علوم روانشناختی

تشکیل خانواده ناتنی در پی طلاق یا مرگ یکی از والدین، تغییری اساسی در زندگی کودک محسوب می شود که می تواند زمینه ساز دگرگونی های بسیار در دنیای روانی او باشد. نقاشی به عنوان تکنیکی فرافکن زمینه را برای بیان تعارضات کودک فراهم می آورد. هدف پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه نحوه فرافکنی کودکان خانواده های ناتنی و کودکان خانواده های تنی براساس آزمون ترسیم خانواده بود. روش تحقیق، کیفی، از نوع علی مقایسه ای و پس رویدادی می باشد. جامعه آماری این تحقیق، کلیه دانش آموزان ابتدایی نواحی سه گانه آموزش و پرورش شهر کرمانشاه بودند. نمونه گروه کودکان ناتنی این پژوهش 40 دانش آموز پایه های اول تا ششم شامل 20 دختر و 20 پسر به روش نمونه گیری هدفمند در دسترس انتخاب شده وگروه گواه نیز شامل 40 دانش آموز پایه اول تا ششم، مشتمل بر20 دختر و 20 پسر به روش نمونه گیری تصادفی تعیین شدند. به منظور بررسی نحوه فرافکنی و ناارزنده سازی ها در ترسیم، از آزمون ترسیم خانواده با نظام ارزشیابی کرمن، استفاده و تحلیل استنباطی براساس مجذور خی صورت گرفت. نتایج سؤال و فرضیه های آزمون نشان داد که کودکان ناتنی به طور معناداری ) 0/05 > P ( ، بیشتر از کودکان تنی در نقاشی های خود دست به ناارزنده سازی که در این جا، حذف ، کوچک نمایی و ترسیم ناقص خود و اعضای خانواده می باشد می زنند.

راهبردهای نظم جویی هیجان به عنوان متغیرهای تأثیرگذار بر فرایندهای بهنجار و آسیب شناختی روانی شناخته شده اند. هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه ای دشواری نظم جویی هیجان در رابطه بین نشانه های اختلال اضطراب اجتماعی و خشم بود. تعداد 171 نفر (71 مرد، 100 زن) از جمعیت عمومی شهر تهران به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا مقیاس هراس اجتماعی ( SPIN )، مقیاس دشواری نظم جویی هیجان ( DERS ) و مقیاس خشم چندبُعدی ( MAI ) را تکمیل کنند. نتایج پژوهش نشان داد که نشانه های اضطراب اجتماعی با دشواری نظم جویی هیجان و خشم رابطه مثبت معنادار دارند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که دشواری نظم جویی هیجان در رابطه بین نشانه های اضطراب اجتماعی با خشم انگیختگی، نگرش خصمانه و خشم درونی نقش میانجیگری دارد. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گرفت که رابطه بین نشانه های اضطراب اجتماعی و خشم صرفاً یک رابطه مستقیم نیست، بلکه متغیرهای دیگر مثل راهبردهای نظم جویی هیجان در این رابطه نقش واسطه ای دارند. این یافته ها، همچنین، ضرورت توجه به راهبردهای نظم جویی هیجان و هیجان خشم را در فرآیند روان درمانی بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی مطرح می سازد.

مسأله پژوهش حاضر بررسی رابطه گشودگی نسبت به تجربه و زیرمقیاس های آن به عنوان یک عامل شخصیتی با دو نوع هوش سیال و متبلور در دانشجویان بود. این پژوهش با هدف تعیین میزان رابطه بین شخصیت و دو مؤلفه هوش سیال و متبلور صورت گرفته است. در این راستا از طریق مطالعه همبستگی 115 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه تهران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و زیرمقیاس گشودگی نسبت به تجربه از پرسشنامه شخصیت کاستا و مک کری ( NEOPI-R ) و آزمون استعداد چندبُعدی جکسون ( MAB ) بر روی آنها اجرا شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیری گام به گام نشان داد، هر یک از هوش سیال و متبلور با نمره کلی گشودگی نسبت به تجربه و تخیلات دارای رابطه مثبت معنادار است (0/01> P ). همچنین ارتباط مثبت معناداری بین هوش سیال، و علایق و عقاید مشاهده شد (0/05> P ). علاوه بر این هوش متبلور، دارای رابطه مثبت معنادار با احساسات و عقاید بود (0/05> P ). بعلاوه نتایج نشان داد گشودگی نسبت به تجربه به طور کلی تغییرات هوش سیال؛ و تنها تخیلات و عقاید از بین مقوله های گشودگی به تجربه، هوش متبلور را پیش بینی می کنند. یافته های مطالعه حاضر بیانگر این نکته است که ویژگی شخصیتی گشودگی نسبت به تجربه نقش مهمی را در تحول هریک از هوش سیال و متبلور ایفاء می کند.

بر اساس آمارهای موجود، بیماری های قلبی عروقی در ایران اولین علت مرگ و میر به شمار می آید. اگرچه بخش عمده فعالیت ها برای کاهش این بیماری به پیشگیری مربوط می شود ولی در صورت ابتلا می بایست به درمان متوسل شد. طبق یافته های مطالعات پیشین، سن و جنس عواملی هستند که بر بهبود و عود این بیماری تأثیر به سزایی دارند. با توجه به اینکه در ایران هنوز مطالعات در این زمینه اندک اند، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط سن و جنس با وضعیت روانشناختی، کیفیت زندگی در بیماران قلبی پس از جراحی قلب انجام شد. بدین منظور تعداد 1 39 بیمار قلبی که تحت جراحی قرار گرفته بودند، به صورت در دسترس انتخاب شده و مورد پژوهش قرار گرفتند. از آزمودنی ها خواسته شد، مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس ( DASS-21 ) و فرم کوتاه مقیاس سلامت ( SF-36 ) را تکمیل کنند. نتایج نشان داد که بیماران از لحاظ سن و جنس تفاوت معناداری با یکدیگر در میزان افسردگی، اضطراب، استرس و کیفیت زندگی نداشتند. با توجه به این نتایج، می توان نتیجه گرفت که بیماری قلبی بر تمام بیماران در سنین مختلف تأثیر یکسان می گذارد و همچنین، این بیماری در زنان و مردان نیز تأثیر تقریباً یکسانی دارد.

امروزه درد مزمن از جمله بیماری های جسمی شایع است و درمان شناختی- رفتاری یکی از روش های درمانی مفید آن محسوب می شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری در ذهن آگاهی، تاب آوری وکیفیت زندگی بیماران مبتلا به درد مزمن شهر تهران بود.2 بیمار مبتلا به درد مزمن به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و 5 بار به وسیله پرسشنامه های ذهن آگاهی بائر و همکاران ( FFMQ )، مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون، و پرسشنامه کیفیت زندگی ( QOL ) ارزیابی شدند. پژوهش از نوع تک آزمودنی چند خط پایه ای بود، بنابراین داده های جمع آوری شده به روش تحلیل اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند. از فرمول درصد بهبودی برای قضاوت درباره میزان بهبودی استفاده شد. بیماران مبتلا به درد مزمن توانستند با کسب درصدهای بهبودی بالا هم در مرحله پس از درمان و هم در مرحله پیگیری 30 روزه اثربخشی خود را در تمام متغییرهای پژوهش ثابت کنند. درمان شناختی- رفتاری توانست به افزایش معناداری در هر سه متغییر در بیماران مبتلا به درد مزمن بیانجامد. بنابراین لازم است بیش از پیش مورد توجه متخصصین سلامت قرار گیرد .

نتایج پژوهش های دهه های اخیر گستره روان شناسی سلامت نشان می دهند که حالت های روان شناختی بر مکانیسم های زیست شناختی تأثیر می گذارند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر القای تجارب هیجانی مثبت و منفی در واکنش های قلبی عروقی نوجوانان با توجه به نقش تعدیل گری اضطراب رگه/ حالت بود. از یک جمعیت وسیع نوجوانان بر اساس نمرات کرانه ای توزیع اضطراب رگه/ حالت و ملاک های ورود چهار گروه (اضطراب رگه بالا، اضطراب رگه پایین، اضطراب حالت بالا و اضطراب رگه پایین) انتخاب شدند و شاخص های قلبی عروقی ضربان قلب ( HR )، فشار خون سیستولیک ( CBP ) و فشار خون دیاستولیک ( DBP ) آنها در حالت پایه (آرامش)، متعاقب القای تجارب هیجانی مثبت و منفی مورد اندازه گیری قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها، از تحلیل واریانس مختلط استفاده شد. نتایج نشان داد که در حالت پایه، فشار خون سیستولیک افراد دارای خصوصیات بالای اضطراب رگه بیشتر از افراد دارای خصوصیات پایین اضطراب رگه می باشد و فشار خون دیاستولیک افراد دارای خصوصیات بالای اضطراب رگه بیشتر از افراد دارای خصوصیات پایین اضطراب حالت است. القای تجارب هیجانی مثبت منجر به کاهش معنادار فشار خون سیستولیک ( CBP ) افراد دارای خصوصیات اضطراب رگه پایین و اضطراب حالت پایین در مقایسه با افراد دارای خصوصیات اضطراب رگه بالا شد. القای تجارب هیجانی منفی منجر به افزایش فشار خون سیستولیک ( CBP ) افراد دارای خصوصیات بالای اضطراب رگه در مقایسه با افراد دارای خصوصیات اضطراب رگه پایین و اضطراب حالت پایین و افزایش فشار خون دیاستولیک ( DBP ) افراد دارای خصوصیات اضطراب حالت بالا در مقایسه با افراد دارای خصوصیات اضطراب حالت پایین گردید. یافته های پژوهش از الگوی اختلال های روان تنی و نقش ابعاد اضطراب، حالت های خلقی و تجارب هیجانی در واکنش های قلبی عروقی حمایت می کند.

ارتباط بین ریخت های شخصیتی و ابعاد دوستی از جمله تحقیقات مورد توجه محققان (برای مثال آرنولد، 1995)، بوده است. ولی مسأله این است که آیا بین عوامل پنجگانه شخصیت و نیز هشت اختلال بالینی با ابعاد دوستی ارتباط معنادار وجود دارد؟ بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان ابعاد دوستی و تیپ های شخصیتی در بین دانشجویان دانشگاه تهران بود. پژوهش از نوع همبستگی و برای انجام آن 450 دانشجو (200 پسر، 250 دختر) در دانشگاه تهران، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. آزمودنی ها پرسشنامه ابعاد دوستی هنریک و دو آزمون شخصیت NEO و MMPI را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از شاخص های آماری نظیر میانگین، انحراف معیار، همبستگی پیرسون، اسپیرمن، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که بین دوستی و شخصیت همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین بین برخی از ابعاد دوستی مثلأ دوستی ایثارگرانه با برخی اختلالات شخصیت مثلأ شخصیت وابسته وسواسی ارتباط معنادار مشاهده گردید.

خودنظم جویی تحولی دارای نقش بسزایی در فرآیند یادگیری دانشجویان می باشد. هدف این پژوهش عبارت بود از بررسی تأثیر آموزش حل مسأله بر راهبردهای یادگیری خود نظم دهنده (برنامه ریزی، نظارت و کنترل، و بازتابش) در دانشجویان. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان آموزش از راه دور دانشگاه پیام نور در سال 1391 با حجم 80 نفر بودند. حجم نمونه شامل 30 نفر از این دانشجویان بود. که به صورت داوطلبانه برای همکاری شرکت کردند و به صورت تصادفی ساده 15 نفر به عنوان گروه آزمایش و 15 نفر به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. یک پیش آزمون با استفاده از پرسشنامه خودنظم دهنده در یادگیری ( SRLIS ) از هر دو گروه گرفته شد و سپس به گروه آزمایش طی 5 جلسه و هر جلسه 90 دقیقه حل مسأله آموزش داده شد، در حالی که به گروه گواه آموزشی داده نشد. بعد از پایان دوره آموزش از هر دو گروه دوباره پرسشنامه خودنظم دهنده در یادگیری ( SRLIS ) (پس آزمون) به عمل آمد . نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که تفاوت بین نمرات باقیمانده گروه آزمایشی و گروه کنترل معنی دار است (0/001 P < ). یافته های پژوهش نشان داد که، آموزش حل مسأله بر راهبردهای یادگیری خود نظم دهنده (برنامه ریزی، نظارت و کنترل، بازتابش) در دانشجویان آموزش از راه دور تأثیر معناداری داشته است.