آموزش مهندسی ایران

همزمان با پایان یافتن قرن بیستم و آغاز هزاره جدید بسیاری از کشور های جهان بازنگریهای گسترده ای، به خصوص در زمینه آموزش عالی و به تبع آن آموزش مهندسی، داشته اند. در همین زمینه، سازمانهای جهانی و در رأس آن یونسکو، به همراه انجمنهای علمی و حرفه ای ملی و بین المللی، اقدامات گسترده ای در زمینه بازنگری وضعیت آموزش عالی و ارائه راهکارهایی برای آینده داشته اند. بدین ترتیب بود که آموزش مهندسی برای همگامی با پیشرفتهای دنیای مدرن و تربیت مهندسانی شایسته متحول شد. این بازنگریها از الگوی کم و بیش یکنواختی پیروی کرده و بر این پایه استوار است که بازنگری باید به گونه ای انجام شود که تولیدات برنامه حداقل دستاوردهای تعیین شده برای یک دانش آموخته مهندسی را کسب کنند. امروزه، بازنگری برنامه های آموزش مهندسی به دو صورت متمرکز و نامتمرکز صورت می گیرد. بازنگریهای متمرکز به صورت مقطعی انجام می شود و معمولاً در آن مسائل کلان آموزش مهندسی مورد توجه قرار می گیرد؛ این در حالی است که بازنگریهای نامتمرکز که معمولاً مؤسسات آموزشی انجام می دهند، فرایندی دایمی و بر ارتقای برنامه از طریق ارزیابی درونی آن متمرکز است. در کشور ایران کلیه فعالیتهای مربوط به برنامه ریزی آموزش مهندسی و بازنگری آن در چند دهه گذشته به صورت متمرکز صورت می گرفته است. با گذشت بیش از یک دهه از آخرین دور بازنگری برنامه های آموزش مهندسی کشور، بار دیگر بازنگری این برنامه ها در دستور کار قرار گرفته است. در این مقاله ضمن مرور سازکار بازنگری در جهان، الگویی برای ارزیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور عرضه شده است.

هدف این پژوهش شناسایی شایستگیهای محوری در آموزش مهندسی فناوری اطلاعات از دیدگاه اعضای هیئت علمی و کارفرمایان بود. روش تحقیق توصیفی به شیوه پیمایشی بود. جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی گروهIT  دانشگاه صنعتی شیراز و نیز کارفرمایان(جذب کنندگان دانش آموختگان رشته مهندسیIT) بودند.روشنمونه گیریدرخصوصاعضایهیئتعلمیبهصورتسرشماریوبرایکارفرمایانازنوعهدفمندبود.برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه مبتنی بر ابعاد شایستگی(فنی، رفتاری و زمینه ای) که از نظریه ها و تحقیقات پیشین به دست آمده بود، استفاده شد. روایی پرسشنامه بر اساس روش تحلیل مواد بررسی و از این نظر معتبر تشخیص داده شد و همچنین، پایایی آن نیز  بر اساس روش آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمد. پاسخگویی و بررسی سؤالها نیز از طریق آزمون آماری خی دو انجام شد.

اخیراً استانداردهای کیفیت آموزش نوین به سمت الگوی جدید آموزشی به عنوان آموزش ترکیبی متمایل شده است و آن را آموزش مناسب با استفاده از فناوری رایانه ای می دانند. در این استانداردها با پذیرش لزوم بهره مندی از مزیتهای هر دو شیوه آموزش سنتی و الکترونیکی، محدودیتهای هر یک شناخته و آموزش ترکیبی با تأکید بر فراگیر محوری نوع مناسب آموزش دانسته شده است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل الزامات به کارگیری نظام آموزش ترکیبی از دیدگاه اعضای هیئت علمی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 159 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین و دانشکده های کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شهید چمران اهواز بود که از این افراد تعداد 72 نفر از طریق فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه تعیین شدند. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه با نظر تعدادی از استادان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهران و صاحبنظران در این زمینه تأیید شد و برای تعیین میزان پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برابر با 91/0 بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS17 استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که از دیدگاه اعضای هیئت علمی مهم ترین الزامات به کارگیری آموزش ترکیبی، دسترسی به رایانه و اینترنت با سرعت کافی در دانشگاه و وجود داشتن شبکه با پهنای باند کافی است. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد که پنج عامل سازمانی، زیرساختی، سیاستی، حرفه ای و آموزشی 751/71 درصد از واریانس کل الزامات به کارگیری آموزش ترکیبی را تبیین می کنند.

هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی م هارتهای مورد نیاز برای اشتغال و مشارکت ب هتر زن ان در ب خش ص نعت بود. همچنین، با مطالعه برنامه های آموزشی شرکت فولاد مبارکه اصفهان، میزان انطباق شایستگیهای مورد نیاز برای اشتغال و فعالیت زنان با  برنامه های آموزشی این شرکت بررسی شد. پس از بررسی موضوع و مصاحبه با مدیران شرکت فولاد مبارکه اص ف هان س عی ش د ت ا فهرستی از م هم ترین و اساسی ترین مهارتها و قابلیتهایی که دانش آموختگان زن برای فعالیت و مشارکت بیشتر در بخشهای صنعت به آن نیاز دارند، شناسایی شود. این پژوهش از نوع پیمایشی بود و با استفاده از روش سه سوسازی انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه،  مصاحبه و مطالعه اسناد استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را  کلیه مدیران شرکت فولاد مبارکه اصفهان تشکیل دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که شایستگیهایی نظیر مهارت کار کردن با رایانه، مهارت مشتری مداری، مهارت مربوط به کار گروهی، مهارت استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات، توانایی تفکر خلاقانه و ایجاد نوآوری در محیط، حل مسئله، داشتن انتظارات شغلی معقول، درک اهداف و سیاستهای سازمان و قابلیت آموزش دیدن در حین کار برای مدیران صنعت بزرگی مثل شرکت فولاد مبارکه اهمیت زیادی دارد که از بین آنها مهارت کار کردن با رایانه، مهارت مشتری مداری و درک اهداف و سیاستهای سازمان به عنوان یک نوع مزیت و شایستگیهای اساسی زنان در بخش صنعت شناسایی شدند. علاوه بر این، نتایج نشان داد که برای ورود بهتر زنان به صنعت لازم است شایستگی کار کردن در شرایط سخت نیز در برنامه های آموزش مهندسی آنان مورد توجه قرار گیرد.

در این پژوهش برنامه آموزش کارآفرینی و تأثیر آن بر قصد کارآفرینی دانشجویان و عوامل تعیین کننده آن شامل "نگرش به رفتار کارآفرینی"، "هنجارهای ذهنی" و "درک کنترل رفتاری" ارزیابی شد. جامعه آماری دانشجویان دانشگاههای گلپایگان شرکت کننده در دوره 72 ساعته آموزش کارآفرینی بودند. داده های پژوهش به وسیله پرسشنامه و در دو مرحله ابتدا و انتهای دوره جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که تأثیر آموزش کارآفرینی بر قصد کارآفرینی دانشجویان معنادار است، در حالی که تفاوت معناداری در متغیرهای تعیین کننده قصد ایجاد نشده است. همچنین، تأثیر آموزش کارآفرینی بر دانشجویان مهندسی صنایع نسبت به سایر دانشجویان در متغیرهای "نگرش به رفتارکارآفرینی" و "هنجارهای ذهنی" یکسان نیست.

با تغییر شرایط محیطی، محیطهای آموزشی و تواناییهای مورد نیاز دانش آموختگان مهندسی نیز متناسب با آن نیازمند تغییر است. با توجه به الزام هماهنگی فرایند یادگیری با تغییرات محیط بیرون، نظامهای اعتباربخشی مهندسی مانند ABET در سراسر دنیا چارچوبهای خاصی را تعریف کرده اند. در بازبینی معیارهای ارزیابی به نظر می رسد محتوای پرسشنامه ها نیز همراه با شرایط جدید تغییر کرده است که هدف این مقاله بررسی نقش محتوای پرسشنامه بر درک دانشجو/ استاد از یادگیری است. برای بررسی نقش محتوای پرسشنامه ها بر نتایج ارزیابی، دو پرسشنامه معتبر SEEQ و IDEA  بر اساس نحوه تدوین و ساختار آنها انتخاب و در شش کلاس درسی  رشته مهندسی پلیمر در کلاس چهار استاد مختلف توزیع شدند. ابتدا نتایج کلی برای استادهای مختلف در دو پرسشنامه بررسی شدند که در تمام موارد نمرات متفاوتی در خصوص ارزیابی هر استاد در دو پرسشنامه مختلف دیده شد که به تغییر دیدگاه دانشجو به فرایند یادگیری و فراخور تغییر در محتوای پرسشنامه ها ارتباط داده شده است. در مرحله بعد پرسشنامه ای که فضای دانشجو محور و در نتیجه، نمره های پایین تر و ضعفهای بیشتری را نشان می داد، به دقت تحلیل شد. نتایج به دست آمده نشان داد پرسشهایی که در تمام کلاسها نمره پایین تر از حد متوسط دارند، به نحوی با شایستگیهایی مرتبط هستند که در محیطهای آموزشی استادمحور امکان پرورش آنها وجود ندارد. بنابراین، نتیجه گرفته شد که تغییر محتوای پرسشنامه ها بر اساس معیارهای جدید خود می تواند عاملی در گذار از محیط استادمحور فعلی به محیط دانشجومحور و تغییر دیدگاه دانشجو ]و استاد[ به استانداردهای محیطهای آموزشی و یادگیری با شد.

تضمین موفقیت یادگیرنده الکترونیکی دغدغه تمام نظامهای آموزش الکترونیکی دنیاست. عواملی چون  فناوری، زیرساخت، محتوا، مدرس و پشتیبانی در موفقیت یادگیرنده سهیم اند، اما گفته می شود مهم تر از همه موارد یاد شده خود یادگیرنده است که در کانون یادگیری الکترونیکی قرار دارد. هدف این پژوهش ساخت و اعتباریابی ابزاری برای پیش بینی موفقیت دانشجوی مهندسی در یادگیری الکترونیکی است. در پیشینه پژوهش ابزارهایی چون پیمایش برخط یادگیرنده از راه دور، آزمون موفقیت یادگیری الکترونیکی و آمادگی دانشجویان برای یادگیری برخط بررسی شدند و ساخت ابزاری بومی برای دانشجویان ایرانی ضروری تشخیص داده شد. برای این هدف290 نفر از دانشجویان مهندسی مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه علم و صنعت ایران به صورت تصادفی انتخاب شدند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی ابزار ساخته شده، یازده عامل را شناسایی کرد که در مجموع، 62 درصد از واریانس سازه موفقیت یادگیرنده الکترونیکی را تبیین می کند. پایایی ابزار 84/0 =α  به دست آمده. تحلیل واریانس، معناداری کل مدل را نشان داد و مدل رگرسیون یازده عاملی 14% از تغییرات معدل ترم اول دانشجویان مهندسی در تحصیل الکترونیکی را تبیین می کرد. این ابزار در مقایسه با سایر نمونه های خارجی از اعتبار و پایایی مطلوبی برخوردار است و می تواند در نظامهای آموزش الکترونیکی برای پیش بینی موفقیت یادگیرنده الکترونیکی به کار رود.

هدف این تحقیق تحلیل عوامل بازدارنده جنبش نرم افزاری در نظام آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران بود که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 124 نفر تعیین و از طریق نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد که از مجموع سازه های بازدارنده، به ترتیب «مصرف نامناسب بودجه تحقیقاتی در دانشگاه»، «تأکید نشدن بر موضوع آموزش مطالب به صورت عملی و تجربی» و «نبود ساماندهی و جهت دهی تلاشهای پژوهشی محققان دانشگاهی در راستای حل مسائل کشور» در بالاترین اولویتها قرار دارند. همچنین، بر اساس نتایج تحلیل عاملی، شش عامل محدودیتهای زیرساختی نهاده ای، مشکلات ارتباطی و اطلاعاتی، ضعف در فناوری اطلاعات و ارتباطات، تنگناهای فرصتهای مبادله علمی، تنگناهای نهادی مدیریتی و مسائل انگیزشی در مجموع حدود 971/63 درصد از واریانس کل سازه های بازدارنده را تبیین کردند.