آموزش مهندسی ایران

در ادامه بخش پیشین که درباره هم پوشانی حوزه های زیست شناسی و مهندسی شیمی بحث و بررسی شد و از ضرورت تربیت مهندسان شیمی آشنا با زیست شناسی یا «مهندسان شیمی و زیست شناسی» سخن به میان رفت، در این نوشته به بررسی شرایط تحصیل، برنامه های آموزشی، دانشگاه های پیشرو، روند تولید علم، و موقعیت صنعتی رشته «مهندسی شیمی و زیست شناسی» پرداخته شده است. در این پژوهش از گرایش دانشکده های مهندسی شیمی آمریکا به رشته مذکور گفته شده است. همچنین، گزارشی درباره روند روبه رشد چاپ مقالات و همچنین تعداد همایش های مرتبط با این رشته (که نشان از کاربردی بودن «مهندسی شیمی و زیست شناسی» دارد) ارائه شده است. گفته شد که در کشورهای پیشرفته، توسعه حوزه های مهندسی مرتبط با زیست شناسی، و تمسک صنایع مختلف به زیست شناسی برای مواجهه با چالش های روز، موجب شده است که بازار کار به مهندس «شیمی و زیست شناسی» نیازمند باشد و سرمایه گذاری های کلانی در زمینه صنایع مرتبط با مهندسی «شیمی و زیست شناسی» صورت پذیرد. همچنین درخصوص بیگانه بودن مهندسان شیمی ایرانی، به جز عده اندکی، که در مقطع تحصیلات تکمیلی در گرایشهای مرتبط با زیست شناسی ادامه تحصیل می دهند، بحث شده است. این پژوهش پیشنهاد می کند که باتوجه به فراگیرشدن موج توسعه زیست شناسی و حوزه های مهندسی مرتبط با آن، و نیز باتوجه به چالش های زیست محیطی، صنعتی و اقتصادی؛ اصلاح نظام آموزش مهندسی شیمی و پرورش مهندسان شیمی آشنا با زیست شناسی در برنامه کاری مسئولان امر قرار گیرد.

در شش دهه ی گذشته از هنگام پیدایش ترانزیستور دوقطبی در آزمایشگاه های تلفن بل، گسترش پایدار صنعت الکترونیک اندازه ی ادوات نیمه هادی فعال را به کرانه های آن کوچک سازی کرده است. قانون مور که بیان می دارد هر هجده ماه سرعت ادوات دو برابر و ابعاد آن ها نصف می شود، به پایان سلطه ی خود نزدیک می شود. فن آوری تجاری کنونی از یک سو به ابعاد اتمی و از سوی دیگر به چگالی توان حرارتی محدود می گردد. به طور خلاصه، علی رغم نیروی محرک و توان اقتصادی عظیم پشت این صنعت، گلوگاه هایی واقعی در این فن آوری وجود دارند و خود را هم اکنون به وضوح نشان می دهند. مسیرهایی که احتمالاً این محدودیت ها را مرتفع خواهند ساخت خیلی متعدد نیستند، و شامل نانوالکترونیک دوبعدی، شبکه های مِمریستوری، اسپینترونیک، ادوات نیمه هادی مرکب، الکترونیک نوری و نانواپتیک، می شود. هم چنین، انرژی خورشیدی و رایانش کوانتومی از دیگر مقوله های مرتبط هستند که به توسعه ی فیزیک و علم مواد اتکا دارند. این مقاله سه پرسش اساسی را مورد کاوش قرار می دهد: (1) تاریخچه ی توسعه ی این فن آوری از بدو پیدایش چگونه بوده است؟ (2) مسیرهای پژوهشی فعلی در دنیا کدامند؟ (3) ریشه های واماندگی در کشور چیست و راه کارهای جبران آن و هم راهی با فعالیت های جهانی چگونه است؟ در این متن سعی خواهد شد به اختصار برخی از اساسی ترین سوء برداشت ها در مراکز علمی-پژوهشی ملی موشکافی شده و پیش نهادهایی برای اختصاص بودجه و شتاب دهی به ورود و پیشرفت در این قلمرو بیان گردد، به امید آن که نسل بعدی متخصصین ما از فضای گسترده تر و فعال تری برای پژوهش و پیش رفت برخوردار باشند.

کیفیت شرط بقای مراکز آموزشی مدرن و دریچهای بهسوی جهانی شدن آموزش عالی است. یکی از در دسترسترین روشها برای آگاهی از نقاط قوت و ضعف برنامههای آموزشی و ارتقای کیفیت آن، گذر موفقیت از فرایند ارزشیابی است؛ که با توجه بهملاکها و استاندارهای مورد قبول جهانی، تدوین شده است. امروزه، مراکز آموزش مهندسی پیشرو، برنامههای آموزشی خود را بهگونهای عرضه مینمایند که ضمن گذر موفقیت آمیز از فرایند ارزشیابی، دانشآموختگانی توانا، برای ورود به بازار کار مهندسی، در سطح ملی و بینالمللی، بهدست دهند. در چنین شرایطی است که ارتقای کیفیت برنامههای آموزشی، در اولویت قرارمیگیرد و توجه بهآن جزو شرح وظایف اصلی اعضای هیات علمی منظور می شود. میدان رقابت در سطح ملی و بینالمللی بهصورتی است که مراکزی که در ارتقای کیفیت آموزشهای ارایه شده، ناموفق باشند باید بهگونهای هزینه آنرا بپردازند. در این مقاله سازوکاری برای ارتقای کیفیت برنامههای آموزش مهندسی کشور، از طریق توسعه مهارتهای آموزشی اعضای هیات علمی ارایه شده و نتایجی که از بهکارگیری آن در چند دانشگاه کشور بهدست آمده، ارایه میشود. طرح جامع ارتقای مهارتهای حرفهای اساتید، دستیاران آموزشی و مسئولان آموزش، که در این مقاله بخشی از نتایج آن عرضه میشود، شامل طراحی واجرای پانزده کارگاه آموزشی، و یک دوره آموزشی یک هفته ای، طراحی درس تحصیلات تکمیلی «آموزش مهندسی» و نگارش کتاب درسی آن، میباشد.

هدف از انجام این پژوهش، تبیین نقش مقاله در سنجش علمی اساتید و دانشجویان حوزه فنی-مهندسی در شرایط کنونی، شناسایی چالش های موجود در ارزشگذاری کیفی مقالات در کنار سایر بروندادهای پژوهشی و همچنین تحقیق شرایط مطلوب در توجه به کمیت و کیفیت مقالات علمی در مقایسه با سایر بروندادهای پژوهشی و فعالیت های آموزشی بوده است. به این منظور، از ترکیب روش های کمی و کیفی برای دستیابی به اهداف طرح استفاده شد. در بخش کمی (نظرسنجی)، اساتید و دانشجویان دکتری در دانشکده های فنی-مهندسی در پنج دانشگاه، یعنی دانشگاه های تهران، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، اصفهان و گیلان به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. نمونه آماری برای اساتید شامل 116 استاد و برای دانشجویان شامل 224 دانشجو بود. نمونه آماری در بخش مصاحبه با انتخاب 9 تن از اساتید صاحب نظر تعیین شد. با تحلیل نتایج نظرسنجی و مصاحبه ها، پاسخ پرسش های اصلی پژوهش بدست آمده و راهکارهای پیشنهادی برای رسیدن به شرایط مطلوب ارائه شدند. در جمع بندی نهائی این پژوهش، لزوم توجه به کیفیت آموزش و پژوهش در قوانین نظام آموزش عالی، انجام پژوهش های هدفمند و اثرگذار در دانشگاه ها، توجه بیشتر به کیفیت مقالات علمی در مقایسه با کمیت آن ها، تسهیل و حمایت از ارتباط دانشگاه با صنعت و نظارت مؤثر بر روند کیفی اجرای وظایف اساتید و دانشگاه ها به عنوان خواسته های اصلی متخصصین، اساتید و دانشجویان، نتیجه گیری شد. از میان تمامی پیشنهادهای ارائه شده، 14 پیشنهاد عملی -که قابلیت اجرا با صرف زمان و هزینه ای معقول را دارند- برای دستیابی به این خواسته ها به عنوان نتیجه گیری کلی تحقیق بیان گردیدند.

بیکاری یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی کشور است که مسائل اجتماعی گوناگونی را با خود به همراه می آورد. یکی از راه کارهای کاهش آن ارائه مهارت های لازم به افراد است تا بتوانند به صورت خودانگیخته کسب وکار راه اندازی کنند. آموزش کارآفرینی می تواند بر قصد افراد به راه اندازی کسب و کار تأثیر گذارد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش های کارآفرینی بر رفتار کارآفرینانه دانشجویان حضوری و مجازی کارشناسی ارشد دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران است . روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی-پیمایشی است و جامعه آماری دانشجویان حضوری 245 نفر و دانشجویان مجازی900 نفر می باشد که تعداد 239 نفر از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. تحلیل تحقیق با استفاده از نرم افزار spss و با استفاده از معادلات ساختاری و کاربردی انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین دانشجویان حضوری و مجازی در خصوص نگرش، کنترل رفتار ادراک شده، قصد کارافرینانه و رفتار کارآفرینانه میان دانشجویان حضوری و مجازی تفاوت معنی داری وجود دارد و دانشجویان مجازی نسبت به دانشجویان حضوری در هر متغیر قوی تر هستند . در واقع دانشجویان مجازی قوی تر از دانشجویان حضوری رفتار کارآفرینانه را از خود بروز می دهند. دانشجویان حضوری شاغل در دو متغیر کنترل رفتار ادراک شده و رفتار کارآفرینانه نسبت به گروه حضوری غیر شاغل قوی تر بوده اند. در گروه دانشجویان مجازی شاغل و غیرشاغل فقط به جهت کنترل رفتار ادراک شده تفاوت معنی داری مشاهده شده و و این متغیر در گروه مجازی غیر شاغل قوی تر می باشد.

امروزه نقش دانشگاه کارآفرین در یک محیط پویا از اقتصاد دانش، حمایت از توسعه ی اقتصادی، از طریق افزایش میزان وکیفیت پژوهش های (بنیادی وکاربردی) است و انتقال سریع چنین دانش جدیدی به جامعه از طریق آموزش و کارآفرینی است. براین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی ظرفیت بالقوه ی کارآفرینانه ی دانشگاه مازندران بر اساس مؤلفه های یازده گانه ی دانشگاه کارآفرین است. جامعه آماری پژوهش حاضر 256 نفر از اساتید و خبرگان دانشگاه بوده است، که پرسشنامه در میان آن ها توزیع و درنهایت 134 پرسشنامه برگشت داده شد. در پژوهش حاضر، از پرسشنامه استاندارد ظرفیت کارآفرینی، و به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارهای LISREL و SPSS استفاده شده است. نتایج حاصله از مدل معادلات ساختاری نشان داد، مدل پژوهش از برازشی مطلوبی برخوردار بوده و کلیت آن مورد تایید است (056/0=RMSEA و 91/0=NFI و 93/0=GFI). هم چنین، این یافته ها بیان گر وجود روابط معنی دار میان متغیرهای پژوهش با ظرفیت کارآفرینی بود، یعنی همه متغیرها بر ظرفیت کارآفرینی تاثیرگذار و تبیین کننده آن هستند. یافته اصلی تحقیق حاکی از آن بود که ظرفیت کارآفرینی دانشگاه و همه مؤلفه های یازده گانه آن در دانشگاه مازندران دارای میانگینی پایین تر از حد مطلوب، در سطح نامناسبی قرار دارند.

مهندسان طراح اغلب از شبیه سازی فناوری برای بهینه سازی عملکرد، آزمایش، آموزش و مهارت آموزی استفاده می نمایند. از سوی دیگر می توان از شبیه سازی برای بهینه سازی فرایندهای مدیریتی نیز استفاده نمود. یکی از فرایندهایی که بیشتر مراکز تحقیق و توسعه با آن درگیر می باشند فرایند مدیریت و زمانبندی پروژه های توسعه محصول جدید می باشد. این مقاله به تبیین موضوع مذکور، با ارایه نحوه مدل سازی و شبیه سازی نمودن فرایند و ارایه یک مثال عددی و تحلیل نتایج آن می پردازد. برای این منظور ابتدا متغیرها ، پارامترها ، محدودیت ها و اهداف سیستم مدیریت و زمانبندی پروژه های تحقیقاتی که یکی از ویژگی های بارز آنها عدم قطعیت می باشد با بررسی الزامات چندین مرکز تحقیقاتی شناسایی گردید، سپس نحوه مدلسازی آنها با استفاده از شبیه سازی بیان گردیده و بر روی یک مثال عددی پیاده سازی گردید. برای نایل شدن به اهداف این تحقیق از نرم افزار شبیه سازی Arena14 استفاده شده است. پس از اجرای مدل برای مثال عددی مرکز تحقیقاتی مورد مطالعه، سناریوهای مختلف اولویت بندی پروژه ها بر روی آن اعمال گردید، در نهایت نتایج مربوط به سناریوهای مختلف با استفاده از روش های آماری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت نتایج تحلیل نشان داد که سناریوی S3 (فعالیت با کوتاه ترین زمان در اولویت بالاتر) دارای کمترین هزینه می باشد. یافته ها نشان می دهد که استفاده از شبیه سازی بدون نیاز به مدل سازی ریاضی دقیق می تواند در مقایسه سایر روش های مدیریت و زمانبندی پروژه ها اثربخش باشد.