آموزش مهندسی ایران

آموزش مهندسی ایران

آموزش مهندسی ایران سال 14 پاییز 1391 شماره 55

مقالات

۱.

ضرورتهای اصلی در تدوین راهبردهای آموزش مهندسی ایران بخش دوم: مقایسه دیدگاه مدیران بخش صنعت و اعضای هیئت علمی

تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۰
هدف اصلی این پژوهش تعیین ضرورتهای اصلی در تدوین راهبردهای آموزش مهندسی کشور از دیدگاه مدیران بخش صنعت و اعضای هیئت علمی بود. روش تحقیق توصیفی پیمایشی و ابزار گردآوری داده های پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که 32 نفر از مدیران بخش صنعت و 40 نفر از اعضای هیئت علمی به آن پاسخ دادند. داده های پژوهش با روشهای آماری مناسب تحلیل شدند. نتایج نشان داد که اصلاح آموزش مهندسی در کشور ایران ضروری است. در این خصوص، عدم اطمینان دانشجویان از آینده کاری، مشکلات اجتماعی و مشکلات اقتصادی مهم ترین چالشهای آموزش مهندسی به شمار می روند و برای مواجهه با این چالشها هماهنگ ساختن آموزش مهندسی با نیازهای علمی و آموزش جهانی و همچنین، کارآفرین و کاربردی شدن آموزش مهندسی از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین، برای پاسخگویی برنامه های درسی آموزش مهندسی در قبال نیازها و شرایط جدید باید بر دروس عملی از قبیل پروژه، آزمایشگاهها و کارگاهها، آموزش دروس با استفاده از کامپیوتر و نیز زبان انگلیسی در برنامه درسی رشته های مهندسی تأکید شود. سرانجام، برای مسئولیت پذیری بیشتر دانشجویان مهندسی، مشارکت آنها در توسعه پایدار جامعه و آشنایی بهتر آنان با حرفه مهندسی، گذراندن دروس اخلاق مهندسی، محیط زیست و انرژی و نیز آشنایی با مهندسی توسط آنها الزامی است.
۲.

بررسی اولویتهای رشته های مهندسی در ایران برای رفع نیازهای فنی جامعه با استفاده از روش AHP

تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۴۶
امروزه، جامعه ما با توجه به پیشرفتهای سریع در زمینه علوم و فناوری، نیازمند تربیت نیروی متخصص است و این امر در حیات یک جامعه اگر از نیازهای طبیعی مهم تر نباشد، کمتر هم نخواهد بود، ضمن اینکه داشتن نیروهای متخصص موجب بی نیازی و اقتدار جامعه می شود. در این خصوص، دولتها می توانند از طریق برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش استعدادهای جوان و نیز استفاده بهینه از ابزار و امکانات موجود گامی بلند در جهت ترقی و تعالی جامعه بردارند. با توجه به اهمیت تخصص در رشته های مهندسی برای صنعتی شدن یک جامعه، در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی اهمیت و اولویت رشته های مهندسی رایج در کشور ایران، به دولت و جامعه در شناسایی نیازهای جامعه و برطرف کردن چالشهای نظام آموزشی و نیز استفاده بهینه از منابع موجود کمک شود. برای رسیدن به این هدف، چندین معیار به طور هم زمان باید در نظر گرفته شود، از جمله نیازمندی جامعه، جبران کمبود نیروی انسانی در قسمتهای مختلف، توجه به دیدگاههای کارشناسان، در نظر گرفتن پتانسیلها و امکانات موجود و غیره. برای در نظرگرفتن کلیه این معیارها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است و با توجه به نظریات جمع آوری شده از سوی استادان و کارشناسان این معیارها بررسی و با دقت بالایی در خصوص اولویت هر یک از رشته های مهندسی در ایران مقایسه صورت گرفته و در نهایت، مشخص شده است که اولویت در این شاخه از فنون به چه ترتیبی است.
۳.

موانع اساسی در توسعه و بهره برداری از نوآوری و اختراعات در حوزه های فنی و مهندسی

تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۶۲
امروزه، مراکز تخصصی دانشگاهی و سازمانهای مهندسی به این دستاورد مهم نایل آمده اند که با تکیه بر نوآوری و توسعه و ترویج آن می توانند پیشگامی و برتریهای بلند مدت خود را در عرصه های رقابتی حفظ کنند. دو عامل تغییرات سریع فناوری و فشردگی رقابت در اهمیت روز افزون نو آوری در صنایع بیشترین نقش را دارند. در این پژوهش تلاش شده است با مراجعه به جامعه مدیران و پژوهشگران (مخترعان) کشور موانع اساسی رشد و بهره برداری از نوآوری شناسایی شود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی بود. برای بررسی نتایج از آزمون دو جمله ای، آزمون مقایسه میانگین رتبه، آزمون مقایسه واریانس و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است. نتایج نشان داد که از دیدگاه مدیران و پژوهشگران بی ثباتی در قوانین حمایتی و نبود سرمایه کافی از جمله موانع مهم رشد، توسعه و کاربست نتایج نو آوری و اختراعات محسوب می شوند. همچنین، نتایج نشان داد که در میزان تأثیر موانع موجود، بین نظر پژوهشگران و مدیران اختلاف و جود دارد، به گونه ای که پژوهشگران منابع مالی را با اهمیت می دانند، ولی مدیران موانع مرتبط با آموزش را مهم تر به شمار می آورند.
۴.

ارزیابی کیفیت برنامه درسی رشته های مهندسی از دیدگاه دانشجویان (مطالعه موردی: دانشگاه کاشان)

تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۵۴
دانشگاههاومؤسساتآموزش عالیدرتمام کشورهای جهان به عنوان مهم ترین و اساسی ترین نمادها و شاخصهای سرمایه گذاری در نیروی انسانی محسوب می شوند و نقشی تعیین کننده در توسعه پایدار و نیز تربیت شهروندان فرهیخته، آگاه و متخصص ایفا می کنند. با توجه به این نقش و اهمیت، بررسی و ارزیابی برنامه های درسی دانشگاهی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. از این رو، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا کیفیت و جایگاه عناصر و مؤلفه های برنامه درسی رشته های دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان از نظر اهداف، محتوا، سواد علمی و روش تدریس، زمانبندی، امکانات و تجهیزات آموزشی و شیوه های ارزشیابی با استناد به دیدگاههای دانشجویان بررسی شود. جامعه آماری تحقیق کلیه دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان در سال تحصیلی  91-1390 (1827N=) است که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد گروه نمونه 231 دانشجو تعیین شد و بر اساس روش نمونه گیری تصادفی پرسشنامه بین آنها توزیع و 223 پرسشنامه پاسخ داده شده دریافت شد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که سؤالات آن بر مبنای مؤلفه های برنامه درسی تدوین و تنظیم شد. نتایج و یافته های به دست آمده از تحقیق نشان داد که کیفیت آموزشی رشته های مختلف دانشکده مهندسی از دیدگاه دانشجویان تقریباً در حد متوسط قرار دارد و این امر ضرورت انجام دادن تغییرات و اصلاحات لازم را در برنامه درسی رشته های مهندسی خاطرنشان می سازد.
۵.

ارزیابی تغییر شیوه آموزش درس نقشه کشی صنعتی 2 از سنتی به مدرن

نویسنده:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۴۲
درس نقشه کشی صنعتی 2 یکی از درسهای پایه برای دانشجویان رشته مهندسی مکانیک محسوب می شود. با توجه به اینکه این درس پیش نیاز درس طراحی است، بنابراین، لازم است دانشجویان در این درس با انواع نقشه های مورد نیاز در طراحی و صنعت و نحوه ترسیم آنها بر اساس آخرین فناوریهای اجرایی و  قابل استفاده در کشور آشنا شوند. متأسفانه، شیوه آموزش این درس، در دانشگاههای کشور عزیزمان ایران، متناسب با فناوری کامپیوتری و استفاده از محیطهای چندرسانه ای تغییر نکرده است. نویسنده از سال 1387 شیوه آموزش را با توجه به استفاده از نرم افزارهای مهندسی و محیطهای چند رسانه ای به طور آزمایشی تغییر داده و آن را در مرکز گرافیک مهندسی دانشگاه صنعتی شریف اجرا کرده است. در این نوشتار نتیجه اجرای شیوه آموزش مدرن بر اساس آزمون و ارزشیابی از دانشجویان ارزیابی و با شیوه تدریس سنتی مقایسه و مشخص شده است که به دلیل استفاده از نرم افزارهای مدلسازی در شیوه مدرن، این شیوه نه تنها تأثیر منفی بر یادگیری اصول ترسیم ندارد، بلکه به درک بهتر دانشجویان کمک می کند.  
۶.

بررسی میزان هم تألیفی پژوهشگران ایرانی در حوزه فنی و مهندسی در سالهای 2010- 1990

تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۲
در دنیای امروزی، بر خلاف گذشته، بیش از پیش به همکاری و همفکری نیاز است. در زمینه پژوهش و تولید علم نیز بیش از هر زمان دیگری به کارگروهی وابسته هستیم. به بیان دیگر، رابطه نزدیکی میان همکاری و تولید علم وجود دارد. پیشرفتهای علوم و فناوری فقط به پیشرفت علمی یک کشور محدود نمی شود و تأکید بسیاری از مجلات علمی در حال حاضر بر همکاری و هم تألیفی است که هر دو آنها دارای یک روند افزایشی است. تعامل میان متخصصان حوزه های علمی مدتهاست که ضروری شده است. فرایند پژوهش به فعالیتهای ارتباطی نسبتاً زیادی از قبیل گفتگوی متخصصان با یکدیگر، مطالعه مقالات و نوشتن نامه ها وابسته است. هدف پژوهش حاضر مطالعه و بررسی روند تولیدات علمی و به طور خاص بررسی میزان هم تألیفی در تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در حوزه فنی و مهندسی در فاصله سالهای 1990 تا 2010  است. فایده این نوع پژوهشها کشف الگوی نویسندگی غالب در تولیدات علمی و میزان مشارکت و همکاری گروهی در میان این گروه از پژوهشگران در کشور است. نتایج این مطالعه نشان داد که سهم تولیدات با الگوی نویسندگی تک نویسنده پیوسته در حال کاهش و سهم تولیدات با الگوی نویسندگی دو نویسنده و بیش از آن، از سال 1990 تا 2010، پیوسته در حال افزایش بوده است. بر اساس یافته ها، 92 درصد تولیدات در سالهای  مورد بررسی به صورت تولیدات مشارکتی و فقط هشت درصد به صورت تولیدات انفرادی بوده است. در بیشتر سالها میزان تولیدات بین المللی کمتر از تولیدات داخلی است و فقط در دو سال 1992 و 1994 میزان تولیدات بین المللی درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است. همچنین، یافته ها نشان داد که 47 عنوان نشریه بیش از 100 مقاله هم تألیفی در حوزه فنی و مهندسی را به چاپ رسانده اند و ضریب تأثیر مجلات منتشر کننده مقالات هم تألیفی دارای ضریب تأثیر بسیار پایین و هفت عنوان نشریه از ضریب تأثیر نسبتاً خوبی برخوردار بوده اند.
۷.

امکان سنجی کاربرد مدل ارزیابی عملکرد 2+2 از نظر اعضای هیئت علمی رشته های فنی و مهندسی دانشگاه شیراز

نویسنده:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۲
هدف از اجرای این پژوهش امکان سنجی کاربرد مدل ارزیابی عملکرد 2+2 از نظر اعضای هیئت علمی رشته های فنی و مهندسی دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه اعضای هیئت علمی رشته های فنی و مهندسی این دانشگاه در سال تحصیلی 90-1389 بود که با استفاده از روش نمونهگیری خوشه ای 90 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای ویژگیهای مدل ارزیابی عملکرد 2+2 بود که پس از محاسبه روایی و پایایی توزیع و جمعآوری شد. نتایج پژوهش نشان داد که اعضای هیئت علمی رشته های فنی و مهندسی دانشگاه شیراز میزان فایده و قابلیت اجرایی این مدل را به ترتیب در حد متوسط به بالا و متوسط ارزیابی کردند. علاوه بر این، یافتهها حاکی از آن است که بر حسب مرتبه علمی و سابقه خدمت تفاوت معنا داری بین دیدگاه استادان در خصوص میزان فایده و قابلیت اجرایی مدل ارزیابی عملکرد 2+2 وجود دارد ولی بر حسب رشته های مختلف فنی و مهندسی تفاوت معناداری بین دیدگاه های آنان وجود ندارد.
۸.

ساعت آبی اژدها، ساعتی از قرن پنجم هجری

نویسنده:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۶
از جمله شاهکارهای بی بدیل و بی نظیر در علم و دانش ایران از باستان تاکنون می توان از ساعتهای آبی ابو العزبن رزاز الجزری نام برد. الجزری از دانشمندانی است که در قرن پنجم (ه.ش) می زیسته است و  آثار باقی مانده از وی بیانگر توان بالای او در شاخه های مختلف علم مهندسی مکانیک از جمله مکانیک سیاّلات و طراحی اجزا، مکانیزمها و مجموعه های مکانیکی است. از میان طرحهای بازمانده از وی می توان از انواع فواره ها، تلمبه های آبکش و ساعتهای مختلف آبی نام برد که هر یک در نوع خود شاهکاری بی مانند در گستره دانش مهندسی محسوب می شوند که بعضا ً حتی بینندگان امروزی را نیز شگفت زده می سازند. در تحقیق انجام گرفته بخشی از این طرحها بررسی و بازنگری، باز طراحی، ساخته و آزمون شدند. در این میان، دو دستگاه ساعت آبی با نامهای "ساعت اژدها" و"ساعت طاووس" انتخاب شدند و  در برنامه کاری این تحقیق قرار گرفتند. این ساعتها تا به حال در کشور ایران ساخته نشده اند و برای اولین بار در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران در قالب پروژه ای تحقیقاتی با عنوان "طرح فناوریهای قدیمه ایران" در پژوهشکده مکانیک بر اساس مستندات موجود طراحی و ساخته شدند. آزمایشهای انجام گرفته حاکی از عملکرد کامل و دقیق این ساعتها بودند. در این مقاله ضمن معرفی کوتاه الجزری، تاریخچه ای از ساعتهای آبی ساخت وی بررسی و در دنباله شرح جزئیات طراحی مهندسی، چگونگی عملکرد و روابط ریاضی حاکم بر یکی از این  این ساعتها بیان شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۹