تعلیم و تربیت

آموزش و پرورش پنجره ورود به سوی توسعه پایدار و کلید پیشرفت جامعه است و نقش آن در روند توسعه جوامع بسیار مهم و تعیین کننده است تا آنجا که تعلیم و تربیت از اصلی ترین نیازهای جوامع محسوب می شود. خط مشی گذاری در نظام آموزش و پرورش از اهمیتی بسزا برخوردار است، بدین منظور نیازمند الگوی خط مشی گذاری مدون و معتبر بومی برای تدوین، اجرا و پایش خط مشی های این نظام هستیم. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مؤلفه های مدل مطلوب فرایند خط مشی گذاری در نظام آموزش و پرورش ایران است. در این پژوهش از روش کیفی و استراتژی تحلیل مضمون استفاده شده و برای پاسخ دادن به پرسشهای پژوهش، چهارده مصاحبه عمیق با خبرگان و صاحب نظرانی انجام شده که به روش هدفمند انتخاب شده اند. تحلیل داده ها در نهایت به احصای 62 مضمون پایه، 13 مضمون سازمان دهنده، 3 مضمون فراگیر و شکل گیری الگوی نظری انجامیده است. یافته های پژوهش نشان دادند که فرایند خط مشی گذاری در نظام آموزش و پرورش ایران مشتمل بر سه بعد تدوین، اجرا و ارزیابی است و مؤلفه های این فرایند شامل شناخت مسأله، شناخت محیط سازمانی، بهره مندی از تجارب گذشته، مشارکت بازیگران و ذینفعان و استلزامات اجرا در بعد تدوین خط مشی، حوزه راهبری، حوزه عملیاتی، مشارکت بخشی و فرابخشی و شرایط زمینه ای در بعد اجرای خط مشی و ارزیابی دروندادها، ارزیابی فرایندها، ارزیابی بروندادها و ارزیابی پیامدها در بعد ارزیابی خط مشی اند.

هدف این پژوهش بررسی افت تحصیلی و عوامل مؤثر بر آن از سه جهت عوامل خانوادگی، مدرسه ای و عوامل مربوط به دانش آموز است. در این پژوهش با روش فراتحلیل و محاسبه اندازه اثر کاهن روی 15 پژوهش انجام شده بر دانش آموزان ایرانی عوامل مشترک استخراج شدند و اندازه اثر عوامل مشترک به صورت جداگانه خوشه بندی، محاسبه و سنتز شدند و در نهایت باهم مقایسه شدند. یافته ها نشان دادند که به ترتیب عوامل آموزشی، عوامل مربوط به دانش آموز و عوامل مربوط به خانواده در افت تحصیلی اثرگذارند و متغیر عدم تناسب امکانات آموزشی با اندازه اثر 0/89 بیشترین تأثیر را بر افت تحصیلی دارد. در سه حوزه خانواده، دانش آموز و مدرسه عوامل مؤثر بررسی شدند که نهایتاً در آنها عامل خانواده با سه متغیر سطح درآمد با 0/54، مشاجرات میان والدین با 0/43 و سطح حمایت و نظارت والدین به تحصیل با 0/79 مؤثر تشخیص داده شدند. عوامل مربوط به دانش آموز با متغیر نداشتن انگیزه و مبهم بودن آینده شغلی با 0/68 مؤثر دانسته شد. همچنین عامل مربوط به مدرسه با متغیرهای وضعیت فضای آموزشی و تناسب و وجود امکانات کمک آموزشی با 0/89 و صلاحیت حرفه ای و رفتار معلم با 0/67 اثرگذار شناخته شد و تطابق این گزارش با یافته های بین المللی تأیید شد. نتایج پژوهش نشان داد که نظام آموزشی و کیفیت معلم رابطه معنادار با افت تحصیلی دارند، بنابراین برای بهبود بخشیدن به وضعیت نظام آموزشی پیشنهاد می شود که از شیوه های نوین آموزشی و آموزش ضمن خدمت معلمان بهره گیری شود.

پژوهش حاضر باهدف بررسی ویژگیهای روان سنجی آزمون استعداد بارت برای هدایت تحصیلی شغلی دانش آموزان پایه نهم انجام شده است. روش تحقیق از نظر هدف توسعه ای و از نظر اجرا پیمایشی بود. جامعه آماری همه دانش آموزان پایه نهم شهرستانهای سقز و بوکان (سقز،2542 و بوکان، 2139 نفر) در سال تحصیلی 97-1396 بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با محاسبه خطای پنج درصد و با روش نمونه گیری سهمیه ای و تصادفی خوشه ای 830 نفر (500 دختر،330 پسر) به دست آمد. ابزار پژوهش مجموعه 434 سؤالی استعداد بارت بود که دانش آموز باید در 153 دقیقه به سؤالات آزمون پاسخ می داد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس چندمتغیره، تحلیل عامل تاییدی، ضریب همبستگی پیرسون، t، z) استفاده شد و نتایج با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان دادند که اندازه ضرایب در سه گونه از روایی (صوری، ملاکی و سازه) و سه گونه از اعتبار (بازآزمایی، گاتمن و کودرریچاردسون 20) تا حدودی مناسب است. علاوه بر این جدول هنجار نمرات با میانگین صد و انحراف معیار 15 برای تبدیل نمرات به بهره هوشی چندگانه ایجاد شده است. به طورکلی یافته های حاصل از این پژوهش نشان دادند که آزمون استعداد بارت از اعتبار و روایی مناسبی برخوردار است و می توان از آن برای هدایت تحصیلی شغلی دانش آموزان پایه نهم استفاده کرد.

توسعه سیاسی از مفاهیمی است که پس از جنگ جهانی دوم در ادبیات توسعه مطرح شده است. برخی توسعه سیاسی را مقدمه توسعه اقتصادی دانسته و با نظر به اهمیت جامعه پذیری سیاسی، لازمه تحقق توسعه سیاسی را، توجه جدی تر نظام آموزش و پرورش به آن می دانند. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان برخورداری کتابهای مطالعات اجتماعی، تاریخ، جامعه شناسی، ادبیات فارسی و معارف اسلامی دوره اول و دوم متوسطه از مؤلفه های توسعه سیاسی است که براساس نظرات گوناگون، آیات و روایات و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران احصا شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و رویکرد پژوهش کاربردی است. واحد تحلیل، صفحه، پرسشها و تصویر است که با استناد به روش ویلیام رومی، ضریب درگیری فراگیران با متون درسی محاسبه شده است. برای اندازه گیری تفاوت میان ضرایب درگیری و نحوه توزیع مؤلفه ها، از آزمون خی2 استفاده شده است. تحلیل ضرایب درگیری(ISI) به دست آمده، مبین توجه اندک تا مطلوب به مؤلفه های توسعه سیاسی است. آزمون خی 2 نیز نشان داد که هم میان پایه های تحصیلی، تفاوتی معنادار در توزیع مؤلفه های توسعه سیاسی وجود دارد و هم میزان توزیع مؤلفه ها در کل محتوا، به طور معناداری نامتوازن است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان دختر شهر مشهد با رویکرد تربیتی - ورزشی انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش آن، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش همه دانش آموزان دختر مدارس امام رضا (ع) در شهر مشهد بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 250 نفر از آنان انتخاب شده است. به منظور گردآوری داده ها، از پرسشنامه غنی سازی اوقات فراغت (اقتباس شده از مولایی اقدم و همکاران، 1388، برزگر و ساعت چیان، 1397) استفاده شده است. برای تحلیل داده ها، آزمونهای آمار توصیفی، تحلیل عاملی، فریدمن و تی تک نمونه ای به کار رفته است. نتایج نشان داده است که سه بعد بینشی، مهارتی و دانشی به عنوان عوامل مؤثر بر غنی سازی اوقات فراغت ورزشی دانش آموزان از وضعیت مناسب برخوردار نیستند و بر اساس اولویت بندی ابعاد مهارتی، بینشی و دانشی به ترتیب بالاترین جایگاه را نزد دانش آموزان دارند. در نتیجه می توان با غنی سازی اوقات فراغت آنان، از طریق ورزشهای گوناگون، دستاوردهایی مفید وارزشمند برای دانش آموزان و خانواده های آنان فراهم کرد تا شاهد جامعه ای سالم و نسلی سازنده باشیم. از این رو به مسئولان ورزش دانش آموزی پیشنهاد می شود برای ارتقای میزان مشارکت ورزشی افراد و بهره گیری از ورزش در اوقات فراغت از فواید بیشمار ورزش و توسعه آن در جامعه و مزایای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی و سلامت بهره مند شوند.

هدف این پژوهش شناسایی شاخصهای شایستگی دانشجو- معلمان تربیت بدنی و عوامل زمینه ای مؤثر بر آن بود. روش پژوهش شناختی از نوع ترکیبی (کیفی-کمّی) است. نمونه های پژوهش در مرحله کیفی، صاحب نظران (22 نفر) و در مرحله کمّی دانشجو- معلمان دانشگاههای فرهنگیان سراسر کشور به تعداد 324 نفر بوده است. برای گرد آوری داده های پژوهش در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در مرحله کیفی از کدگذاری باز، محوری و گزینشی و در بخش کمّی از روایی سازه و ضریب مسیر استفاده شده است. همه تحلیلها با نرم ا فزارهای مکس کیودا و اسمارت پی ال اس انجام شده است. تجزیه و تحلیل داده های کیفی نشان داده که شایستگی دانشجو- معلمان تربیت بدنی دارای چهار شاخص تربیتی موضوعی، تربیتی، موضوعی و عمومی است. عوامل زمینه ای مؤثر بر شایستگیهای دانشجو- معلمان تربیت بدنی نیز مشمول شاخصهای آشنایی با فناوری اطلاعات، فراهم کردن امکانات، خصوصیات شخصیتی مربیان، فراهم کردن تسهیلات، محیط و حمایت مسئولان بود. نتایج بخش کمی نیز نشان داده است که عوامل زمینه ای بر شایستگی دانشجو- معلمان تریبت بدنی دانشگاههای فرهنگیان ایران تأثیر مثبت و معنادار (0/854) دارد (0/01>P). با توجه به نتایج پژوهش می توان بیان کرد که در صورت فراهم کردن و تقویت عوامل زمینه ای در دانشگاه فرهنگیان می توان شایستگی دانشجو- معلمان تربیت بدنی را افزایش داد. همچنین شناسایی شاخصهای شایستگی را می توان به منزله گامی در راستای تقویت و احیای شایستگیهای دانشجو- معلمان تربیت بدنی (متناسب با نیازهای آموزش تربیت بدنی) در نظر گرفت.

هدف پژوهش حاضر شناسایی عناصر مدل ساختاری تفسیری بهره وری معلمان با رویکرد رفتار سازمانی مثبت گراست. برای دستیابی به این هدف، راهبرد کیفی و روش فراترکیب به کار رفته است. مدل مفهومی اولیه پژوهش، متشکل از سه مقوله (بعد)، چهار زیرمقوله، 22 مفهوم (مؤلفه) و 89 کد (شاخص) به دست آمد. برای غربال کردن و شناسایی شاخصهای نهایی از روش دلفی فازی و برای روایی صوری از دیدگاه 12 نفر از خبرگان استفاده شده است. در نهایت ده شاخص از 89 شاخص حذف شد و 11 شاخص با نظر خبرگان تغییر یافت. این مقوله ها شامل درونداد با دو زیرمقوله عوامل شناختی متشکل از مفاهیم توکل، خوش بینی، امیدواری، تاب آوری و اعتماد به نفس؛ زیرمقوله عوامل رفتاری متشکل از مفاهیم حب، شادمانی (بهزیستی ذهنی)، خردورزی، دلسوزی و احساس دلبستگی؛ مقوله فرایند شامل مفاهیم برنامه ریزی و آماده سازی، ایجاد محیط یادگیری مناسب، آموزش و ایفای مسئولیتهای حرفه ای؛ مقوله برونداد با دو زیرمقوله اثربخشی با مفاهیم یاددهی مؤثر عقلانی، علمی، عملی، اعتقادی و اخلاقی و زیرمقوله کارایی با مفاهیم آموزش، مدیریت رفتار و مشارکت کارآمد بودند. گام نهایی محاسبه روابط درونی معیارهای اصلی برای به دست آوردن مدل نهایی پژوهش بود. با توجه به خروجی محاسبات تعیین سطح در سلسله مراتب ISM، اثربخشی و کارایی تأثیرپذیرترین متغیرها و متغیرهای سطح اول بودند. متغیرهای برنامه ریزی و آماده سازی، ایجاد محیط یادگیری مناسب، آموزش و ایفای مسئولیتهای حرفه ای متغیرهای سطح دوم و متغیرهای عوامل رفتاری و شناختی متغیرهای سطح سوم بودند.

هدف این پژوهش ارائه چارچوب بازی وارسازی آموزش زبان انگلیسی در محیط الکترونیکی با رویکرد طراحی آموزشی سیستمی و اعتباریابی آن است. برای دستیابی به این هدف، از روش تحقیق ترکیبی استفاده شده است. در بخش تحلیل محتوای کیفی، برای به دست آوردن عناصر پرکاربرد از روش سنتزپژوهی و در بخش کمی برای اعتبارسنجی درونی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده که روایی آن تأیید شده است. جامعه آماری این تحقیق در بخش کیفی سنتزپژوهی شامل 94 مقاله علمی در حوزه آموزش زبان و بازی وارسازی بوده که 22 مقاله به صورت هدفمند انتخاب شده است. در بخش کمی شامل همه متخصصان تکنولوژی آموزشی بوده که برای اعتبارسنجی درونی چارچوب ارائه شده 20 نفر به صورت تصادفی گزینش شده اند. یافته های تحقیق، عناصر بازی وارسازی آموزش زبان انگلیسی در محیط الکترونیکی را شناسایی کردند. همچنین، یافته ها نشان دادند که پرکاربردترین عناصر بازی وارسازی برای آموزش زبان انگلیسی در محیط الکترونیکی بازخورد، چالش، امتیاز، پاداش، جدول رتبه بندی، سطوح، نمودار پیشرفت، فشار زمان، نشان، داستان گویی، نمره، سیستم شخصیت، نتایج، دستاورد، روایت، و دوست داشتن و نداشتن است. نتایج تحلیل حاصل از ارزیابی اعتبار درونی، نشان داد که چارچوب پیشنهادی بازی وارسازی آموزش زبان انگلیسی با رویکرد طراحی آموزشی سیستمی، از اعتبار مناسب و خوبی برخوردار است.