پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره 32 بهار 1396 شماره 3 (پیاپی 89) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

اپیدمیولوژی اطلاعات: مفهومی نوظهور در حیطه تعامل انسان و اطلاعات مبتنی بر دیدگاه آیزنباخ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلامت عمومی اپیدمیولوژی اطلاعات عرضه اطلاعات تقاضای اطلاعات اشاعه اطلاعات مبتنی بر داده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 878 تعداد دانلود : 556
پژوهش حاضر به بررسی زمینه ظهور اپیدمیولوژی اطلاعات، معرفی، چگونگی گسترش چارچوب های آن، و کاربست سنجه های این حوزه در حیطه سلامت عمومی می پردازد. اپیدمیولوژی اطلاعات توسط آیزنباخ به عنوان علم توزیع عوامل تعیین کننده اطلاعات در یک محیط الکترونیکی، به ویژه در اینترنت و در یک جمعیت مشخص، با هدف نهایی آگاه سازی افراد از سلامت عمومی و سیاست های مربوط به آن تعریف شده است. در این مطالعه مروری، به منظور تبیین و بررسی مفهوم اپیدمیولوژی اطلاعات و وجوه گوناگون آن از روش کتابخانه ای و بررسی متون استفاده شده است. در مطالعه حاضر پس از مقدمه، زمینه ظهور، تعریف اپیدمیولوژی اطلاعات، چارچوب های این علم و سنجه های آن مورد بررسی قرار گرفته و در آخر، رابطه چارچوب های اپیدمیولوژی اطلاعات با سلامت عمومی بیان می شود. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالب مقاله حاضر، می توان چنین ادعا کرد که فناوری های نوظهور دیجیتال باعث تغییر پارادایم در انتخاب مسیرهایی می شود که به یافتن اطلاعات سلامت معتبر توسط افراد جامعه یاری می رساند. پژوهش های انجام شده در زمینه اپیدمیولوژی اطلاعات باعث می شود که متخصصان حوزه طراحی پایگاه های اطلاعات سلامت بر اساس شاخص های تعیین شده در این زمینه نسبت به توسعه و کاربردپذیری این پایگاه ها اقدام نمایند. همچنین، نتایج چنین پژوهش هایی حاکی از آن است که امکان کاربرد برخی سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات به عنوان نظام هایی هشداردهنده در مورد شیوع انواع بیماری های نوظهور وجود دارد. از این سنجه ها تحت عنوان «سنجه های اپیدمیولوژی اطلاعات» یاد شده که بازتاب اپیدمیولوژی اطلاعات مبتنی بر عرضه (بررسی آنچه که در سایت ها، وب سایت ها، وبلاگ ها و غیره به منظور نظارت موضوعی محتوای آن ها بر مبنای تغییرات در طول زمان منتشر شده است) و اپیدمیولوی اطلاعات مبتنی بر تقاضا (تحلیل پرس وجوهای موتور جست وجو به منظور بررسی رفتار اطلاع یابی افراد در اینترنت) هستند. همچنین، طبق نتایج به دست آمده، گردآوری اطلاعات مرتبط با اپیدمیولوژی اطلاعات و استفاده از سنجه های آن می تواند در تحقق اهداف سیاست گذاری این حیطه مفید واقع شود.
۲.

قابلیت اثرگذاری پژوهش های علمی ایران بر اساس کیفیّت برون دادهای آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم سنجی تحلیل استنادی اثربخشی پژوهش قابلیّت اثرگذاری پژوهش کیفیت پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 945 تعداد دانلود : 533
طی چند دهه اخیر شاهد رشد فزاینده و چشمگیر پژوهش در کشور و به تبع آن ارتقاء بی نظیر رتبه جهانی ایران از لحاظ تعداد مستندات علمیِ منتشرشده بوده ایم. رشد چشمگیر کمیت پژوهش های کشور، تمرکز فزاینده صاحب نظران عرصه پژوهشِ جهان بر مقوله «اثربخشی پژوهش ها» و تأکید مکرّری که در اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران بر اهمیّت «کاربرد پژوهش ها در جامعه» صورت گرفته، موجب شده برخی پژوهشگران به «بررسی میزان اثرگذاری این پژوهش ها» پرداخته و نشان دهند که پژوهش های مورد نظر اثربخشی بسیار ضعیفی داشته اند. بنابراین، لازم است «قابلیّت اثرگذاری» این پژوهش ها مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، در پژوهش حاضر با استفاده از آمار و داده های ثانویه و در قالب روش تحلیلی-توصیفی، تحلیل استنادیِ برون دادهای پژوهشی ایران در مقایسه با سایر جوامع مدّ نظر قرار گرفته و طی آن به جست وجوی پاسخ مناسب برای چهار پرسش محوری پرداخته شد که به ترتیب، «کیفیّت مجموعه تمامیِ پژوهش های کشور (2014-1996)»، «کیفیّت پژوهش های برتر کشور (2014-2005)»، «مقایسه کیفیّت پژوهش های برتر با کیفیّت مجموعه تمامیِ پژوهش ها» و «کیفیّت مجلات علمی فارسی (1391-1390) و انگلیسی (2014) کشور» را مورد کنکاش قرار می دهند. بدین منظور، بر اساس داده های موجود در پایگاه های استنادی معتبر (تامسون رویترز، اسکاپوس و علوم جهان اسلام)، عدد و رتبه کشور بر اساس شاخص های متنوّع استنادی استخراج یا محاسبه گردید. یافته های پژوهش از جمله «تعداد اندک استناد به هر مقاله ایران (7/5) که در حدود نصف میانگین جهانی است (3/10) و سیر نزولیِ رتبه کشور در این شاخص»، «رتبه ضعیف کشور بر اساس سهم مقالات برتر از کل مدارک علمی (128)»، «سهم اندک ایران در جذب استنادهای جهان (47/0 درصد) علی رغم سهم قابل توجهی که در تعداد مستندات علمی جهان داراست (1/1 درصد)»، «شاخص اچ اندک با وجود تعداد زیاد مقالات»، «جایگاه بسیار نامطلوب ایران از لحاظ سهم خوداستنادی (بیش از 50 درصد در سال 2015) و سیر نزولی رتبه کشور بر اساس این شاخص»، «تعداد استناد به هر مقاله برتر ایران (7/76) که در حدود نصف میانگین جهانی است (9/144)»، «سهم اندک کشور در جذب استنادهای صورت گرفته به مقالات برتر جهان (18/0 درصد) در مقایسه با سهم کشور از این مقالات (41/0 درصد)» و این واقعیّت که «میانگین ضریب تأثیر 91 درصد از مجلات علمی مصوّب فارسی 037/0 بوده و تنها 1 درصد آن ها ضریب تأثیری بیش از 5/0 دارند» همگی نشان دهنده کیفیّت ضعیف و نزولیِ مجموعه پژوهش های کشورند. بنابراین، طی دهه های اخیر، علی رغم رشد چشمگیر کمیت پژوهش های کشور، این پژوهش ها از «قابلیّت اثرگذاری» اندک و کاهنده ای برخوردار بوده اند.
۳.

بررسی شاخص های پیش بینی کننده تأثیرگذاری علمی برای افزایش استنادگیری مقالات نشریه های علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استناد هم تألیفی مدل کنترل کیفیت تأثیرگذاری علمی معیارهای داوری مقالات علمی چند نویسندگی H-INDEX نویسنده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 169 تعداد دانلود : 79
هدف کلی پژوهش حاضر امکان سنجی ارائه مدلی برای سنجش میزان تأثیرگذاری مقالات در مرحله داوری در مجلات علمی است تا بتوان در فرایند کنترل کیفیت مقالات علمی میزان استناد به آن در آینده را پیش بینی نمود. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است و در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرد. در این پژوهش، از کل مجلات نمایه شده حوزه شیمی در «اسکوپوس» حدود 5 مجله به عنوان نمونه اولیه در نظر گرفته شدند. همچنین، از میان 926 مقاله نیز تعداد 300 مقاله به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در بین سال های 2011 تا 2015 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که شاخص «چندنویسندگی و هم تألیفی» قوی ترین متغیر پیش بینی کننده استناد است که به صورت مثبت و معنادار میزان استناد را پیش بینی می کند. شاخص های «طول مقاله»، «تعداد منابع» و «H-INDEX نویسنده» متغیرهای دیگری بودند که توانستند میزان استناد مقالات را به صورت مثبت و معنادار پیش بینی کنند. پس، هیئت های داوری مجلات، می توانند علاوه بر درنظر گرفتن معیارهای سنتی ارزیابی مقالات، با لحاظ کردن مدل سنجش میزان اثرگذاری مقالات، در آینده ارزیابی مؤثرتری در مرحله داوری داشته باشند.
۴.

شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی مؤثر بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی در سازمان های دولتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عوامل سازمانی سیستمهای اطلاعاتی عوامل انسانی عوامل فنی اثربخشی سیستمهای اطلاعاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 606 تعداد دانلود : 622
امروزه سیستم های اطلاعاتی از عوامل مؤثر در دستیابی به مزیت رقابتی برای سازمان ها محسوب می شوند؛ چرا که کیفیت خروجی این سیستم ها نقش مهمی در بهبود عملکرد سازمان دارد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی مؤثر بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی است. بر همین اساس، نقش متغیرهایی چون «عوامل سازمانی»، «عوامل انسانی» و «عوامل فنی» مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، خبرگان و کارشناسان فناوری اطلاعات یکی از سازمان های بخش عمومی کشور به تعداد 60 نفر است. پس از جمع آوری داده ها، به منظور تأیید مؤلفه ها و شاخص ها از نرم افزار «اس پی اس اس» استفاده شد و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی اولویت بندی عوامل صورت گرفت. نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت عوامل سازمانی، عوامل انسانی و فنی به ترتیب بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی است. همچنین، از بین شاخص های مؤثر بر اثربخشی سیستم های اطلاعاتی، حمایت مدیر ارشد، امنیت، پذیرش و مدیریت دانش فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی، به ترتیب رتبه های نخست را به خود اختصاص داده اند.
۵.

بررسی تأثیر رفتار تسهیم دانش بر عملکرد سازمانی(مطالعه موردی: سازمان فضایی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عملکرد رفتار قصد تمایل اشتراک دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 421
یکی از فعالیت های اصلی در حوزه مدیریت دانش، فرایند به اشتراک گذاری دانش است، زیرا از طریق آن کارکنان می توانند در جهت بهبود مزیت رقابتی سازمان ایفای نقش کنند. اشتراک دانش اثربخش میان کارکنان می تواند تأثیر قابل توجهی بر ارتقاء کیفیت فعالیت های تحقیق و توسعه بگذارد. از طرفی به نظر می رسد رفتار تسهیم دانش می تواند عملکرد سازمانی را بهبود بخشیده و موجب دستیابی سازمان به مزیت رقابتی گردد. بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی تأثیر تسهیم دانش (با توجه به عوامل تمایل، قصد و رفتار) بر عملکرد سازمانی است. روش تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که بر اساس رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار Smart.PLS الگوسازی شده است. تجزیه و تحلیل 85 داده گردآوری شده از جامعه آماری نشان داد که «تمایل» تأثیر مثبت و معناداری بر «قصد» و «قصد» تأثیر مثبت و معناداری بر «رفتار» دارد. همچنین، اشتراک دانش به میزان نسبتاً زیادی بر عملکرد در سازمان فضایی اثرگذار است. نتایج نشان می دهد که هرکدام از عملکردهای مالی، فرایند و داخلی بر عملکرد سازمان فضایی نیز تأثیر مثبت و معناداری دارد.
۶.

بررسی تأثیر تسهیم دانش بر توانمندسازی روانشناختی کارکنان با تبیین نقش میانجی حافظه سازمانی و یادگیری مشارکتی الکترونیک در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تسهیم دانش حافظه سازمانی توانمندسازی روانشناختی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران یادگیری مشارکتی الکترونیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 868 تعداد دانلود : 981
امروزه دانش به منزله منبعی ارزشمند و مهم در کتابخانه ها محسوب می شود و کتابخانه ها برای بقا و نیل به اهداف خود نیازمند به اشتراک گذاری دانش در بین کارکنان خود هستند. از سوی دیگر، از عوامل مهم بقا و حیات کتابخانه ها، داشتن نیرویی توانمند و با روحیه کاری بالاست. به عبارت دیگر، اهمیت منابع انسانی به مراتب از فناوری های جدید و منابع مادی و مالی بیشتر است. هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی تأثیر تسهیم دانش بر توانمندسازی روانشناختی کارکنان با درنظرگرفتن نقش میانجی حافظه سازمانی و یادگیری مشارکتی الکترونیک در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی بوده و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و به روش نمونه گیری تصادفی ساده از جامعه پژوهش که شامل کتابداران دارای تحصیلات دانشگاهی در کتابخانه ملی، که در چهار بخش فراهم آوری، سازماندهی، اطلاع رسانی و آموزش و پژوهش هستند، گردآوری شد. برای بررسی روایی ابزار سنجش از روایی سازه و برای بررسی پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. برای آزمون فرضیات تحقیق از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار LISREL استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که تسهیم دانش به صورت مستقیم تأثیر معناداری بر توانمندسازی روانشناختی کارکنان دارد. این در حالی است که تأثیر تسهیم دانش بر توانمندسازی روانشناختی کارکنان به صورت غیرمستقیم و از طریق دو متغیر حافظه سازمانی و یادگیری مشارکتی الکترونیک به مراتب بیشتر از تأثیر مستقیم است. نتایج همچنین نشان داد که حافظه سازمانی بر توانمندسازی روانشناختی کارکنان تأثیری ندارد.
۷.

استفاده از تکنیک دیمتل فازی برای رتبه بندی راهبردهای مدیریت دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دانش سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی تکنیک دیمتل فازی راهبردهای مدیریت دانش شرکت های پروژه محور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 422 تعداد دانلود : 889
دانش یکی از کلیدی ترین منابع هر سازمان است که باید همانند سایر منابع به صورت اثربخش مدیریت شود. علاوه بر دلایل درون سازمانی، بسیاری از شرکت ها برای واکنش به محیط رقابتی کسب وکار بر نقش پراهمیت مدیریت دانش تأکید داشته و بهره گیری از آن را اهرمی برای مقابله با فشار بازار می دانند. با وجود آنکه امروزه تحقیقات فراوانی در این زمینه انجام گرفته، مدیران و تصمیم گیران سازمان ها همچنان در انتخاب مسیر و راهبرد مناسب مدیریت دانش به عنوان گام اولیه و پایه ایِ این حوزه دچار مشکل هستند. لذا، این تحقیق با هدف انتخاب راهبرد مناسب مدیریت دانش برای شرکت های پروژه محور انجام گرفته است. پیشنهاد این پژوهش توجه به عوامل اصلی موفقیت مدیریت دانش، در عین توجه به ویژگی های خاص هر پروژه و به دست آوردن روابط متقابل آن ها با روش دیمتل فازی است. بدین منظور، 6 عامل اصلی موفقیت مدیریت دانش با توجه به مطالعات پیشین و 10 ویژگی مهم پروژه پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی به عنوان عوامل فرعی شناسایی گردیده است. پروژه مذکور مربوط به یکی از شرکت های بزرگ صنعت پخش ایران می باشد. عوامل انتخاب شده به عنوان معیارهای ارزیابی برای سه راهبرد انسان محور، سیستم محور و پویا در نظر گرفته شده اند. در نهایت، با استفاده از تکنیک دیمتل فازی اهمیت و میزان تأثیر هر راهبرد با توجه به معیارها مشخص گردیده است.
۸.

الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی الکترونیکی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خدمات دولتی نوین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مدیریت منابع انسانی الکترونیکی نرم افزارMAXQDA نرم افزارSmart PLS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 867 تعداد دانلود : 301
این پژوهش ترکیبی، با اتخاذ رهیافت حقوق مدنی و خدمات دولتی نوین، در مرحله نخست، پس از انجام 11 مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان، الگوی مدیریت منابع انسانی الکترونیکی را بر اساس راهبرد پژوهش کیفی و با استفاده از نرم افزار کدگذاری MAXQDA مدل سازی کرده و سپس در مرحله دوم، روابط بین عناصر نظریه با استفاده از نرم افزار Smart PLS2 در معرض آزمون کمّی قرار گرفته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی الکترونیکی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و در این راستا، متناسب با طرح ساختارمند «اشترواس و کوربین» پنج فرضیه تنظیم و آزمون گردید. تحلیل داده ها در روش کمّی مبیّن آن است که فشارهای ناشی از سیاست های نظام و ضرورت همگامی با دیدگاه های روز جهانی در میل به به کارگیری مدیریت منابع انسانی الکترونیکی اثر معناداری دارد. از بین شرایط زمینه ای کشور، ملاحظات سازوکارهای ساختاری کلان، ملاحظات بازیگران، ملاحظات حاکمیتی در اتخاذ راهبرد خدمات دولتی نوین اثر معنا داری دارد و از آن طریق موجب پیامدهای حاصل از اجرای آن در سازمان های دولتی می شود و بر آن مؤثر است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدیریت منابع انسانی الکترونیکی تأثیر مثبت و معناداری در اتخاذ راهبرد خدمات دولتی نوین ندارد و در کشور ما اگرچه با تحولات گسترده و روند توسعه سیاسی اخیر تا حدودی خلأ موجود بین تدوین کنندگان خط مشی عمومی، مجریان نظام، و مردم برطرف شده، اما هنوز راه طولانی در پیش است.
۹.

مدیران در ایجاد کتابخانه دیجیتالی به دنبال چه اهدافی هستند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر تهران سازمان های دولتی کتابخانه های دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 449 تعداد دانلود : 932
پژوهش حاضر با هدف شناسایی دلایل ایجاد کتابخانه های دیجیتالی در سازمان های دولتی از دیدگاه مدیران انجام شد. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر نظریه زمینه ای (گراندد تئوری) است. با توجه به شیوه های مختلف در اجرای نظریه زمینه ای، در پژوهش حاضر از روش نظام مند سه مرحله ای استفاده شد. داده های این پژوهش از طریق مطالعه اسناد کتابخانه ای و انجام مصاحبه با 11 نفر از مدیران کتابخانه های دیجیتالی در سازمان های دولتی گردآوری گردید. داده های حاصل از پژوهش پس از کدگذاری در قالب مدل پارادایم شکل یافته و بر اساس همان مدل نیز دسته بندی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران و جلب رضایت آن ها، بهره گیری از قابلیت های خاص فناوری کتابخانه دیجیتالی، دسترس پذیری آسان به منابع، و ارتقاء بهره وری در سازمان از جمله دلایل مهم در ایجاد کتابخانه های دیجیتالی در سازمان های دولتی شهر تهران هستند. نتایج پژوهش طبق مدل پارادایم نشان داد که شرایط مداخله گر در ایجاد کتابخانه های دیجیتالی نظام آموزشی و پژوهشی، مسائل اقتصادی، و محدودیت های سازمانی است. همچنین، شرایط زمینه ای در پژوهش حاضر سازوکار فرهنگ سازی در سازمان ها به شمار می آید. در نتیجه، پیامدها شامل رفع نیاز اطلاعاتی کاربران، رضایت کاربران، جذب مخاطب، رقابت با جست وجوگران و پایگاه های اطلاعاتی بزرگ اینترنتی، اقتصاد اطلاعات، رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، و تعالی سازمانی هستند.
۱۰.

بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی: کاربرد روش فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل بلوغ ویژگی ها کتابخانه دیجیتالی فراترکیب بنیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 652 تعداد دانلود : 560
ساخت کتابخانه دیجیتالی با چالش های بسیاری روبه رو است که به یک باره نمی توان بر آن ها چیره شد. پدیده هایی با چنین پیچیدگی، با مدل های بلوغ دنبال می شوند. در یک مدل بلوغ، ویژگی های یک پدیده در سطوح گوناگونی تقسیم بندی می شوند و ابتدا باید ویژگی های هر سطح بهبود یا تحقق یابد و سپس، به بهبود ویژگی های سطح بعد از آن پرداخته شود. بر این پایه، برای کتابخانه دیجیتالی نیز می توان مدل بلوغ طراحی کرد تا با دنبال کردن آن، بتوان با کارایی و اثربخشی بیشتری به کتابخانه دیجیتالی دست یافت. از آنجا که برای کتابخانه دیجیتالی تاکنون مدل بلوغ طراحی نشده است، در اینجا با بررسی نوشتارهای کتابخانه دیجیتالی و مدل بلوغ با کاربرد رویکرد کیفی و روش فراترکیب، ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی ارائه می شود تا بنیانی برای طراحی چنین مدلی به دست آید. با توجه به اینکه مفهوم بلوغ کتابخانه دیجیتالی دارای چند بعد و گسترده است، فراترکیب به عنوان روشی مناسب برای تلفیقی جامع از مدل های ارائه شده در حوزه های دیگر با نوشته های موجود در زمینه کتابخانه دیجیتالی بر پایه تفسیر و ترجمه آن هاست. بر این پایه، 68 منبع معتبر (38 منبع در حوزه کتابخانه دیجیتالی و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ در حوزه های گوناگون) از میان منابع موجود برگزیده شدند. با تحلیل این منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 کد برای ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی به دست آمد که در میان آن ها، بیشترین تأکید مطالعات پیشین بر کاربرد سیستم های نرم افزار ی/ سخت افزار ی به عنوان پشتیبان و توانمندساز کتابخانه دیجیتالی و مفهوم محتوای کتابخانه دیجیتالی است. ویژگی های یافت شده علاوه بر ایجاد بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی می تواند به عنوان ابزاری در اختیار مدیران پروژه های کتابخانه دیجیتالی قرار گیرد تا با کاربرد آن ها وضعیت بلوغ پروژه خود را ارزیابی کرده و بتوانند برای دست یابی به سطوح بالاتر بلوغ برنامه ریزی کنند.
۱۱.

بررسی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سازماندهی اطلاعات نرم افزارهای کتابخانه ای کتابخانه دیجیتالی فناوری معنایی سازماندهی معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 990
پژوهش حاضر با هدف شناسایی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 3 نرم افزار کتابخانه دیجیتالی «پارس آذرخش»، «پروان پژوه» و «پیام مشرق» بود. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی بود که در 3 بخش معماری فناوری معنایی، ابزارها و سطح پیاده سازی شده، نوع منابع اطلاعاتی و سطح استفاده آن ها مورد استفاده قرارگرفت. یافته های پژوهش نشان داد که کتابخانه های دیجیتالی از نظر کاربرد فناوری معنایی در وضعیت مناسبی قرار ندارند و بر این اساس، نیازمند تقویت تمامی نقاط ضعف شناسایی شده در این پژوهش هستند. نرم افزارها در خصوص معماری فناوری معنایی نیازمند لایه هایی فراتر از طراحی اولیه خود هستند. همچنین، در خصوص زبان های پیاده سازی شده فناوری معنایی عملکرد بسیار ضعیفی داشته و هیچ یک از ابزارهای این فناوری جدید را برای توسعه و اجرایی شدن ندارند. اکثریت سطح ابزارهای به کاررفته نیز در مرحله اولیه یعنی شناخت بودند. همچنین، در بیشتر موارد منابع اطلاعاتی را خارج از محیط پایگاه اطلاعاتی نگه داری کرده و تنها فایل های متنی را برای جست وجوی تمام متن داشتند. در کل، نرم افزارهای مورد مطالعه در یک سطح قرار دارند و در موارد اندکی از یکدیگر پیشی گرفته اند. این پژوهش ضمن تهیه یک سیاهه وارسی در زمینه بررسی کاربرد فناوری معنایی برای سازماندهی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی بر اساس پیشینه های موجود و نظر متخصصان، این امکان را فراهم آورده است که طراحان و برنامه نویسان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی بتوانند ضمن برطرف کردن نقاط ضعف و قوت، با معیارها و مؤلفه های موجود در این زمینه و درجه اهمیت هر یک از آن ها بهتر آشنا شده و در طراحی و تولید آینده خود از آن بهره بگیرند
۱۲.

بررسی همخوانی استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی ) در فهرست پیشینه های کتاب شناختی پیایندها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیایندها فهرست نویسی توصیفی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 315 تعداد دانلود : 498
هدف این پژوهش تعیین میزان انطباق فهرست پیایندهای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر دی اِی) است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با روش پیمایشی و رویکرد توصیفی-تحلیلی (تطبیقی) انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 14600 پیشینه پیایند موجود در کتاب شناسی ملی ایران و نمونه پژوهش برابر با 375 پیشینه است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل سیاهه وارسی و جدول انطباقی است. یافته ها نشان داد که 7/14 درصد از داده های موجود در پیشینه های مورد بررسی با عناصر «آر دی اِی» دارای انطباق کامل هستند و 5/83 درصد با این عناصر انطباق ندارند. همچنین، 8/1 درصد از این داده ها با عناصر (آر دی اِی) دارای انطباق نسبی هستند. بلوک 1 با میانگین 167 بیشترین انطباق و بلوک 4 با میانگین 5 کمترین انطباق را دارا هستند. پیشینه پیایندها به میزان کمی با (آر دی اِی) انطباق دارد. بلوک 1 دارای بیشترین انطباق و بلوک 4 دارای کمترین انطباق با عناصر (آر دی اِی) است. دلیل اصلی عدم انطباق، عدم توجه به اهمیت بلوک های مهمی نظیر بلوک ۴ و ۵، اضافه شدن فیلدهای جدید در «یونی مارک»، اضافه شدن تعاریف و نقش های جدید در «آر دی اِی» و خالی بودن فیلدها (تکمیل نشدن اطلاعات) است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷