آموزش مهندسی ایران

 در این پژوهش هدف آن بوده است که تولیدات علمی مهندسی ایران طی سالهای 1990 تا 2008 در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ تجزیه و تحلیل شود. دایالوگ مجموعه ای با بیش از 900 پایگاه اطلاعاتی است که نمایه استنادی علوم آی. اس. آی. را نیز با عنوان سای سرچ از سال 1990 تاکنون تحت پوشش قرار می دهد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با استفاده از روش علم سنجی و تحلیل استنادی انجام شده است. تعداد مدارک نمایه شده نویسندگان ایرانی در نمایه استنادی علوم در بازه زمانی مذکور 8396 مدرک بوده است. نرخ رشد تولیدات علمی حوزه مهندسی ایران در طی این مدت، 24 درصد به دست آمد و پر تولید ترین و پر استنادترین نویسنده ها نیز شناسایی شدند. بیشترین حجم مدارک ایرانی نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ مربوط به موضوع مهندسی شیمی و مهندسی برق بوده است. مجله Chemistry & Chemical Engineering Iranian Journal of با 348 مدرک بیشترین تعداد تولیدات را منتشر کرده است. در بین دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی، دانشگاه صنعتی شریف بیشترین تکرار نام را در بین مدارک بازیابی شده این حوزه به خود اختصاص داده است. مقالات با 24/97 درصد بیشترین سهم از انواع مدارک منتشر شده در مجلات آی. اس. آی. را دارند و زبان انگلیسی با 8/99 درصد، زبان عمده مدارک منتشر شده است. بیشترین میزان مشارکت نویسندگان ایرانی در انتشار مدارک با کشور های آمریکا و کانادا بوده است.

 تحقق اهداف و رسالتهای آموزشی، پژوهشی، خدماتی و رشد حرفه ای در دانشگاهها نیازمند یک برنامه و مدیریت کیفی جامع است. علی رغم تلاشهای زیادی که در حوزه آموزش عالی صورت پذیرفته است، مع ذالک در آموزش عالی کشور برخی از نارساییها در ابعاد کیفی وجود دارد. در این تحقیق اولاً تلاش شده است تا استاندارد رایج مدیریت کیفیت در آموزش عالی دولتی (دانشگاههای تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) با استانداردهای بین المللی و مدلهای رایج کیفیت در این زمینه، که سازمان جهانی استاندارد و دانشگاهها آن را به تصویب رسانده است، مقایسه شود. ثانیاً برای تدوین استاندارد و مدیریت کیفیت دانشگاههای تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مدلی ارائه و تلاش شود تا به تأیید و تصویب مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی و نیز سازمان سنجش آموزش کشور برسد و به عنوان استاندارد ملی مدیریت کیفیت آموزش عالی دولتی منتشر شود.

 روزگار ما روزگار شکوفاییها، توانمندیها و پیشرفتهای بی نظیر در عرصه علوم، فناوری، صنعت، تجارت، سرمایه، اقتصاد، سلاح و سیاست است. اما، غم انگیز است که در زمانه ای زندگی می کنیم که هر روز شاهد فراموشی و از بین رفتن فضیلتهای اخلاقی به طرق گوناگون در جوامع بشری هستیم. در چنین روزگاری پژوهش و بررسی در باره اخلاق علوم، مهندسی و فناوری به مثابه آب حیات جستن در ظلمات است. از این رو، در این مقاله سعی شده است با مروری بر رهنمودها و آموزه های تاریخی و فرهنگی اسلامی ایرانی برخی از اصول و فضیلتهای اخلاقی فراموش شده برای نسل حاضر مجدداً زنده شود. با ژرف نگری در آیات قرآن و احادیث، و در نوع نگرش ایرانیان باستان به مقوله علم، به جایگاه رفیع آن نزد پیشینیان خود پی می بریم. به علاوه، در می یابیم که دانشمندان و دانش پژوهان اسلامی ایرانی چگونه در برابر جامعه بشری احساس مسئولیّت می کردند. برخی از اصول اخلاقی آنان به طور خاص می تواند در علوم و مهندسی مصداق پیدا کند. یکی از این اصول بُخل نورزیدن در نشر علم و کمک به پیشرفت علوم و تکامل اختراعات و اکتشافات است. موضوعی که در این مقاله به آن پرداخته شده و جالب این است که دنیای غرب موفق شده است با بهره گیری از این اصل دینی و ملی ما، روش ارائه دستاوردهای علمی و پژوهشی را در بسته هایی مدرن و در قالب کنفرانسهای بین المللی، ثبت اختراع و اکتشاف، نشریات نمایه شده،ISI، و... به ما بیاموزد! گنجینه های عظیمی در اخلاق و فرهنگ ایرانی اسلامی و ادبیات فارسی وجود دارد که هرکدام می تواند برای جهانیان نمونه ای از منشور اخلاقی در علوم و مهندسی باشد، ولی برای رسیدن به رشد علمی، روحی و اخلاقی باید در این اقیانوس پهناور غواصی کرد.

 مقاله فناوری و دانش فنی، کار گروهی شاخه مهندسی مواد و معدن، کوششی برای ارائه یک تعریف علمی و فراگیر از تکنولوژی "فناوری" و وجوه تمایز آن با دیگر اصطلاحها نظیر فن "تکنیک"، دانش فنی و علم است. به دلیل وسعت کاربردی اصطلاح فناوری در زمان کنونی، تعاریف متفاوتی از سوی صاحبنظران رشته های مختلف علمی، مهندسی، اجتماعی، حقوقی، فلسفی و ... به عمل آمده است که با توجه به خاستگاه اندیشه ای آنان، در ضمن دارا بودن مشترکات، تضادها و تناقضهایی نیز دارد. در این مقاله پس از ارائه تعدادی از تعاریف و کاربردهای اصطلاح "فناوری"، در یک فرایند تحلیلی و سگالشی با استخراج نکات مشترک از یک طرف و بررسیهای چرایی ساخت و کاربرد اصطلاح فناوری در دوره زمانی 200 ساله اخیر و با نگرشی که در دوران حاضر از فناوری انتظار می رود، تعریفی نسبتاً جامع از فناوری پیشنهاد شده است. با توجه به نزدیکی بسیار زیاد علم یا دانش فنی با فناوری و کاربرد وسیع آنها، ویژگیهای هر یک مورد بررسی قرار گرفته است. در پایان با ارائه جدولی در موضوع تمایزات فناوری از علم، بر این نکته تأکید شده است که هر چند شرط لازم برای توسعه فناوری توسعه علم است، ولی کافی نیست و توسعه فناوری باید به صورت مستقل بررسی و برنامه ریزی شود.

 هدف کلی از انجام یافتن این تحقیق ارزیابی شایستگیهای عملی دانشجویان مهندسی الکترونیک، گرایش مخابرات، در دانشگاه صنعتی شیراز بر اساس معیارهای استخدامی مهندسی مدیریت پروژه در صنایع الکترونیک شیراز بود. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان سال سوم و چهارم مهندسی الکترونیک، گرایش مخابرات، در دوره کارشناسی در دانشگاه صنعتی شیراز و کارشناسان مدیریت پروژه در صنایع الکترونیک شیراز بودند که از میان دانشجویان، دو کلاس از دانشجویان سال سوم و چهارم رشته مهندسی الکترونیک به صورت نمونه گیری خوشه ای و نیز از میان کارشناسان صنایع الکترونیک تعداد 40 نفر به صورت نمونه-گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار این تحقیق "پرسشنامه محقق ساخته " بود که بر مبنای مجموعه مهارتهای مورد نیاز مهندسان مدیریت پروژه در شرح وظایف شغلی تهیه و در اختیار کارشناسان مدیریت پروژه صنایع الکترونیک و دانشجویان قرار داده شد. بر اساس مجموع نظرهای کارشناسان و آیین نامه های مربوط به استخدام مدیر پروژه، معیارهای مورد نظر برای استخدام تعیین شد و دانشجویان شایستگیهای عملی خود را بر مبنای این معیارها ارزیابی کردند. نتایج تحقیق نشان داد که 1. تفاوت معناداری بین شایستگیهای عملی دانشجویان مهندسی الکترونیک، گرایش مخابرات، و معیارهای استخدام مهندسی مدیریت پروژه صنایع الکترونیک وجود دارد؛ 2. تفاوت معناداری بین نیاز دانشجویان زن و مرد دانشگاه صنعتی شیراز با شایستگیهای عملی مهندسی مدیریت پروژه وجود دارد؛ 3. بجز بعد نیاز به شناخت اصول مهندسی، بین نیاز دانشجویان با معدلهای تحصیلی مختلف با شایستگیهای عملی مهندسی مدیریت پروژه تفاوت معناداری وجود ندارد.

 با توجه به ارزیابی درونی در نمایان ساختن کیفیت و حفظ حیات و توسعه نظام دانشگاهی، در این پژوهش فرایند ارزیابی درونی با مشارکت اعضای هیئت علمی گروههای آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین انجام یافته است تا همگام با اجرای مراحل گوناگون آن هدف اصلی ارزیابی درونی که آگاهی یافتن اعضای هیئت علمی از وضعیت دقیق موجود خود است، فراهم شود. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دوره کارشناسی پیوسته در رشته مکانیک (طراحی جامدات) و دوره کارشناسی ناپیوسته در رشته های مکانیک (طراحی جامدات) و ساخت و تولید (ماشین ابزار و قالب سازی) و اعضای هیئت علمی و مدیران گروه این رشته ها بوده اند. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات روش کتابخانه ای و اسنادی و روش میدانی است و برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آمار توصیفی و استنباطی و از آزمون تجزیه واریانس یکطرفهONE WAY ANOWA بهره گرفته شده است. نتیجه بررسی ارزیابی درونی گروههای آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین نشان می دهد که بین کیفیت آموزشی و تعیین معیارها و نشانگرها و بین مشارکت اعضای هیئت علمی در تعین معیارها و نشانگرها و ارتقای سطح کیفیت گروه رابطه وجود دارد. البته، دانشجویان نسبت به مدیران گروه و اعضای هیئت علمی این رابطه را کمتر مشاهده کرده اند و همچنین، بین ارزیابی درونی و افزایش میزان پاسخگویی در قبال عملکرد گروه آموزشی (مدیریت و اعضای هیئت علمی) رابطه وجود دارد و در نهایت ، ارزیابی درونی در یافتن نقاط قوت و ضعف گروه آموزشی تأثیر دارد. با اطلاع از این موضوع آنها خواهند توانست فاصله خود را با وضعیت ایده آل بسنجند و این خود مقدمه ای است که آنان در برنامه-ریزیهای آتی به گونه ای عمل کنند که بتوانند سطح کیفی گروههای آموزشی خود را ارتقا دهند.

 فناوریهای نوین امکانات مناسبی برای تسهیل امر آموزش و یادگیری ایجاد کرده است. استفاده مؤثر از این فناوریها در آموزش مستلزم شناخت مدل یادگیری انسان و نقاط قوت و ضعف فناوری است. بر اساس مدل یادگیری انسان، انگیزه فراگیر برای دنبال کردن محتوای آموزشی یکی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در یادگیری است که بیشتر تحت تأثیر هیجان انسان قرار دارد. با استفاده از آموزش الکترونیکی اگر چه خیلی از محدودیتهای مادی و اقتصادی آموزش مرتفع می شود و امکان تعامل از طریق شبیه سازیهای مجازی فراهم می آید، ولی به دلیل اینکه ارتباط چهره به چهره استاد و دانشجو کاهش می یابد، میزان هیجان و به دنبال آن انگیزه فراگیر حین تدریس افت می کند. بنابراین، در استفاده از فناوری آموزش الکترونیکی باید به این نقطه ضعف توجه کرد و تمهیدات لازم را برای رفع آن اندیشید. در این مقاله بر اساس تجارب جمع آوری شده در حین تولید محتوای آموزش الکترونیکی درس طراحی پل، ضمن ارائه الگوی هیجان محور تعامل گرا، برای طراحی اشیای یادگیری، فرآیند تولید محتوای یادگیری الکترونیکی تبیین و پیاده سازی شده است.