آموزش مهندسی ایران

چارچوبی به منظور ارتقای محتوای آموزش کارشناسی مهندسی عمران با رویکرد انتقال مهارت های کارآفرینی پیشنهاد شده است. با روش تحقیق آمیخته-اکتشافی، ابتدا با مصاحبه با 11 نفر از خبرگان دانشگاه، به مدل مفهومی شامل 9 مؤلفه (زیست بوم، آزمون ها و ارزشیابی، ساختار، مشوق ها، دروس عمومی/ نظری، پروژه ها (طراحی سازه و راه سازی)، کارآموزی، دروس تکمیلی و کهاد، فوق برنامه) رسیدیم. بر اساس زیرمؤلفه ها، راهکارهایی به منظور ارتقای محتوای آموزش کارشناسی مهندسی عمران با انتقال مهارت های کارآفرینی ارائه شده است. سپس بر اساس مدل، پرسش نامه ای شامل 35 پرسش طیف لیکرت و 2 ترتیبی طراحی و در نمونه ای از مهندسان عمران شاغل (متخصصان) توزیع شد. داده های حاصل، با آزمون فریدمن تحلیل شد و پرسش ها به ترتیب اولویت از متخصصان مرتب شدند. سرانجام بر اساس 20 اولویت ابتدایی، پیشنهاداتی برای سیاست گذاران، استادان و کارآفرینان و دانشجویان ارائه شده است. برای مثال بازدید از کارگاه ها به عنوان فعالیت های فوق برنامه، پیشنهاد استادان و اولویت اول متخصصان بود. همچنین، پیشنهاد درسی تحت عنوان «پروژه نوآورانه» جزء 20 اولویت ابتدایی متخصصان بود.

آموزش و پژوهش، پیش نیاز توسعه پایدار هر جامعه ای محسوب می شود. تحقق توسعه پایدار، منوط به برخورداری نظام آموزش عالی کارآمد با تربیت نیروهای کیفی-علمی و افزایش سهم تحقیق و پژوهش در جامعه است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی، به تناسب برنامه درسی اجراشده با چارچوب برنامه درسی پایدار بود. طرح پژوهش، کمی از نوع توصیفی، پیمایشی و جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی دانشگاه شیراز بود. گروه نمونه 242 نفری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی، انتخاب گردید. ابزار پژوهش، مقیاس برنامه درسی پایدار بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین دانشجویان نمونه توزیع گردید. برای تحلیل داده ها، از روش آزمون تی تک نمونه ای و از نرم افزار SPSS 19 استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که منطق برنامه درسی اجراشده دوره های تحصیلات تکمیلی رشته های مهندسی دانشگاه شیراز، هدف کلی این برنامه درسی و سرفصل های محتوایی دانشی، سرفصل مهارتی و سرفصل نگرشی آن، با منطق برنامه درسی پایدار متناسب ند. اما براساس دیدگاه دانشجویان، نقش مدرس در یاددهی و یادگیری و روش های یاددهی و یادگیری به کاررفته در برنامه درسی اجراشده، منابع آموزشی و کمک آموزشی، فعالیت های یادگیری دانشجویان مهندسی، زمان دوره، فضای آموزشی برای اجرای برنامه درسی، شیوه های گروه بندی دانشجویان و روش های ارزشیابی به کاررفته، با عناصر برنامه درسی پایدار همخوانی ندارند. بر اساس نتایج پژوهش به دست آمده می توان دریافت با توجه به این که آموزش مهندسی پایدار یک مؤلفه حیاتی در مقابله با تغییرات آب و هوایی و ترویج آینده ای سبزتر است، با افزایش تقاضا برای زیرساخت های پایدار، منابع انرژی تجدیدپذیر و فناوری های سازگار با محیط زیست، برنامه درسی مهندسی دانشگاه شیراز باید با این نیازها سازگار شود.

 هدف از تحقیق پیش رو، بررسی رابطه میان خودکارآمدی ریاضیات، رایانه و علوم با عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته های مهندسی بود. این تحقیق از نظر هدف، جزء تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه این تحقیق است شامل کلیه دانشجویان رشته های مهندسی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال تحصیلی 1402-1401 و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بوده است. پرسش نامه هایی که برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است، شامل پرسش نامه خودکارآمدی ریاضی (MSES)، پرسش نامه خودکارآمدی رایانه ای مورفی، کورو و اوون و پرسش نامه خودکارآمدی علوم هندرسون بوده است. روایی و پایایی این پرسش نامه ها در تحقیقات گذشته تأیید شده است. در این پژوهش روایی این پرسش نامه ها توسط متخصصان موضوعی بررسی و پایایی آن به وسیله آلفای کرونباخ تأیید شده است. داده های حاصل از پرسش نامه ها به وسیله آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی، مانند همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشانگر این است که خودکارآمدی ریاضیات و رایانه می تواند عملکرد تحصیلی دانشجویان را پیش بینی کند و خودکارآمدی علوم دارای همبستگی با عملکرد تحصیلی است. در این میان خودکارآمدی ریاضیات دارای بیشترین قدرت تبیین عملکرد تحصیلی دانشجویان است و پس از آن به ترتیب خودکارآمدی رایانه و علوم دارای قدرت تبیین عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی رشته های مهندسی هستند.

 آموزش مهندسی در کنار حوزه های مختلف مهندسی، دارای اهمیت و نیازمند پژوهش است. در علوم مهندسی، یکی از مهم ترین ابزارهای پژوهش برای مهندسان، شبیه سازی عددی به کمک نرم افزارهای رایانه ای است. متلب/سیمولینک از جمله نرم افزارهای کاربردی در علوم مهندسی است. آموزش این نرم افزار با توجه به دامنه وسیع کاربرد آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله، روشی آموزشی با انسجام مجموعه بلوک ه ای به کارگرفته شده برای شبیه سازی سامانه های مهندسی پیشنهاد شده است. این شیوه بر پایه تصویر بوده و هدف آن، آموزش چگونگی پیاده سازی بلوک ها در محیط سیمولینک نرم افزار است. عواملی مانند نام، شکل ظاهری و عملکرد اجزای بلوک ها دارای اهمیت است. روش پیشنهادی می تواند در بهبود کیفیت شناخت و ماندگاری ذهنی این عوامل اثرگذار باشد. نمونه های اجرایی ایده پیشنهادی در سطح های مختلف، در قالب تکلیف یا آزمون، معرفی شده اند. تجربه اجرای این روش در چند نیم سال تحصیلی، نشان دهنده قابلیت پیاده سازی آسان آن بر روی سامانه های متفاوت مهندسی است. نتایج به دست آمده از نظرسنجی، در سه سازه ماندگاری، شناخت و روان شناختی دسته بندی و بررسی شده است. اثربخشی بسته پیشنهادی، به کمک پیش آزمون و پس آزمون نشان داده شده است.

: این مقاله پیشنهادی برای محتوا و تدریس درس زبان تخصصی دوره کارشناسی مهندسی برق را ارائه می کند. ایده اساسی در طراحی محتوای پیشنهادی، توجه به بخش عمده ای از نیازهای یک دانشجوی مهندسی برق در حین تحصیل و نیز پس از دانش آموختگی، در موقعیت های واقعی است. در این مقاله، جزئیاتی از محتوای درس، چگونگی تدریس، نحوه مشارکت دانشجویان در فرایند آموزش و نیز شیوه های ارزیابی دانشجویان مورد بررسی قرار می گیرد. محتوا و شیوه تدریس مطرح شده در این مقاله، در دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی اجرا شده است. علاوه بر نمونه هایی از متن های تدریس شده، بخشی از خوشه های واژگانی منتخب و نیز گزیده ای از سؤال های امتحانی، در این مقاله ارائه می شود. در پایان درس، یک نظرسنجی در سه بخش از دانشجویان به عمل آمده است و نظر ایشان در خصوص ترکیب محتوای درس و چگونگی ارائه درس را جویا شده است و علاوه بر آن بازخورد آزاد ایشان را دریافت کرده است. بر اساس جمع بندی نتایج این نظرسنجی، پیشنهاد ارائه شده در این مقاله برای محتوا و شیوه تدریس درس زبان تخصصی مهندسی برق، رضایت حدود 87% دانشجویان از برآورده شدن انتظارات و نیازهای اصلی ایشان از درس زبان تخصصی و نیز شیوه تدریس را در پی داشته است.

 آموزش و حوزه تعلیم و تربیت تحت تأثیر نظریه های روان شناسی و یادگیری، تحولات چشمگیری را تجربه کرده است، به طوری که توجه به فرایندهای درونی در یادگیری، بستر پرداختن به موضوعاتی چون «مباحثه» را فراهم می کند. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی مولفه های مهارت مباحثه در قالب شاخص ها، اهداف و ابعاد و نحوه بهره گیری از آنها در آموزش طراحی معماری انجام شد. راهبرد پژوهش حاضر از نوع کیفی و جهت تحلیل داده ها از روش های فراترکیب و تحلیل محتوا به صورت متوالی استفاده شده است. نتایج کُدگذاری داده های اسنادی و مصاحبه ها در نرم افزار NVIVO نشان می دهند مولفه های مهارت مباحثه، شامل 9 شاخص، 3 هدف و 2 بُعد هستند. شاخص ها شامل: «مباحثه مشارکتی»، «مباحثه سازنده گرا»، «ارتباط مباحثه و کارکرد حافظه»، «پیوند مباحثه و مهارت بیان دقیق»، «نقش مباحثه در فعالیت های حرفه ای»، «مباحثه به عنوان آزمون شفاهی»، «مباحثه به عنوان زبانِ طراحی»، «مباحثه به عنوان جنبه تعاملی فرایند طراحی» و «مباحثه به عنوان آزمون بصری» هستند. هدف از انجام مباحثه دارای سه علت اساسی است: اول خبررسانی، دوم قانع کردن و سوم حل مسئله. در نهایت به علت خاص و منحصربه فرد بودن حس بصری در رشته معماری، اگر از دو بُعد «مباحثه شفاهی» و «مباحثه بصری» در آموزش طراحی معماری به صورت هم زمان و بر مبنای راهکارهای آموزشی ارائه شده استفاده شود، علاوه بر جذابیت یادگیری و مزایای شناختی بالقوه آن، زمینه های مؤثری از توسعه یادگیری را باعث می شود.

در سال های اخیر در جهان و نیز کشورمان استقبال کمتری از رشته های مهندسی و علوم پایه صورت می گیرد و تعداد دانش آموزان دبیرستانی که شاخه ریاضی و علوم را انتخاب می کنند، به صورت فزاینده ای در حال کاهش است. با وجود آن که در سال های اخیر تعداد دانشکده های مهندسی در کشور افزایش یافته ولی تعداد متقاضیان تحصیل در آنها، به شدت رو به کاهش است. این کاهش علاقه در درازمدت باعث کمبود نیروهای متخصص کارآمد در صنایع کشور خواهد شد زیرا دانش آموزان ضعیف تر، جذب رشته های مهندسی خواهند شد که حتی در صورت عدم کاهش تعداد فارغ التحصیلان افراد فکور و صاحب ایده در بین آنان نادر خواهد بود. این امر دلایل زیادی دارد که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. تلاش می شود راه هایی پیش پا گذاشته شوند تا بتوان در آینده تمایل دانش آموزان به رشته های مذکور را افزایش داد و از شدت مشکلاتی که کشور در آینده با آنها دست به گریبان خواهد شد، کاست. عدم آگاهی دانش آموزان از رشته های مهندسی و نیز عواملی که منجر به انتخاب رشته های دیگر می شود، بررسی شده اند. سرمایه گذاری در آموزش مهندسی، اساس توسعه اقتصادی است و وجود نیروهای متخصص و ماهر است که سرمایه گذاری شرکت های بزرگ را ممکن می سازد.