسانه‌های خصوصی یا تجارتی را مورد توجه قرار داده است. این کارشناس ویژگی‌ها و تفاوت‌های مدیریت سازمان‌های رسانه‌ای (رادیو تلویزیونی) را نیز با سایر سازمان‌ها بررسی کرده است. دراین بررسی‌ها، وجود رقابت فشرده در حوزه رسانه‌ها را باید محور اصلی تفاوت سازمان‌های رسانه‌ای با سایر سازمان‌ها دانست. این تمایز سبب می‌شود که تفاوت‌هایی چون حجم و کیفیت مخاطبان و سلیقه‌های فردی و جمعی آنان و نیز کارکنان و دشواری سنجش و اندازه‌گیری کیفیت فرآورده‌های رسانه‌ای به وجود آیند و، درنهایت، به بهره‌گیری و توجه به فناوری‌ها توجه شود. جنبه‌های کاربردی مدیریت رسانه با بررسی نقش کارشناسان و مشاوران در مدیریت رسانه و راه کارهایی که درعمل به موفقیت اقدامات مدیریتی کمک می‌کند ادامه یافته و با تاکید براصول و کاربردها در مدیریت رادیو و تلویزیون و مدیریت موسیقی درصداوسیما به سرانجام رسیده است. دربخش چشم‌اندازها، بحثی درباره مدیریت رسانه و پخش از طریق وب مطرح می‌شود که با مدیریت راهبردی بی‌بی‌سی و با تعیین و اعلام هدف‌ها در هزاره جدید، و همایش سیاره شبکه‌ای به پایان می‌رسد. این بحث‌ها، در واقع، نگاهی به مدیریت رسانه، باتوجه به تحولات فناوری‌های ارتباطی درآینده، محسوب می‌شوند. بدون تردید، تصویر این ویژه‌نامه از مدیریت رسانه کمبودهایی دارد که تاحدودی به نو و خالی بودن زمینه بحث در سطح دانشکده‌های ارتباطات و مراکز پژوهشی و علمی کشور برمی‌گردد. از این رو جای بسیاری از مطالب در زمینه‌های گوناگون مدیریت رسانه، خالی به نظر می‌رسد، که می‌توان برای مطرح‌کردن آن‌ها ویژه‌نامه‌های دیگری را تدوین کرد. بااین حال، همزمانی انتشار این ویژه نامه با برگزاری نخستین آزمون دوره دکتری «مدیریت رسانه» در دانشگاه‌تهران را می‌توان نشانی از اعلام نیاز مشترک در جامعه به شمار آورد که این احساس، امید فصل‌نامه را به سودمندی آن افزایش می‌دهد.