کریم نصیریان ثمرین

پژوهش حاضر، با هدف طراحی الگوی ارزشیابی کیفیت آموزشی در دانشگاه فنی و حرفه ای به روش تحقیق آمیخته (کیفی– کمی) انجام یافت. در بخش کیفی ۲۰ نفر از صاحب نظران آموزش عالی، مدیران دانشگاه فنی و حرفه ای و مدیران صنایع، به روش نمونه گیری هدفمند موارد مطلوب انتخاب شدند، با آنها مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام یافت. مصاحبه ها با روش تحلیل محتوای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج حاصل از آن در قالب الگوی ارزشیابی کیفیت آموزشی با 17 مؤلفه و 63 خرده مؤلفه استخراج گردید. در بخش کمی، برای اعتبارسنجی الگوی طراحی شده، پرسش نامه ای براساس خرده مؤلفه های این الگو طراحی شد، روایی این پرسشنامه توسط صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن به وسیله آلفای کرون باخ 95/0 محاسبه گردید. این پرسش نامه در اختیار 233 نفر از اساتید، کارکنان و مدیران دانشگاه فنی و حرفه ای به عنوان نمونه آماری بخش کمی قرار گرفت. داده های گردآوری شده از طریق پرسش نامه، با روش تحلیل عاملی و نرم افزار "Amos" تجزیه و تحلیل شد، با انجام تحلیل عاملی، الگوی طراحی شده به 11 مؤلفه (فرایند یاددهی-یادگیری، اهداف و ساختار، منابع مالی، برنامه آموزشی، استاد، حمایت جامعه، دانش آموختگان، مدیریت، کیفیت تحصیل، پژوهش، کارکنان اداری) و 54 خرده مؤلفه تعدیل یافت. مقدار شاخص های (80/1=CMIN/DF، 06/0=RMSEA0، 95/0=GFI، 95/0=AGFI، 94/0=NFI، 94/0=RFI و 04/0=RMR) نشان داد که الگوی تدوین شده از برازش مطلوبی برخوردار است و این الگو می تواند به عنوان ابزاری معتبر، در ارزشیابی کیفیت آموزشی دانشگاه فنی و حرفه ای مورد استفاده قرارگیرد.

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل ارتقای کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای و بررسی رویکرد پژوهش مقالات حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. روش پژوهش : تحلیل محتوای کیفی و تحلیل اسنادی است. جامعه آماری پژوهش: شامل مقالات پژوهشی مرتبط با کیفیّت آموزشی در حوزه آموزش عالی فنّی و حرفه ای است. تعداد17 مقاله (9 مقاله فارسی و 7مقاله خارجی) مربوط به سال های 1386 تا 1396، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، موارد مطلوب انتخاب شده اند. مفاهیم مرتبط با عوامل مؤثّر بر کیفیّت آموزشی در دانشگاه فنّی و حرفه ای به تعداد 106مفهوم شناسایی گردید، سپس با ادغام مفاهیم مشابه و مشترک در 29 مقوله فرعی طبقه بندی شدند. همچنین بررسی روش شناسی مقالات نشان داد که رویکرد اکثر تحقیقات آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران از نوع کمّی و اکثر ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه است؛ در مقابل، رویکرد اصلی درتحقیقات خارجی، به صورت کیفی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه است. به طور کلی با اینکه نیاز به پژوهش های کیفی و ترکیبی، آموزش عالی فنی و حرفه ای احساس می شود، اما نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کمتر از 23 درصد از پژوهش های مورد بررسی در حیطه آموزش عالی فنی و حرفه ای ایران، با رویکرد کیفی و ترکیبی انجام شده اند.