نادر نقشینه

سواد اطلاعاتی و قابلیت های آن در محیط کار، معیار مهم سنجش نیروی کار است. از طرفی، مدل ها و تعاریف ارائه شده از سواد اطلاعاتی، قابل تعمیم به بافت های مختلف نیستند. طراحی نرم افزار کتابخانه یکی از مشاغلی است که به طور مستقیم با مهارت های کامپیوتری و سواد اطلاعاتی ارتباط دارد. رکن اصلی در فرآیند طراحی نرم افزار کتابخانه، نیروی انسانی(طراح نرم افزار) است. بنابراین، این پژوهش با هدف «ارائه الگویی از مولفه های سواد اطلاعاتی برای تیم های طراحی نرم افزار کتابخانه» انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر، 15 نفر از متخصصان خبره تیم طراحی نرم افزار کتابخانه شامل: «پیاده ساز»، «تحلیل گر سیستم»، «پشتیبان» و «گرافیست» هستند که در این حوزه به عنوان افراد غنی از اطلاعات شناخته شده اند. جامعه پژوهش به روش «نمونه گیری گلوله برفی» ونیز «نمونه گیری مبتنی بر معرفی مشارکت کننده» انتخاب شده است. پژوهش حاضر به شیوه کیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. پس از پیاده سازی مصاحبه ها، تحلیل محتوای کیفی اطلاعات انجام گرفت. بر این اساس، ابتدا توانمندی های هرعنوان شغلی به تفکیک بیان شد، که مهارت های مشترک بین اعضای تیم عبارتند از: قابلیت کار تیمی، انعطاف پذیری اطلاعاتی، دانش فنی آی تی ودانش کتابداری. سپس مولفه های اصلی سواد اطلاعاتی به دست آمد که عبارتند از: نیاز اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، بازیابی اطلاعات، ارزیابی اطلاعات، سازماندهی اطلاعات و انتشار اطلاعات. همچنین مولفه های فرعی در هر بخش به تفکیک مشخص شد.

فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی نقش مهمی در تولید داده های پژوهشی در حوزه های مختلف علمی ایفا می کنند. این داده ها نه تنها باعث ایجاد رشته هایی شده اند که مبتنی بر داده های پژوهشی هستند، بلکه باعث ایجاد پارادایم یا رویکرد جدیدی در پژوهش ها هستند که از آن تحت عنوان پارادایم چهارم پژوهش یا پژوهش های مبتنی بر داده یاد می شود. مبنای این پژوهش ها، اشتراک گذاری داده های پژوهشی توسط پژوهشگران، سازمان ها و جوامع علمی و همچنین، استفاده مجدد از این داده ها توسط سایر پژوهشگران است. اشتراک داده های پژوهشی به عنوان یک هنجار در برخی از رشته ها مورد قبول قرار گرفته است. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای به بررسی رویکردها، اقدامات، سیاست ها و قوانین مرتبط با اشتراک گذاری داده های پژوهشی در مقالات، آیین نامه ها و وب سایت های سازمان های مشمول در پایگاه های علمی و غیرعلمی پرداخته است. علاوه بر سازمان ها و مراکز جهانی، ناشران نشریات علمی نیز در سطح بین الملل اشتراک گذاری داده های پژوهشی را به عنوان یک الزام در نظر گرفته و شرط انتشار مقالات را دسترسی و اشتراک گذاری داده های پژوهشی قرار داده اند. به نظر می رسد با توجه به توافقات جهانی و پذیرش این مسئله در بسیاری از رشته ها و سازمان ها به دلیل مزایا و کاربردهای حاصل از اجرای آن، پذیرش و توسعه این امر در کشور می تواند نقطه عطفی در حوزه سیاست گذاری علم و پژوهش و تأثیرگذاری بیشتر پژوهش ها در جامعه باشد.

هدف: شناسایی عوامل و مؤلفه های مؤثر بر اشتراک گذاری داده های پژوهشی. روش شناسی: با جستجوی نظام مند در پایگاه های معتبر علمی ابسکو، ساینس دایرکت، جی استور، پابمد، اسکوپوس، وب آو ساینس و گوگل اسکالر محتوای کلیه مقالات مرتبط با عوامل مؤثر بر اشتراک گذاری داده های پژوهشی تحلیل شد. یافته ها: اجبار سازمان ها و حامیان مالی پژوهش ها، سیاست ناشران نشریات علمی در اشتراک گذاری داده های پژوهشی، حمایت سازمانی و طرح مدیریت داده ها، وجود واسپارگاه ها و استانداردهای داده ای و فراداده ای و میان کنش پذیری میان آنها، بهره وری علمی، تجربه کاری، سن، نوع دوستی، حریم خصوصی، محرمانگی داده ها، قوانین و مقررات ملی و بین المللی، کسب رضایت آگاهانه از مشارکت کنندگان، مشوق ها و مکانیسم های انگیزشی، کسب اعتبار حرفه ای و دانشگاهی، همکاری و مشارکت علمی و تقدیر و تشکر رسمی از صاحبان داده ها از جمله عوامل مؤثر بر اشتراک گذاری داده های پژوهشی است. نتیجه گیری: با توجه به ارزش افزوده داده ها، ضروری است زیرساخت های لازم برای توسعه و استفاده هرچه مؤثرتر از داده های پژوهشی از سوی ذی نفعان این حوزه فراهم شود. سازماندهی مؤثر داده ها بهترین راه بهینه سازی و سرمایه گذاری بر روی آنهاست.

ساخت کتابخانه دیجیتالی با چالش های بسیاری روبه رو است که به یک باره نمی توان بر آن ها چیره شد. پدیده هایی با چنین پیچیدگی، با مدل های بلوغ دنبال می شوند. در یک مدل بلوغ، ویژگی های یک پدیده در سطوح گوناگونی تقسیم بندی می شوند و ابتدا باید ویژگی های هر سطح بهبود یا تحقق یابد و سپس، به بهبود ویژگی های سطح بعد از آن پرداخته شود. بر این پایه، برای کتابخانه دیجیتالی نیز می توان مدل بلوغ طراحی کرد تا با دنبال کردن آن، بتوان با کارایی و اثربخشی بیشتری به کتابخانه دیجیتالی دست یافت. از آنجا که برای کتابخانه دیجیتالی تاکنون مدل بلوغ طراحی نشده است، در اینجا با بررسی نوشتارهای کتابخانه دیجیتالی و مدل بلوغ با کاربرد رویکرد کیفی و روش فراترکیب، ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی ارائه می شود تا بنیانی برای طراحی چنین مدلی به دست آید. با توجه به اینکه مفهوم بلوغ کتابخانه دیجیتالی دارای چند بعد و گسترده است، فراترکیب به عنوان روشی مناسب برای تلفیقی جامع از مدل های ارائه شده در حوزه های دیگر با نوشته های موجود در زمینه کتابخانه دیجیتالی بر پایه تفسیر و ترجمه آن هاست. بر این پایه، 68 منبع معتبر (38 منبع در حوزه کتابخانه دیجیتالی و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ در حوزه های گوناگون) از میان منابع موجود برگزیده شدند. با تحلیل این منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 کد برای ویژگی های بلوغ کتابخانه دیجیتالی به دست آمد که در میان آن ها، بیشترین تأکید مطالعات پیشین بر کاربرد سیستم های نرم افزار ی/ سخت افزار ی به عنوان پشتیبان و توانمندساز کتابخانه دیجیتالی و مفهوم محتوای کتابخانه دیجیتالی است. ویژگی های یافت شده علاوه بر ایجاد بنیانی برای طراحی مدل بلوغ کتابخانه دیجیتالی می تواند به عنوان ابزاری در اختیار مدیران پروژه های کتابخانه دیجیتالی قرار گیرد تا با کاربرد آن ها وضعیت بلوغ پروژه خود را ارزیابی کرده و بتوانند برای دست یابی به سطوح بالاتر بلوغ برنامه ریزی کنند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی خدمات جنبی کتابخانه های وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تبریز و نقش آن در توسعه فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) انجام شد. روش : این پژوهش کاربردی است و با رویکرد ترکیبی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، بیست کتابخانه عمومی در شهر تبریز است که طبق آمار اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی شهر تبریز در سال 1395، در این شهر وجود داشت. به دلیل محدود بودن جامعه، همه کتابخانه های عمومی شهر تبریز مطالعه شدند و به دلیل مشخص نبودن شمار کاربران (کودکان و نوجوانان) استفاده کننده از خدمات جنبی، نمونه گیری از نوع نمونه در دسترس بود. در بخش کمی پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن طبق نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته ها: یافته ها نشان داد، آموزش قرآن، داستان نویسی، مسابقات کتاب خوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب، قصه گویی و تازه های کتاب برنامه های جنبی اجراشده در کتابخانه های عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه های کتاب خوانی در هیچکدام از کتابخانه ها ارائه ند. بیشترین اطلاع رسانی خدمات از طریق مدرسه بوده و هدف بیشتر شرکت کنندگان سرگرمی بود. رضایت از برنامه آموزش قرآن بسیار و مسابقات کتاب خوانی و نقاشی درحدمتوسط است. بحث و نتیجه گیری: طبق یافته های به دست آمده از دیدگاه کاربران (کودکان و نوجوانان)، خدمات جنبی کتابخانه های عمومی با میانگین 51/3درصد تقریباً بالاتر ازحدمتوسط است که درحدخوب قرار گرفته و در توسعه لایه قواعد مؤثر است. به همین ترتیب، خدمات جنبی کتابخانه های عمومی با میانگین 44/3 درصد درحد متوسط قرار گرفته که موجب بهبود لایه جلوه ها می شود. خدمات جنبی کتابخانه های عمومی نیز با میانگین 58/3 درصد بالاتر ازحدمتوسط یعنی درحدخوب قرار دارد و در جهت دادن باورهای کاربران (کودکان و نوجوانان) از مطالعه و عناصر مرتبط با آن و نشاندادن ارزش های مطالعه مؤثرند. به طورکلی، از یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که خدمات جنبی کتابخانه های عمومی شهر تبریز در توسعه فرهنگ مطالعه کاربران (کودکان و نوجوانان) درحدمتوسط اجرا شده است. این کتابخانه ها می توانند با وضع قواعد و راهکارهای بهتر به بهبود فرهنگ مطالعه کمک کنند.

هدف: مفهوم پردازی ارتباطات علمی از دیدگاه نیکلاس لومان. روش/ رویکرد پژوهش: تحلیل محتوا. یافته ها: از دیدگاه لومان، سیستم ارتباطات علمی، خرده سیستمی از سیستم علمی و ایجاد آن معلول مدرنیته است. ارتباطات علمی، سیستمی در خود فروبسته است که باید حد و مرز خود را حفظ کند و نباید رمزگان سایر سیستم ها در آن به کار برده شود. تصادف رمزگان ها، این سیستم را با خطر مواجه می کند. سیاست و اقتصاد باید کمترین میزان دخالت را در سیستم علم داشته باشند و روابط عاطفی نیز نباید روابط علمی را تحت تأثیر قرار دهد. نتیجه گیری: اگر جریان ارتباطات، علم را پالایش نکند علم همچون مردابی غیرقابل استفاده می شود. نهاد اجتماعیِ علم جز از طریق ارتباطات اجتماعی نمی تواند پا بگیرد. علم، شرط امکان ارتباطات علمی است، نه برعکس. سیستم ارتباطات علمی به نحو خودآفرین و متناسب با رمزگانی خاص، خود را سازماندهی می کند؛ بنابراین تا جایی مشروعیت و کارایی دارد که به رمزگان صدق/ کذب وفادار باشد و اگر پا را از این محدوده بیرون گذارد، قلب ماهیت پیدا کرده و با خطر مواجه خواهد شد.

رای تحقق نظام پژوهشی مطلوب، سیاستگذاری و برنامه ریزی کلان ضرورت دارد. یکی از اصلی ترین بروندادهای این پژوهش دانش استخراج شده از داده های موجود در رابطه با نظام پژوهشی کشور است که پیش نیاز سیاست گذاری علم و فناوری در دانشگاه ها است. هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل عامل های مهم در برونداد علمی دانشگاه هاست. جامعه پژوهش حاضر شامل دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، و داده های مورد نیاز پژوهش از گزارش های پایگاه ارزیابی خرد علم و فناوری و آموزش عالی هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی(سامانه رصد علمی) استخراج شده است. برای تحلیل داده ها از خوارزمیک های طبقه بندی شبکه عصبی چندلایه پرسپترون و شبکه عصبی شعاع مبنا استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که در میان 15 شاخص مورد بررسی، شاخص تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت، تعداد پایان نامه های دفاع شده، بودجه پژوهشی و تعداد اعضای هیئت علمی بورسیه و طرح سربازی به ترتیب اهمیت بیشتری نسبت به سایر شاخص ها داشته اند. در میان چهار بُعد مورد مطالعه نیز عامل نیروی انسانی بیشترین اهمیت را در تولید علم دانشگاه های کشور داشته است. پس ازآن عامل آموزشی به لحاظ اهمیت در تولید علم دانشگاه ها در جایگاه دوم قرار دارد. عامل مالی در رتبه سوم و نهایتاً عامل ساختاری در رتبه چهارم قرار گرفتند.

هدف: بازیابی تخصص حوزه ای است که از دهه 1990 میلادی مورد توجه سازمان های بزرگ و متوسط و محیط های دانش مدار قرار گرفته است، به طوری که یک اجتماع پژوهشی قوی از پژوهشگران مختلف، بخصوص پژوهشگران علوم رایانه و اطلاعات، حول آن شکل گرفته است. اما به نظر می رسد این حوزه در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. از این رو مقاله حاضر قصد دارد با پرداختن به مبانی و مدل های بازیابی تخصص، در جهت آشنایی بیشتر جامعه علمی و مدیران سازمان ها با مفاهیم این حوزه گام بردارد. روش شناسی: مقاله حاضر یک مقاله نظری است که با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده است. نتیجه: در کنار سایر کاربردها، یکی از کاربردهای مهم نظام های بازیابی تخصص، پشتیبانی از مدیریت دانش در سازمان هاست. در این نظام ها، پژوهشگران با دوری جستن از جنبه های چالشی مفهوم تخصص، مسئله بازیابی تخصص را به انباشت اسناد متنی و کشف روابط افراد با آن اسناد تقلیل می دهند. مدل های متعددی برای کشف روابط بین اسناد و افراد ارائه شده اند که مدل های ارائه شده توسط «بالوگ» سهم بسزایی در پیشبرد حوزه بازیابی تخصص داشته اند. مدل سند-محور وی یکی از موفق ترین مدل هاست که مبنای بسیاری از مدل های بعدی قرار گرفته است. اصالت: این مقاله برای نخستین بار در ایران به طور نسبتاً جامع به مبحث بازیابی تخصص ، مدل ها و مفاهیم بنیانی آن پرداخته است. بنابراین، می تواند مورد توجه متخصصان علم اطلاعات و پژوهشگران حوزه بازیابی اطلاعات، مدیران سازمان های بزرگ و متوسط، و سایر محیط های دانش مدار قرار گیرد.

هدف: تحلیل راهبردی وضع کنونی کتابخانه ملی ایران در قالب ""بازاریابی- قیمت و مکان"" و ارائه راهبردهای پیشنهادی مبتنی بر ماتریس سوات است. روش/ رویکرد پژوهش: از نوع پژوهش های آمیخته است. با مصاحبه با 13 نفر از کارمندان باسابقه و متخصص کتابخانه و استفاده از روش تحلیل محتوا، مؤلفه های سوات استخراج گردید. سپس به وسیله پرسشنامه و رتبه بندی مؤلفه ها و با استفاده از ماتریس ارزیابی موقعیت راهبردی، وضعیت راهبردی کتابخانه در مقوله های قیمت و مکان تعیین و راهبردهای ""قوت – فرصت""، ""قوت – تهدید""، ""ضعف – فرصت""، و ""ضعف – تهدید"" ارائه شد. یافته ها: کتابخانه ملی ایران در مقوله قیمت، در موقعیت رقابتی و در مقوله مکان در موقعیت تهاجمی قرار دارد. نتیجه گیری: مهم ترین راهبردهای ارائه شده عبارت اند از: ارتقای ظرفیت های درآمدی کتابخانه، افزایش قابلیت های تجاری سازی تولیدات کتابخانه، مناسب سازی برنامه ریزی های مالی و بودجه ای، ترسیم درست قوانین حق مؤلف، تقویت محتوای برخط، تقویت نظام اطلاع رسانی، ارتقای خدمات و کانال های تعاملی، غنی کردن فضای اطراف کتابخانه از مراکز علمی، تقویت چهره پژوهشی، ارائه همکاری های اطلاعاتی و خدماتی برخط، تقویت قابلیت های فضاسازی، و اتخاذ تدابیر امنیتی در اطراف کتابخانه.

هدف: کتاب های گویا در صنعت نشر دارای جایگاه ویژه ای هستند و ناشران زیادی در سراسر دنیا با روش و معیارهای مختلفی اقدام به تولید آنها می نمایند. هدف این پژوهش شناخت و معرفی مهمترین معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا از دیدگاه تولیدکنندگان است. روش: در این پژوهش به تحلیل محتوای کیفی مصاحبه هفت نفر از تولیدکنندگان کتاب های گویا در شهر تهران پرداخته شده است که به شکل هدفمند انتخاب و مورد مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. پس از تحلیل داده ها، کدهای اولیه استخراج شد و در چند مرحله مورد بازبینی بررسی و طبقه بندی قرار گرفت و در نهایت چهار مقوله اصلی و 21 مقوله فرعی به دست آمد. یافته ها: یافته های این مطالعه مؤید این مطلب است که مهمترین معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا از دیدگاه تولیدکنندگان در چهار مقوله اصلی محتوا، ارائه، فنی، و سایر قرار می گیرند که در مجموع دارای 21 مقوله فرعی مخاطب، انگیزه استفاده، معیار انتخاب، موضوع، حق مؤلف، ویرایش، سخت افزار، نرم افزار، نیروی انسانی، ویژگی و کیفیت فایل صوتی، قالب انتشار، توزیع، روایت، موسیقی، تقطیع و نام گذاری، جستجوپذیری، ارائه اطلاعات کتابشناختی، مزیت، کاستی، علل رواج، و مشکلات تولید هستند. اصالت/ارزش: این تحقیق برای اولین بار معیارهای تولید و ارزیابی کتاب های گویا را از دیدگاه تولیدکنندگان مشخص نمود. مشارکت کنندگان مصادیقی از این معیارها را عرضه نمودند که توجه به آنها در تولید کتاب های گویا می تواند موجب افزایش کیفیت تولیدات شود.

پژوهش حاضر با هدف بازنمون تصویری دانش و تعیین نقاط خلأ و تراکم گرایش های علمی اعضای هیأت علمی رشته کتابداری و اطلاع رسانی در دانشگاه های دولتی ایران صورت پذیرفته است. بدین منظور پیشینه نامه علمی-اجرایی هریک از اعضاء به روش سرشماری گردآوری و تحلیل محتوا شد. سپس با استفاده از یک سیاهه وارسی محقق ساخته میزان گرایش هر یک از اعضای جامعه پژوهش تعیین گردید. در نهایت نقشه هایی با استفاده از نرم افزار مصورسازی NodeXL ترسیم گردیدند. نتایج نشان دادند که نقاط تراکم گرایش ها به ترتیب در حوزه های علم سنجی، روش تحقیق در کتابداری و اطلاع رسانی ، سازماندهی اطلاعات، منابع اطلاعاتی، روانشناسی در کتابداری و اطلاع رسانی ، آموزش در کتابداری و اطلاع رسانی ، مدیریت، کتابداری و اطلاع رسانی در وب، مدیریت دانش، کتابخانه های دانشگاهی، خدمات اطلاعاتی، مبانی نظری و فلسفی کتابداری و اطلاع رسانی ، مدیریت مجموعه مشاهده می شود و به نظر می رسد متخصصان این حوزه در این جامعه خاص به کتابداری و اطلاع رسانی در موضوعات شیمی، نقشه، موزه، حقوق، هنر و کتابخانه های آموزشگاهی و همچنین در خوشه موضوعات مستقل به موضوعات اقلیت ها در کتابخانه ها، معماری اطلاعات، مشاوره اطلاعاتی، خودکارسازی کتابخانه ها، حفاظت و نگهداری و همچنین تاریخ شفاهی، سایبرنتیک، حق مؤلف، بازاریابی اطلاعات و اقتصاد اطلاعات گرایش قابل توجهی نداشته اند و در این موضوعات خلأ فعالیت علمی مشاهده می شود.

هدف: با در نظر داشتن یک خلأ اساسی، پژوهش حاضر طرح پرسشی نو در ارتباط با کاربرد ویبراتوِ هارمونیکا در بازیابی اطلاعات موسیقایی از سامانه های زمزمه-محور را هدف قرار داده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش بر اساس مرور متون مرتبط با ویبراتوِ سازهای زهی و بادی شکل گرفته و از این حیث می تواند تابع روش سندی باشد. به اعتبار تحلیل محتوایی و استنباط ذهنی از نوشتارهای موجود نیز می توان رویکرد آن را کیفی دانست. یافته ها: در این مقاله و برای نخستین بار در حوزه علم اطلاعات تعریفی قابل درک از هارمونیکا به عنوان یک ساز بادی ارائه و مفهوم ویبراتو به عنوان تقویت کننده صدای ساز تشریح شده است. این پژوهش همچنین، مدل عمومی سامانه های زمزمه-محور بازیابی اطلاعات موسیقایی را عرضه کرده و در قلمرو کاربرد ویبراتوِ هارمونیکا در چنین سامانه هایی این پرسش نو را طرح می کند که آیا می توان ویبراتو را در جهت بازیابی قطعات موسیقایی از سامانه های زمزمه-محور به کار برد؟ نتیجه گیری: شایسته است سامانه زمزمه- محور جدیدی توسعه داده شود که قابلیت درک ویبراتو را داشته باشد و بتواند کاربران غیر متخصص را در بازیابی قطعات موسیقایی مورد نظرشان بیش از پیش یاری دهد.

هدف: تحلیل راهبردی وضع کنونی کتابخانه ملی ایران در قالب بازاریابی- ترویج و ارائه راهبردهای پیشنهادی مبتنی بر ماتریس سوات. روش/ رویکرد پژوهش: ابتدا از طریق مصاحبه با 13 نفر از کارمندان متخصص کتابخانه و استفاده از روش تحلیل محتوا، مؤلفه های سوات استخراج شد. سپس با استفاده از پرسشنامه و رتبه بندی مؤلفه ها، و با استفاده از ماتریس ارزیابی موقعیت راهبردی، وضعیت راهبردی کتابخانه ملی ایران در مقوله ترویج تعیین و راهبردهای SO، ST، WO، و WT ارائه شد. یافته ها: ضعف های پیش روی کتابخانه ملی ایران بر قوت های آن و فرصت های پیش رو نیز بر تهدیدها غلبه دارد. بنابراین، بهتر است خود را در معرض خطرات بزرگ قرار ندهد. نتیجه گیری: موقعیت راهبردی کتابخانه ملی ایران در مقوله بازاریابی- ترویج، محافظه کارانه است. برخی راهبردهای پیشنهادی عبارت اند از: استفاده از حداکثر ظرفیت های فکری نیروی انسانی، اصلاح قانون به منظور استفاده مؤثر از قابلیت های رسانه های اجتماعی، استفاده از فرصت های ترویجی مناسب تر، رسیدن به ثبات مدیریتی، استفاده از کارکنان توانمند در پژوهش در سِمَت های اجرایی، و تلاش برای بودجه بندی و تخصیص منابع مالی مناسب و مانند آنها.

هدف: آگاهی از وضعیت کیفیت زندگی کاری کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران، و مقایسه کیفیت زندگی کاری کتابداران در نهاد کتابخانههای عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است. شناسایی عوامل جمعیتشناختی مؤثر با کیفیت زندگی کاری نیز یکی دیگر از اهداف پژوهش حاضر است. روش: نظرات 224 کتابدار شاغل در کتابخانههای عمومی شهر تهران با استفاده از پرسشنامه والتون (1973) پیمایش شده، برای تحلیل داده ها از سطح مطلوبیت بازرگان و آزمونهای آماری با استفاده از ویرایش 16 نرمافزار اس.پی.اس.اس استفاده شده است. یافتهها: سطح مؤلفههای کیفیت زندگی کاری کتابداران کتابخانههای عمومی در دو سازمان نسبتاً مطلوب است. تفاوت سطح چهار مؤلفه پرداخت کافی و منصفانه، تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم، فضای کلی زندگی، و توسعه قابلیت های انسانی در دو سازمان معنادار است، که احتمالاً به شیوه مدیریت ارتباط دارد. همچنین، تفاوت سطح کیفیت زندگی کتابداران کتابخانههای عمومی تنها با توجه به پسزمینه آموزشی و رشته تحصیلی کتابداران معنادار بوده، که اهمیت استخدام کتابداران را برجسته می سازد. اصالت/ارزش: این تحقیق یکی از اولین مطالعاتی است که به گردآوری شواهدی مبنی بر سنجش سطح کیفیت زندگی کاری کتابداران پرداخته و فرصتی برای مقایسه دو سازمان متولی به این لحاظ را فراهم آورده است. همچنین، یکی از اولین مطالعاتی است که داده های تجربی برای بررسی ارتباط میان سطح کیفیت زندگی کاری با ویژگی های جمعیت شناختی ارائه می دهد.

هدف :هدف از مقاله حاضر، بررسی میزان یکدستی در توصیف نسخه های خطی در پایگاه های نسخ خطی اسلامی از سه منظر فهرست نویسی، یکدستی عناوین، موضوعات و نام مولفان وکاتبان، و همچنین استانداردهای ابرداده ای است روش/رویکرد پژوهش : برای رسیدن به هدف مذکور، ار روش پیمایش توصیفی استفاده شد به این صورت که در ابتدا پایگاه های اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی شناسایی وسپس از طریق مکاتبه با افراد مطلع در این پایگاه ها، و همچنین بررسی گزارشات و مقالات منتشر شده در زمینه ایجاد و توسعه پایگاه های مربوطه، اطلاعات 17 پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی در زمینه توصیف منابع، گردآوری گردید. یافته های پژوهش : یافته های پژوهش حاصل نشان می دهد که پایگاه های اطلاعاتی مورد بررسی در بخش فهرست نویسی از استانداردهای آنگلوامریکن و AMREMM ، و در بخش استاندارد ابرداده ای بیشتر از استانداری تی.ای.آی استفاده کرده اند. در زمینه استفاده از منابع استاندارد یکدست سازی موضوعات، و نام مولفان و کاتبان، از منابع پراکنده ای استفاده شده است نتیجه گیری : در زمینه توصیف نسخه های خطی در پایگاه های اطلاعاتی نسخ خطی اسلامی یکدستی در ارائه مطالب نسخه ها و همچنین استفاده از استانداردهای توصیف کتابشناختی در سطح بسیار پایین بوده و از اینرو نیازمند توجه و اهتمام بیشتر به این بخش هستیم .

فعالیت کتابخانه ها در یک محیط رقابت آمیز، آنها را ملزم به اثبات سودمندی خود برای کاربران و مسئولان، و ارزیابی و مقایسه مداوم امتیازات رسانه های چاپی و الکترونیکی می کند. در این میان روش های ارزیابی اقتصادی مانند تحلیل هزینه سودمندی و هزینه- اثربخشی، به دلیل بررسی ابعاد مختلف مجموعه (همچون هزینه های صرف شده و میزان استفاده به عمل آمده از مجموعه) روش های مناسبی برای سنجش و ارزیابی مجموعه می باشند. هدف پژوهش حاضر کشف میزان استفاده و هزینه- اثربخشی کتاب های انگلیسی چاپی و الکترونیکی دانشگاه تهران با بهره گیری از آمارهای استفاده و هزینه های خرید این دو نوع قالب کتاب های انگلیسی در سال 2011 میلادی می باشد. کتاب های انگلیسی چاپی خریداری شده در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در سال 1389، و دو مجموعه کتاب های انگلیسی الکترونیکی الزویر و اشپرینگر، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. برای ارائه یافته های این پژوهش از آزمون های آماری تحلیل واریانس، توکی، T مستقل و مان- ویتنی استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که استفاده از کتاب های انگلیسی چاپی در چهار حوزه موضوعی فنی، علوم پایه، علوم اجتماعی و رفتاری، و علوم انسانی متفاوت می باشد، اما تفاوتی میان استفاده از کتاب های انگلیسی الکترونیکی در این چهار حوزه موضوعی وجود ندارد. همچنین استفاده و هزینه- اثربخشی کتاب های انگلیسی الکترونیکی بیشتر از کتاب های انگلیسی چاپی می باشد.

هدف: شناسایی آموزش های مورد نیاز برای پرورش مهارت های کتابداران برای خدمت به کاربران با آسیب بینایی است. روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از روش تحلیل محتوا، مهارت ها و تخصص های لازم برای کتابداران در قالب 21 مقوله از منابع استخراج شد؛ و سپس با استفاده از پرسشنامه آنلاین، رویکرد کتابداران کتابخانه های نابینایان و استادان رشته کتابداری در ایران بررسی شد. یافته ها: اکثر کتابداران و همچنین اساتید رشته کتابداری و اطلاع رسانی برنامه های آموزشی موجود را به منظور کسب مهارت های لازم برای ارائه خدمات کتابخانه ای به کاربران با آسیب بینایی کارآمد نمی دانند. حدود 85 درصد کتابداران و 55 درصد استادان با اختصاص یک درس اختصاصی به این موضوع موافق هستند. موضوعاتی که باید در این درس مورد بحث قرارگیرند، اولویت بندی شده اند. نتیجه گیری: ، دانشجویان رشته کتابداری نیاز مبرمی به آشنایی با مسائل مرتبط با کاربران با آسیب های بینایی- و به طور کلی کاربران با معلولیت های جسمانی و روانی- دارند. با وجود اینکه در مورد موضوعات مورد نیاز برای آموزش مهارت های مربوطه، فاصله زیادی بین عمل و نظر در رشته کتابداری وجود ندارد، اما این فاصله در مورد اختصاص یک درس اختصاصی بیشتر است. همچنین با توسعه فناوری های مختلف در کتابخانه ها، موضوعات مرتبط با آنها بیشتر مورد ترجیح کتابداران و استادان است.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی همبستگی سنجه های مرکزیت (درجه ای، نزدیکی، بینابینی، و بردار ویژه) با سنجه اشتراک در مأخذ است که بهعنوان یکی از سنجه های استنادمحور برای برآورد میزان شباهت مدارک با یکدیگر در نظامهای بازیابی اطلاعات رابطه ای شناخته شده است. روش: این پژوهش مطالعهای مقدماتی است که با رویکرد کمی و با روش تحلیل استنادی انجام شده است. جامعه این پژوهش را 40 مقاله منتشر شده در سال 2011 و نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس مربوط به چهار رشته علوم پایه/ فنی- مهندسی (شامل فیزیک، شیمی، زیست شناسی و کامپیوتر) و چهار رشته علوم انسانی/ اجتماعی (شامل اقتصاد، علوم تربیتی، روانشناسی و جامعه شناسی) بهعلاوه 4000 پیوند استنادی (100 پیوند استنادی برای هر مقاله) که سایر مقاله ها با آنها برقرار کرده اند، تشکیل می دهند. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای Bib excel و UCINET گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بین سنجه شباهت استنادی اشتراک در مأخذ و سنجه های مرکزیت (درجه ای، بردار ویژه، نزدیکی و بینابینی) همبستگی مثبت در سطح آلفای 01/0 وجود دارد. بنابراین، سنجه های مرکزیت ویژگیهای لازم را برای اینکه مطالعات جامع تر و دقیق تری از حیث قابلیت بهکارگیری بهعنوان سنجه های شباهت استناد محور روی آنها انجام شود، برخوردار هستند. اصالت/ارزش: نتایج این پژوهش سنجه های استنادی جدیدی را پیشنهاد می دهد که می توانند به عنوان سنجههای مستقل و یا مکمل سنجه های پیشین، در الگوریتمهای بازیابی موتورهای جستوجو و پایگاههای اطلاعاتی به ویژه پایگاههای اطلاعاتی استنادی، برای سنجش دقیقتر شباهت مدارک با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.

پردازش ابری مدل غالبِ حال حاضر و آینده فناوری اطلاعات و ارتباطات است. دور از ذهن نیست که این تحول عمده در ارائه خدمات اطلاعاتی، کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی را دچار تحولاتی اساسی کند. دامنه گسترده این تغییرات چهره ای تازه به کتابخانه ها هم از نظر ساختار و هم از نظر نحوه ارائه خدمات، خواهد بخشید. این پژوهش به روش کتابخانه ای (سندی) و تحلیل متون ضمن مروری بر مفهوم پردازش ابری و نیز شرح، بررسی و معرفی مدل های آن در کنار ارائه ی چشم اندازی از تحولات پیش رو در عرصه ارائه خدمات اطلاعاتی، به توضیح بنیان نظری کتابخانه ابری به عنوان یک ایده پرداخته و این نوع کتابخانه را به عنوان راه حلی برای برخی مشکلات کتابخانه های دیجیتالی از جمله حق پدیدآور و نیز توسعه قابلیت ها و امکانات این کتابخانه ها پیشنهاد می کند. طی بررسی میان مدل های گوناگون پردازش ابری مشخص گردید چگونه ویژگی های هر کتابخانه یعنی کاربرد، مأموریت ها، جامعه مشتریان و میزان منابع مالی، نحوه بکارگیری هر مدل و یا ترکیب میان آنها را مشخص خواهد کرد.

هدف: این پژوهش ویژگیهای شخصیتی کارآفرینی دانشجویان رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران در سال تحصیلی 89-1388 را مورد مطالعه قرار داده است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی انجام شد و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه بومی و استاندارد استفاده گردید. به دلیل کم بودن حجم جامعه پژوهش از نمونه گیری استفاده نشد. پس از توزیع پرسشنامه در میان 151 عضو جامعه پژوهش، در نهایت 133 پرسشنامه تکمیل و برگردانده شد که با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس فریدمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که تنها 4/38 درصد دانشجویان رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران دارای ویژگیهای شخصیتی کارآفرینی بودند. همچنین آنها در اکثر ویژگیها فاصله زیادی با وضعیت مطلوب داشتند. البته، دانشجویان در ویژگی کانون کنترل به وضعیت مطلوب نزدیک بوده و در ویژگی تحمل ابهام وضعیت بسیار خوبی داشتند. اصالت/ارزش: با تکیه بر نتایج حاصل از این پژوهش، مسئولان امر میتوانند برای تربیت کتابدارانی کارآفرین، با حفظ ویژگیهای قوی کارآفرینانه، بر روی ویژگیهای ضعیف تمرکز کرده و به تقویت آنها بپردازند.