آموزش مهندسی ایران

جهانی شدن اقتصاد، پیشرفت های شگرف در زمینه فناوری و علوم شناختی و حرکتی جهانی به سمت ارزشیابی دستاورد محور برنامه های آموزشی، نیاز به اصلاح مدل سنتی عرضه آموزش مهندسی را، به نحو فزاینده، ضروری ساخته است. دستیابی به روش های تازه و کارآمد به پژوهش های سازمان یافته نیاز دارد. این نیاز از جمله محرک های راه اندازی دوره های تحصیلات تکمیلی «آموزش مهندسی» شده است. از جمله هدف های این دوره ها، که اغلب در دانشکده های مهندسی برگزار می شوند، تربیت افرادی است که وظیفه برنامه ریزی آموزشی، ساماندهی، هدایت اجرا، ارزیابی و مستندسازی آموزش و کمک به ارتقای کیفیت آموزش های ارائه شده در مراکز آموزش مهندسی و صنعت را بر عهده داشته باشند. برای نیازسنجی، طراحی، تصویب و اجرای برنامه آموزشی «کارشناسی ارشد آموزش مهندسی» تشریح شده است. دوره کارشناسی ارشد آموزش مهندسی برای اولین بار در کشور از مهر ماه 1398 در دانشکده علوم مهندسی، دانشکده های فنی دانشگاه تهران، به اجرا در آمده است.

جوامع برای بقای خود به رعایت و توسعه اخلاق نیاز دارند. تأثیر گسترده مهندسی بر سلامت و رفاه انسان ها و بروز بسیاری از اعمال غیراخلاقی در این حوزه سبب شده است که اخلاق مهندسی به یک اولویت تبدیل شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی مؤلفه های اخلاق مهندسی انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه های تهیه شده مبتنی بر روش های تصمیم گیری چندشاخصه (روش آزمایش و ارزیابی تصمیم گیری و روش تحلیل شبکه ای) استفاده شد. پرسشنامه ها را پنج نفر از مدیران سازمان های ارائه دهنده خدمات فنی و مهندسی بوشهر با حداقل پنج سال سابقه مدیریت و حضور در این حرفه تکمیل کردند. داده های جمع آوری شده با نرم افزار سوپر دسیژن (Superdeicision) تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه های پاسخگویی، پایبندی به ضوابط و قوانین و پایبندی به رفاه عمومی و محیط زیست مهم ترین مؤلفه های اخلاق مهندسی هستند. به طورکلی، می توان بیان کرد که مؤلفه های سازمانی به مراتب نسبت به مؤلفه های حرفه ای و فردی اخلاق نقش مهم تری داشته است.

علم به خودی خود دعوی اخلاقیات و یا حل و بررسی مسائل و مشکلات اجتماعی را ندارد. از این رو به شاخه ای بین رشته ای نیاز داریم تا ضمن آگاهی از مسائلی علمی، با پیچیدگی های علوم انسانی نیز آشنا باشد. اخلاق کاربردی و اخلاق حرفه ای چنین وظیفه ای دارند و در مورد مسائل مربوط به علوم زمین، دانش "اخلاق زمین" این نقش را ایفا می کند. اخلاق زمین (Geo-Ethics) یکی از شاخه های نوظهور اخلاق حرفه ای است. در اخلاق حرفه ای بر مسئولیت ها و اولویت های اخلاقی اعضاء و صاحبان حرفه تاکید می شود. همچنین نحوه مواجهه با مسائل دشواری نظیر دوراهی های پیچیده ی اخلاقی در آن شاخه تبیین و تشریح میگردد. اخلاق زمین، فصل مشترکی است میان فلسفه، علوم زمین، اقتصاد و جامعه شناسی. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا مفاهیم پایه ای اخلاق زمین معرفی گردد و ریشه ها و تاریخچه آن مورد بررسی قرار گیرد. همچنین انجمن های بین المللی اخلاق حرفه ای به عنوان مراجعی جهانی معرفی گردیده است. از جمله مسائل اساسی اخلاق زمین می توان به ارتباط آن با جامعه و مسئولیت های اجتماعی، موضوع تغییر اقلیم و اکوسیستم حیات، بیان دوراهی های اخلاقی و مباحث مرتبط با پژوهش اشاره نمود. همچنین ارتقاء سطح اخلاقی محققین جوان و تشویق آن ها به تفکر انتقادی در خصوص مدیریت منابع زمین و تلاش برای یافتن راه حل های اجتماعی-اقتصادی در چارچوب اصول پایداری، برای نسل های آینده، از جمله مباحث کلیدی در اخلاق زمین می باشند.

زبان از ویژگی های مهم بشر و عنصر وجودی انسان است. زبانِ اشاره راهکاری برای رفع نیازهای شفاهی و ارتباطی جامعه ناشنوایان است، همان طور که زبان هایی همچون فارسی، چینی، انگلیسی و... راهکارهایی برای رفع نیازهای ارتباطی جامعه شنوایان است. تجربه های بی نظیر در زندگی، دیدگاه های دانشمندان را در پژوهش شکل می دهد. بنابراین، تنوع در زندگی و تجربه های فرهنگی در میان دانشمندان سبب گسترش جهت گیری های پژوهشی و درنهایت، اختراعات و اکتشافات علمی می شود. برای مثال، افراد ناشنوا چشم اندازهای بی نظیری را در پژوهش های علمی با موفقیت رقم زده اند. با این حال، افراد ناشنوا همچنان در آموزش علوم دانشگاهی با چالش هایی روبه رو هستند. بیشتر دانشجویان ناشنوا در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات با استادانی ارتباط برقرار می کنند که تجربه کاری با افراد ناشنوا را ندارند و غالباً درباره چگونگی برقراری ارتباط با افراد ناشنوا آگاهی ندارند. لذا، نبود دسترسی به مهارت های ارتباطاتی لازم، معمولاً سبب می شود تا دانشجویان ناشنوا از تحصیل در علوم پایه و مهندسی احساس نارضایتی یا ناتوانی داشته باشند. در این مطالعه تلاش شد تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و همچنین مروری بر شواهد، نظرها و تجربه های کارشناسان و دانشمندان ناشنوا، راهکارهایی برای حمایت از بهترین دانشجویان ناشنوا در رشته های علوم و مهندسی ارائه شود. از این رو، برای مناسب سازی محیط تحصیلی ناشنوایان، درخصوص چیدمان کلاس و صندلی ها، راهبردهای تدریس و مربیگری در پژوهش مباحثی مطرح و همچنین به اهمیت حضور دانشمندان ناشنوا/کم شنوا در پژوهش های مرتبط با افراد ناشنوا اشاره شده است. به علاوه، بر لزوم و تأثیر آموزش زبان اشاره عمومی و تخصصی به صورت دروس اختیاری در برنامه های درسی دانشگاه ها به منظور افزایش مهارت های ارتباطی دانش آموختگان هنگام مواجهه با جامعه ناشنوا تأکید شده است.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه میزان رعایت استاندارد ایزو ۲۱۴ در تهیه های فارسی پایان نامه های رشته های فنی_ مهندسی دانشگاه  تبریز انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بود. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی استاندارد ایزو 214 و جامعه آماری پژوهش 2959 فارسی پایان نامه های تحصیلات تکمیلی رشته های فنی مهندسی دانشگاه تبریز بود که 342 مورد به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از میان دانشکده های مورد بررسی، در دانشکده عمران با میانگین کل 95/81 درصد مؤلفه های ایزو ۲۱۴ بیشتر از سایر دانشکده ها رعایت شده است. در رشته های مهندسی خاک با میانگین 29/86، نقشه برداری با میانگین 55/85 و ساخت و تولید با میانگین 76/84 درصد دانشجویان مؤلّفه های ایزو ۲۱۴ را نسبت به سایر رشته های فنّی-مهندسی بیشتر رعایت کرده اند. میزان رعایت مؤلفه های ایزو 214 در رشته های بیوالکتریک، مهندسی برق-قدرت و الکترونیک به ترتیب با 33/73، 62/73 و 13/74 در کمترین سطح بوده است.  از بین ۱۵ مؤلفه مورد بررسی ایزو ۲۱۴،  استفاده از افعال معلوم و بیان ضمایر در قالب سوم شخص با میانگین کل 100 درصد بیشترین و مؤلفه بیان یافته های پژوهش با میانگین کل 6/14 درصد کمترین فراوانی را داشته اند. نتایج آزمون خی دو نیز نشان داد که بین رعایت استاندارد 214 و متغیرهای دانشکده و رشته تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد. میانگین رعایت مؤلّفه های ایزو 214 در تمام سال های مورد بررسی 72/78 درصد بوده است که تا حدود زیادی با استاندارد ایزو 214 هماهنگی دارد.

 امروزه، مؤسسات آموزش عالی در سراسر جهان تغییر در مأموریت ها، اهداف و چشم اندازهای خود را برای توجه و تلفیق مسائل مربوط به حفظ تنوع زیستی در کارکردهای خود آغاز کرده اند. مؤلفه انسانی نظام آموزش عالی یکی از ارکان این نظام به شمار می رود که در پیوندی پویا و هماهنگ با دیگر مؤلفه ها نقش محوری را در پیشبرد اهداف نظام ایفا می کند. حال آنکه تا کنون در کشور تلاش مؤثری در زمینه شناسایی مؤلفه های اثرگذار در بهبود صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی صورت نگرفته است. لذا، این تحقیق به منظور شناسایی مؤلفه های صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی انجام گرفت. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 نفر از متخصصان حوزه آموزش محیط زیست و تنوع زیستی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، جمع آوری شدند. تحلیل محتوای استقرایی با مشخص ساختن وجوه معنایی و سپس، برچسب زدن ب ه آنها در قالب کدهای کیفی آغاز شد و با مقوله بندی کدها و ایجاد ارتباط بین مقوله ها ادامه یافت. این فرایند با استفاده از نرم افزار MAXQDA اجرا شد. برای اعتباربخشی یافته های کیفی از راهبردهای بازبینی مشارکت کنندگان و بازبینی متخصصان استفاده شد. یافته ها نشان داد که صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی شامل صلاحیت های مهارتی، صلاحیت های دانشی، صلاحیت های ارزشی و اخلاقی است که هر کدام نشانگرهایی دارد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی تطبیقی تخصص گرایی تولیدات علمی دانشگاه های صنعتی در شهر تهران در حوزه مهندسی انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بود و با روش علم سنجی انجام شد. جامعه آماری دانشگاه های صنعتی در شهر تهران بودند. داده های پژوهش با استفاده از بخش جست وجوی پیشرفته پایگاه وب آوساینس گردآوری شدند. این داده ها مربوط به تولیدات علمی در حوزه مهندسی و زیرحوزه های آن در بین سال های ۱۹۹9 تا ۲۰۱8 هستند. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارهای هیست سایت و اکسل استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که شاخص تخصص نسبی برای دانشگاه علم و صنعت 605/0، برای دانشگاه صنعتی شریف 576/0، برای دانشگاه صنعتی امیرکبیر 568/0، برای دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 566/0 و برای دانشگاه صنعتی مالک اشتر 497/0 است. همچنین در این پژوهش شاخص تخصص نسبی برای هرکدام از دانشگاه های صنعتی در شهر تهران در زیرحوزه های مهندسی محاسبه شد. در بخش پایانی رتبه بندی دانشگاه های صنعتی در شهر تهران از نظر شاخص تخصص نسبی در زیرحوزه های مهندسی ارائه شده است. نتایج مطالعه بیانگر وضعیت مطلوب تخصص گرایی در دانشگاه های صنعتی در شهر تهران در حوزه کلی مهندسی است. همچنین دانشگاه صنعتی شریف رتبه اول را از نظر تخصص گرایی در بیشتر زیرحوزه های مهندسی دارد.