آموزش مهندسی ایران

امروزه پذیرش در آزمون های رشته های مهندسی تضمینی برای ورود به بازار کار و یافتن شغل مناسب نیست و بزرگترین دغدغه دانش آموخته گان مهندسی به ویژه مهندسی شیمی، یافتن شغل متناسب با تحصیلات دانشگاهی می باشد. به نظر می رسد گسترده بودن صنعت و فاصله نیازهای صنایع با آموزشهای دانشگاهی مهمترین علت عدم آشنایی دانشجویان با زمینه های کاری است. در این بحث، ابتدا دسته بندی فرصتهای شغلی بازار کار ایران برای مهندسین شیمی معرفی شده و سپس زمینه اشتغال در شرکت های مهندسی طراح و مشاور، پروژه های طراحی و ساخت مجموعه های صنعتی به تفصیل بررسی گردیده است. با توجه به نیازهای فرآیندی طراحی یک پروژه، نقش مهندسین شیمی و مهارتهای مورد نیاز در مراحل مختلف طراحی شمرده شده است و در هر بخش پیشنهاداتی برای ارائه برخی آموزشهای اولیه در دانشکده های مهندسی ارائه گردیه است. ارائه این آموزشها، شناخت دانشجویان از فرصتهای شغلی در صنایع کشور را بالا برده و موجب انتخاب آگاهانه زمینه شغلی آینده آنها شده و به مطالعات و کسب مهارتهای جنبی دانشجویان جهت خواهد داد.

تعیین دقیق سطح دانش زیست محیطی رشته های مهندسی بدلیل اهمیت آن در آینده شغلی آنها و درگیر شدن در فعالیت های مرتبط با محیط زیست حائز اهمیت است. در این پژوهش به ارزیابی سطح دانش زیست محیطی دانشجویان رشته های مهندسی در دانشگاه صنعتی سهند تبریز پرداخته شده است. در این رابطه پیمایش آماری از 360 نفر از دانشجویان دانشگاه با روش نمونه گیری طبقه ای از 3 دانشکده مهندسی دانشگاه در مقاطع کارشناسی و ارشد به تفکیک جنسیت بعمل آمد. ارزیابی با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد انجام پذیرفته و داده های حاصله با استفاده از نرم افزار آماری Excel پردازش شد. نتایج نشان داد که 44.5% از دانشجویان فاقد سطح مطلوبی از دانش محیط زیست هستند. در این میان تنها 10 درصد دانشجویان مورد بررسی، عملکرد دانشگاه را در مورد بالابردن دانش زیست محیطی دانشجویان خوب اعلام کردند. 32.4 % از دانشجویان مورد بررسی اذعان داشتند که ارتقاء دانش زیست محیطی دانشجویان فوق العاده ضرورت دارد. مطابق نتایج، 17% از دانشجویان تمایل به گذراندن درس آشنایی با محیط زیست دارند. نتایج به دست آمده بر خلاف روند رشد تحصیلی دانشجویان نشان داد که با ارتقای مقطع تحصیلی دانشجویان، سطح دانش زیست محیطی دانشجویان چندان تغییری نمی کند که این می تواند هشداری برای مسئولین دانشگاه باشد تا در جهت بهبود عملکرد دانشگاه در زمینه افزایش آگاهی زیست محیطی دانشجویان که امروزه یکی از مسائل اساسی مورد بحث در دوران صنعتی می باشد گامی بردارند.

با توجه به اهمیت کاربردی گرایش "کنترل فرآیند" در صنایع مختلف، در این مقاله سعی شده است که ضمن شناسایی وضعیت فعلی و ارزیابی کیفیت نحوه آموزش این گرایش در داخل کشور و نیز مقایسه آن با سازوکارهای آموزشی متداول در کشورهای توسعه یافته، نسبت به ارائه راهکارهای مؤثر و عملی جهت ارتقای سطح آموزش این تخصص مهم و کلیدی اقدام گردد. در همین راستا، با معرفی و تدوین یک نقشه راه کاربردی تلاش شده است تا کمبودها و کاستی های موجود در سیستم آموزش داخلی مرتبط با حوزه "کنترل فرآیند" در کوتاه ترین زمان ممکن مرتفع گردیده و بتوان با برداشتن چند گام اساسی، استانداردهای آموزش داخلی را ازلحاظ فاکتورهای مؤثری، مانند سطح دسترسی به امکانات آزمایشگاهی، میزان برخورداری از محیط های شبیه-ساز معتبر و پرکاربرد در صنایع فرآیندی، نحوه آماده سازی دانش آموختگان این گرایش برای ورود به صنایع فرآیندی حساس و نیز سطح آمادگی صنایع مختلف جهت پذیرش و استفاده از تخصص دانش آموختگان این حوزه ارتقا داد. بدیهی است تحقق این امر باعث خواهد شد تا صنایع حساس و کلیدی کشور نظیر صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاه های تولید توان ضمن بهره مندی از کارشناسانی آموزش دیده و بادانش در حوزه کنترل فرآیندهای پرکاربرد صنعتی، بتوانند دستیابی به اهدافی مانند افزایش میزان بهره وری، بهبود کیفیت محصولات تولیدی، کاهش تولید آلاینده های زیست محیطی و نیز کاهش مصرف انرژی، جامه عمل بپوشانند.

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل ارتقای کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای و بررسی رویکرد پژوهش مقالات حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. روش پژوهش : تحلیل محتوای کیفی و تحلیل اسنادی است. جامعه آماری پژوهش: شامل مقالات پژوهشی مرتبط با کیفیّت آموزشی در حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. تعداد17 مقاله (9 مقاله فارسی و 7مقاله خارجی) مربوط به سال های 1386 تا 1396، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، موارد مطلوب انتخاب شده اند. مفاهیم مرتبط با عوامل مؤثّر بر کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای به تعداد 106مفهوم شناسایی گردید، سپس با ادغام مفاهیم مشابه و مشترک در 29 مقوله فرعی طبقه بندی شدند. همچنین بررسی روش شناسی مقالات نشان داد که رویکرد اکثر تحقیقات آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران از نوع کمّی و اکثر ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه است؛ در مقابل، رویکرد اصلی درتحقیقات خارجی، به صورت کیفی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه است. به طور کلی با اینکه نیاز به پژوهش های کیفی و ترکیبی، آموزش عالی فنی و حرفه ای احساس می شود، اما نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کمتر از 23 درصد از پژوهش های مورد بررسی در حیطه آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران، با رویکرد کیفی و ترکیبی انجام شده اند.

معماران با داشتن اطلاعات فنی کافی و توانائی به کارگیری خلاقانه ی آنها، علاوه بر طراحی بهینه ی طرح های معماری، امکان تعامل هرچه بهتر با مهندسین سازه، برق و تأسیسات، در محیط حرفه ای، خواهند داشت. بخشی از راهکارها جهت ایجاد چنین شرایطی، مرتبط با بازبینی محتوای آموزشی و شیوه ی آموزش دروس فنی رشته ی معماری است؛ به صورتی که دانش نظری دروس فنی در فرآیند تجربه اندوزی دانشجویان کسب شود و در توانائی طراحانه ی آنها نمود پیدا کند. هدف اصلی پژوهش، دستیابی به محتوا و شیوه ی کارآمد در آموزش درس تأسیسات مکانیکی ساختمان به دانشجویان دوره ی کارشناسی معماری است. این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق آن پیمایشی بوده و از طریق مطالعه کتابخانه ای و تدوین پرسشنامه صورت گرفته است. سوالات پرسشنامه براساس مطالعه ی نظریات روانشناسی آموزشی در زمینه ی مکاتب آموزشی انسان گرائی، ساخت گرائی و رویکردهای یاددهی-یادگیری مبتنی بر آنها، یادگیری فعال، مروری بر شرایط موجود در زمینه ی آموزش معماری در سه نمونه از دانشگاه های برتر جهان و همچنین یک ابزار کمک آموزشی پیشنهادی، مبتنی بر تکنولوژی واقعیت افزوده، شکل گرفته است. نهایتاَ راهکارهای پیشنهادی حاصل از این پژوهش در زمینه ی محتوا، شیوه ی آموزشی و ابزار کمک آموزشی پیشنهادی، به نظرسنجی اساتید درس تأسیسات مکانیکی ساختمان گذاشته شده است، که نشان از تأکید بر برگزاری بخشی از واحدهای درس به صورت کارگاهی، برقراری ارتباط با درس کارگاه طراحی معماری در ترم های مختلف و مقبولیت ابزار کمک آموزشی پیشنهادی از جنبه های ایجاد نقش فعال برای یادگیرنده، افزایش دقت و تمرکز یادگیرنده، تقویت امکان تجسم فضایی اجزا و مسیرها و آگاهی از تاثیرات نهائی بر کالبد معماری دارد.

مدرسه ی دارالفنون به موازات پیشرفت های علمی اروپایی و با هدف آموزش علوم مهندسی و ارتقای سطح علمی جوانان ایرانی تأسیس شد و با استخدام معلمان اروپایی در رشته های مختلف مهندسی، گامی بزرگ در پیشبرد اهداف آموزش مهندسی کشور برداشته شد. تدریس رشته های مهندسی در دارالفنون مستلزم تألیف منابع دانشگاهی بود که توسط معلمان و فارغ التحصیلان انجام شد. یکی از کتاب های دانشگاهی که ظاهراً توسط دکتر شلیمر تألیف شده، معدن شناسی نام دارد و سه نسخه از آن در کتابخانه های کشور موجود است. در این پژوهش، این اثر علمی معرفی شده و ابعاد مختلف این کتاب مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش، به صورت مطالعات کتابخانه ای بوده و از تمامی منابع علمی و اسناد تاریخی بهره گرفته شد. بررسی کتب دانشگاهی قدیمی، سیر تحول و پیشرفت آموزش مهندسی در کشور را نشان می دهد و علاوه بر تکمیل تاریخ نگاری آموزش علم معدن در ایران، می تواند در راستای اهداف آموزش دانشگاهی کشور نیز مفید باشد.