آموزش مهندسی ایران

در عصر حاضر، یکی از مهم ترین توقعات جامعه از دانشگاه، بالا بردن سطح هوش اخلاقی در کنار ارتقای هوش علمی جامعه است. ازاین رو پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت هوش اخلاقی دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان انجام شده است. نوع تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها، توصیفی و طرح پژوهش، پیمایش نظرات بود. جامعه آماری شامل تمام دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 93-92  به تعداد 3667  نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای، 300  نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش برای اندازه گیری هوش اخلاقی دانشجویان از پرسش نامه چهل گویه ای در قالب چهار مؤلفه (راست گویی، مسئولیت پذیری، دلسوزی و بخشش) بر حسب طیف پنج درجه ای لیکرت استفاده شد. روایی این پرسش نامه به صورت محتوایی موردتأیید متخصصان قرار گرفت. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرانباخ 897/0 محاسبه شد. تجزیه وتحلیل داده ها در سطح آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه ای، t مستقل و تحلیل واریانس) با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام گرفت. یافته ها نشان داد میانگین مؤلفه های هوش اخلاقی دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه کاشان بالاتر از حد متوسط فرضی (3) است. بالاترین میانگین مربوط به مؤلفه راست گویی به میزان 81/3 بود. بین هوش اخلاقی دانشجویان بر حسب جنسیت، وضعیت تأهل و رشته تحصیلی تفاوت معنادار وجود داشت اما این تفاوت بر حسب عملکرد تحصیلی و مقطع تحصیلی معنادار نبود.

بر سر این مسئله که یک مهندس باید دامنه گسترده ای از دانش و مهارتها فراتر از تخصص فنی مرتبط با رشته تحصیلی اش داشته باشد، توافق همگانی وجود دارد. برنامه درسی تلفیقی چارچوبی فراهم می کند تا دانشجویان بتوانند دانش و مهارتهای چندین رشته علمی را به یکدیگر مرتبط سازند و آنها را برای حل مسائل جهان واقعی به کار گیرد. باتوجه به اهمیت موضوع، در این مقاله ابتدا بر ضرورت برنامه درسی تلفیقی/ میان- رشته ای در آموزش مهندسی قرن بیست ویکم تأکید شده و سپس، نتایج حاصل از دو مطالعه تجربی درخصوص برنامه های درسی آموزش مهندسی در ایران ارائه شده که شامل 1. برنامه درسی از دیدگاه استادان و دانشجویان رشته های مهندسی و 2. تحلیل سرفصل درسهای رشته های مهندسی است. سرانجام، با طرح این پرسش که دانشجویان مهندسی چه باید بدانند، انجام دهند و بشوند، رویکردی برای طراحی برنامه درسی تلفیقی در آموزش مهندسی پیشنهاد شده است. این رویکرد می تواند برای تدوین برنامه های درسی جدید یا بازنگری برنامه های درسی فعلی استفاده شود.

پیشینه مدیریت HSE به عنوان یکی از بخشهای نوپای صنعت نفت ایران به بیش از یک دهه می رسد که طی این مدت سه مقوله تأمین سلامت نیروی انسانی، ایمنی تجهیزات و حفاظت از محیط زیست را به عنوان اهداف خود دنبال کرده است. با نگاه به بخش بالادستی نفت و توسعه رشته های دانشگاهی در زمینه HSE می توان گفت رشته های تأسیس شده در این زمینه تا کنون نتوانسته اند به صورت تخصصی مبحث HSE را در قالب یک رشته مستقل و یکپارچه برای استفاده کاربردی در این بخش معرفی و نیازهای صنعت را برآورده کنند. امروزه کمبود نیروی متخصص در این بخش به عنوان یکی از مهمترین چالشها در این صنعت مطرح است که دانشگاه نقش مؤثری در این زمینه به عهده دارد. در این پژوهش به لزوم توسعه HSE به صورت یک مبحث تخصصی برای بخش بالادستی در دانشگاهها پرداخته شده است. ایجاد رشته ای مستقل در دانشگاه و معرفی درس آشنایی با مبانی سلامت، ایمنی و محیط زیست به عنوان درس اجباری در رشته هایمرتبطبابخشبالادستینفتازجملهپیشنهاداتیاستکه برای  توسعه اینرشته در این مقاله پیشنهاد می شود.

با وجودِ اینکه قابلیت تبدیل تحقیقات دانشگاهی به محصولات تجاری، عنصر اصلی شکل گیری شرکتهای زایشی است، بررسی منطق انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی در ادبیات علمی دانشگاه کارآفرین مغفول مانده است. در این پژوهش عوامل مؤثر بر انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی با استفاده از روش رویش نظریه در دانشگاه صنعتی شریف به عنوانِ یکی از مهمترین دانشگاههای صنعتی کشور موردِ بررسی قرار گرفت. درنتیجه این تحقیق، از میانِ عوامل احصاء شده، دو عامل «اطمینان از نتیجه» و «قابلیت تدوین مقاله»، به عنوانِ اساسی ترین معیارهای انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی شناسایی شدند. این منطق انتخاب باعث شده است که اقبال گسترده ای به سمت انجام تحقیقات کلیشه ای با محوریت توسعه منفعلانه فعالیتهای تحقیقات پیشین شکل بگیرد.  

با شکل گیری چشم اندازهای نوین توسعه در قالب ایجاد جوامع دانشی و اقتصاد دانش بنیان در کشورهای مختلف و ضرورت تأمین منابع انسانی موردنیاز برای تحقق چنین اهدافی، بازتعریف سیاستهای کلان برای دوره های تحصیلات تکمیلی در نظام آموزش عالی امری کاملاً ضروری است. بر این اساس دوره های دکتری باید پاسخ گوی تقاضای بازار کار بخشهای متفاوت جامعه باشند. شاید بتوان اهمیت بخشیدن به مهارتهای دانش آموختگان برای پاسخ گویی مناسب به نیازهای بازار کار را از مهمترین شاخصه های دوره های نوین تحصیلات تکمیلی برشمرد که به شیوه پژوهشی ارائه می شوند. در برنامه های نوین دکتری در سطح دانشگاههای کشورهای توسعه یافته به ویژه دانشگاههای اروپایی کسب تجربه دانشجو ازطریق آموزش مهارتهای پژوهشی و انتقال پذیر برای بهبود پیشرفت در تحصیل و توسعه حرفه ایها در آینده شغلی اهمیت برجسته ای دارد. این مقاله ضمن معرفی مهارتهای عمومی و انتقال پذیر، به مرورِ انواع مهارتهای پژوهشی، که از جایگاه ویژ ه ای در دوره های تحصیلات تکمیلی برخوردارند، می پردازد. سپس از مهارتهای انتقال پذیر بحث می شود و به نمونه هایی از این مهارتها اشاره شده است. آنگاه موضوع آموزش مهارتها مورد توجه واقع شده و فنون تدریس مورد استفاده در این زمینه بیان شده است. در بخش بعدی، مقاله به ذکر تجاربی از آموزش مهارتها در دوره های دکتری در برنامه مهندسی و تجارب اروپایی در این خصوص می پردازد. بخش پایانی مقاله نگاهی به ضعف جایگاه آموزش مهارتهای انتقال پذیر برنامه های دکتری در ایران و ضرورت پرداختن به این موضوع به ویژه در قالب دوره های دکتری پژوهش محور دارد که اخیراً در دانشگاههای ایران اجرایی شده است.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثربخشی آموزشهای سازمانی بر اجرای مدیریت پروژه با تأکید بر چهار حوزه از 10 حوزه مدیریت پروژه یعنی مدیریت زمان، مدیریت هزینه، مدیریت کیفیت و مدیریت منابع انسانی در شرکت ملی نفت ایران است. روش تحقیق این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه اجرا از نوع تحقیقات ارزشیابی طرح نیمه آزمایشی است. جامعه آماری موردمطالعه مدیران پروژه شرکت ملی نفت ایران هستند که دوره های آموزشی شرکت نفت را گذرانده اند و از این بین 176 نفر با استفاده از جدول حجم نمونه کرجسی و مورگان با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند که برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس خودارزیابی استفاده شده است. برای تعیین روایی محتوا ابزار موردنظر در اختیار متخصصان و صاحب نظران ذی ربط قرار گرفت و پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 79/. به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی ( میانگین، فراوانی، انحراف استاندارد و ...) استنباطیt)همبسته( و تحلیل کوواریانس (ANCOVA) بهره گرفته شد، سپس نتایج حاصله با استفاده از نرم افزارSPSSارزیابی شد. نتایح حاصل و مقایسه داده های پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که تأثیر آموزشهای سازمانی برای دو حوزه مدیریت زمان و مدیریت هزینه اثربخش بوده است درحالی که تأثیر این آموزشها برای دو حوزه دیگر مدیریت پروژه (مدیریت کیفیت و مدیریت منابع انسانی) اثربخش نبوده است.

هدف مقاله حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهندسان صنعت خودروسازی بود که با تکیه بر طراحی آموزشی کل نگر و کاربست مدل چهار مؤلفه ای(4C/ID) در شرکت ایران خودرو خراسان انجام شد. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. نمونه آماری عبارت بود از 40 نفر از مهندسان شرکت ایران خودرو خراسان که در دوره استاندارسازی ایستگاههای کاری شرکت کرده بودند، که به شیوه نمونه گیری در دسترس، یک گروه متشکل از 20 نفر از مهندسان به عنوان گروه آزمایش و 20 نفر دیگر به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. برای ارزشیابی اثربخشی آموزش مدل پاتریک انتخاب وبا توجه به محدویتهای زمانی و اجرایی دو سطح اول این مدل (واکنش و یادگیری) استفاده شد ابزارهای پژوهش شامل دو پرسش نامه fvhd سنجش رضایت از دوره، نگرش نسبت به دوره و یک آزمون پیشرفت تحصیلی بود. نتایج نشان داد که به کارگیری رویکرد کل نگر براساس مدل چهارمؤلفه ای در آموزشهای صنعت خودروسازی باعث اثربخشی دوره های آموزشی (p>0/01) می شود. درخصوص مؤلفه های تشکیل دهنده اثربخشی نتایج نشان داد که فراگیران در دوره طراحی شده براساس مدل چهارمؤلفه ای(4C/ID) رضایت مندی بهتر (p=0/01) و همچنین نگرش مثبت تری (p=0/02) را نسبت به دوره آموزشی مذکور داشتند. اما در خصوص مؤلفه  یادگیری تفاوت معناداری میان دو گروه حاصل نشد.