۱.
در این مقاله معایب سیستم آموزش مهندسی شیمی در ایران از جهات مختلف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و راهکارهای لاز برای کاهش اثرهای منفی این معایب ارائه شده است. همچنین، اولویت های آموزش مهندسی شیمی در ایران بیان شده است. حذف گرایش ها در دوره کارشناسی برای افزایش فرصت های شغلی فارغ التحصیلان و تغییر ضریب درس شیم از 4 به 2 در گزینش دانشجو به منظور انتخاب دانش آموزان مستعدتر برای ادامه تحصیل در این رشته به عنوان دو اولویت اساسی مور توجه قرار گرفته است. توجه به برخی نکات در آموزش نوین مهندسی شیمی همراه با تأکید بر روش های ریاضی و کاربرد نرم افزارهای تخصصی مهندسی شیمی، ارائه دروس آشنایی با مهندسی شیمی و آشنایی با منابع علمی مهندسی شیمی برای دانشجویان در ابتدای دوره به عنوان عوامل مهم مورد نقد قرار گرفته اند.
۲.
بازنگری ادواری محتوای دروس از جمله دروس عمومی، پایه و تخصصی از وظایف کمیته های شورای عالی برنامه ریزی بوده است که نیاز مبرم مدرسان و سیستم آموزشی کشور است. در این مقاله مقایسه ای اجمالی در مورد دروس پایه مهندسی شیمی، یعنی ریاضی، فیزیک و شیمی بین دبیرستان و دانشگاه صورت پذیرفته است. نتایج جداول مقایسه ای به خوبی نشان می دهد که اشتراکات بسیاری در عناوین دروس دانشگاهی و دبیرستانی وجود دارد. وجود اشتراکات متعدد بین دروس دبیرستان و دانشگاه موجب لزدگی و بی میلی دانشجویان و باعث افت تحصیلی آنها می شود. برنامه ریزی متمرکز با توجه به تنوع سطح پذیرفته شدگان، حضور مدرسان مجرب و وجود آزمایشگاه هایی برخوردار از حداقل کیفیت راه خوبی نیست. واگذاری اختیارات تعریف محتوای دروس با توجه به قابلیت ها، استعدادها و کیفیت دانشگاه های بزرگ راه حل مناسبی است.
۳.
با توجه به ناآشنا بودن دانشجویان قبول شده در رشته مهندسی شیمی با محتوای این رشته و دامنه کاری آن، درس دو واحدی " آشنایی با مهندسی شیمی" معرفی شده است. درس از دو قسمت آشنایی با دروس اصلی مهندسی شیمی و آشنایی با صنایع شیمیایی تشکیل شده است. در قسمت اول، دروس اصلی مهندسی شیمی توسط استادان مربوط و به صورت موجز و حتی الامکان در یک جلسه معرفی می شود. در بخش دوم، مهمترین صنایعی که مهندسان شیمی در آنها نقش اول را ایفا می کنند، برای محل های بازدید در نظر گرفته می شوند. گزارش بازدیدهای صنعتی به علاوه، آزمون از مطالب ارائه شده در بخش اول نمره نهایی درس را مشخص می کند. در خاتمه، دو کتاب درسی برای راهنمایی دانشجویان و استادان آن درس معرفی شده است.
۴.
در ابتدا به مفهوم مهندسی فرایند به عنوان تمایز اصلی مهندسی شیمی با سایر رشته های مهندسی توجه شده و سپس جایگاه درس موازنه ماده و انرژی در زنجیره دروس اصلی مهندسی شیمی تبیین شده است. با توجه به اینکه درس موازنه به عنوان زیر بنای اصلی رشته و کلید ورود به این حرفه مطرح است، سرفصل درس به همراه بخش های مختلف هر فصل و زمان لازم برای آنها به صورت جدولی ارائه شده است. برای ارائه موفق درس و درک بهتر دانشجویان، مشخصات استاد درس، تعداد آزمونها و نحوه برگزاری آنها در هر ترم به طور مشخص نیز پیشنهاد شده است.
۵.
به دلیل گستردگی و تنوع مطالب انتقال حرارت علاوه بر درس انتقال حرارت I، ارائ دروس 3 واحدی دیگری که جنبه های کاربردی انتقال حرارت را در بر می گیرد، پیشنهاد شده است مطالب برخی از فصول این درس مانند انتقال حرارت توأم با تغییر فاز یا مبدل های حرارتی با رشته مهندسی مکانیک مشترک و در اکثر کتابهای درسی موجود است. فصل های دیگری مثل انتقال حرارت در مخازن همزده یا طراحی کوره ها در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی به رشته مهندسی شیمی اختصاص دارد و متأسفانه، مراجع کم شماری برای آن یافت می شود. در این مقاله ضمن بر شمردن مطالب فصل های مختلف، روش های ارزیابی و آزمون تشریح و مراجعی نیز توصیه شده است.
۶.
در این مقاله مطالب درس سه واحدی انتقال جرم بازنگری و ارائه شده است. تنوع و گستردگی مطالب کاربری در این درس از یک سو و ناملموس بودن مفاهیم این نوع انتقال از سوی دیگر می بایست مد نظر قرار گیرد. بهره جویی کامل از تشابه بین پدیده های انتقال و استفاده از ابزارهای سمعی و بصری برای بیان مفاهیم این درس و نیز حفظ توازن بین روابط تحلیلی و تجربی توصیه می شود.
۷.
درس سینتیک و طراحی راکتورهای شیمیایی یکی از مشخصه های رشته مهندسی شیمی در مقایسه با سایر رشته های مرتبط است. مقاله حاضر بر اساس تجارب تدریس این درس توسط مؤلفان در طول سال های متمادی، اطلاعات جمع آوری شده از سایر افراد صاحبنظر در این زمینه در مجامع ملی و بین المللی، برداشت های نگارندگان از جلسات متعدد تبادل نظر با استادان محترم درس طراحی راکتور در جلسات ماهانه انجمن مهندسان شیمی ایران، کارگاه تخصصی دروس مهندسی شیمی و نشست های آن و جلسات تکمیلی بعد از کارگاه ارائه می شود. در این نوشته پس از مرور اهمیت و جایگاه سینتیک و طراحی راکتورهای شیمیایی در آموزش مهندسی شیمی به جزئیات مربوط به ارائه درس در برنامه مهندسی شیمی، پیش نیازها، تجربه عملی و آزمایشگاه، سرفصل های کلی، نحوه ارزیابی و مراجع پیشنهادی پرداخته شده است.
۸.
با توجه به اینکه رشته های مختلف مهندسی به منظور ایجاد فن آوری جدید مبتنی بر دستاوردهای علمی جدید است، در تمامی این رشته ها زمینه های مختلف علوم و تکنولوژی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در رمینه آن رشته مهندسی کاربرد دارد مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. پیشرفت در زمینه های مختلف علوم و مهندسی به صورت عام و فناوری اطلاعات به صورت خاص ایجاب می کند که محتوای دروس مختلف موجود در هر رشته مهندسی به صورت مداوم و مستمر مورد تجدید نظر قرار گیرد. رشته مهندسی شیمی نیز نظیر سایر رشته های مهندسی تابع این قاعده است و به همین منظور یک کارگاه آموزشی جهت تجدید نظر و بررسی محتوای درس کنترل فرایندها در مهندسی شیمی تشکیل گردید که نتایج آن در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد.
۹.
در ابتدا درس فلسفه درس اقتصاد و طرح مهندسی در دوره کارشناسی مهندسی شیمی به مثابه ملاتی که سایر دروس را به هم ربط می دهد تا ساختمان یک واحد فرایندی را به وجود آورد، مورد بررسی قرار گرفته و سپس با توجه به نقش این درس سرفصل های اصلی همراه با رئوس مطالب هر فل و زمان لازم برای تدریس آن ارائه شده است. در نحوه تدریس، وضعیت دانشجویان در زمان انتخاب این درس تشریح و در ادامه به شرایط خاص استاد برای تدریس، وضعیت دانشجویان در زمان انتخاب این درس تشریح و در ادامه به شرایط خاص استاد برای تدریس اشاره شده است. اهمیت پروژه طراحی به عنوان جزء لاینفک درس اقتصاد و طرح مهندسی و اجزای مهم آن و وزنی که باید به هر جزء آن داده شود، مورد توجه قرار گرفته است. به علاوه، تعداد آزمون های مناسب، محتوای هر آزمون و طرز صحیح ارزیابی دانشجویان از آغاز تا پایان ترم برای استفاده استادان جوان پیشنهاد شده است.
