پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات بهار 1387 شماره 3 (پیاپی53)

مقالات

۱.

بررسی مسایل کاربران راه دور پایگاه‌های برخط مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

کلید واژه ها: مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری کاربر راه دور پایگاه‌های اطلاعاتی برخط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 474 تعداد دانلود : 490
گسترش استفاده از موتورهای جستجو به‌دلیل سادگی و آسان بودن آنها باعث ایجاد تغییرات زیادی در رفتارهای اطلاع‌یابی جستجوگران اطلاعات شده است. رفع مسایل و مشکلات موجود در دستیابی به منابع کتابخانه‌ای، که منجر به راحت‌تر شدن استفاده از این منابع می‌شود، در روی آوردن بیشتر کاربران به منابع کتابخانه‌ای تأثیر‌گذار است. مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری، با در اختیار داشتن پایگاه‌های متعدد اطلاعاتی برخط، کاربران راه دور بسیاری را (از ایران و کشورهای خارومیانه) به خود جذب کرده است. این پژوهش با روش پیمایشی، به بررسی رایج‌ترین مسایل کاربران راه دور مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری در استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی برخط می‌پردازد. سرعت پایین خط اینترنت کاربران، مشکل اصلی استفاده‌کنندگان ذکر شد که مسایل متعددی را به همراه دارد. کند‌شدن بارگذاری مقاله‌ها در نتیجه سرعت پایین خط اینترنت، غیرفعال شدن خدمتگر ها جهت پشتیبانی سیستم، هزینه‌های اشتراک، ناآشنایی با پایگاه‌ها و امکانات و تسهیلات مرکز منطقه‌ای، نبود مهارت جستجو در پایگاه‌ها، رمز کاربری و کلمه عبور از دیگر مسایل ذکر شده بودند. استفاده از دانش متخصصان اطلاع‌رسانی مرکز منطقه‌ای نیز دلیلی بر مراجعه مجدد آنها به مرکز، با وجود داشتن رمز کاربری و کلمه عبور بود. رضایت کاربران از پایگاه‌های برخط مرکز منطقه‌ای نشان‌دهنده عملکرد مثبت این مرکز در ارائه خدمات به کاربران راه دور است.
۲.

تولید علم متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در پایگاه اطلاعاتی امرالد

کلید واژه ها: پایگاه اطلاعاتی تولید علم کتابسنجی امرالد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 260 تعداد دانلود : 630
در این مقاله با بهره‌گیری از شیوه کتابسنجی به مطالعه وضعیت جاری، رشد و توسعه تولیدات علمی متخصصان ایرانی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی از نخستین شماره مجلات مرتبط در پایگاه اطلاعاتی امرالد، تا ژوئن‌ سال 2007 پرداخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مجموعه‌ای مشتمل بر 39 مدرک از 28 مؤلف ایرانی در مجلات یاد شده به چاپ رسیده‌اند. نتایج پژوهش همچنین نشان می‌دهد که گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز با 12 مدرک در صدر قرار دارد. مردان مشارکتی 80 درصدی در تولید علم داشته‌اند و زنان تنها سهمی 20 درصدی را به خود اختصاص دادند. همچنین سال‌های اوج تولید علم متخصصان کتابداری و اطلاع‌‌رسانی ایرانی در محدوده سال‌های 2004 الی 2006 می‌باشد. پراکندگی جغرافیایی نشان می‌دهد که متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی در استان تهران با مشارکت در تولید 16 مدرک، بیشترین فعالیت را در تولید علم داشته‌اند.
۳.

بررسی نظرات مسئولان واحد اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران در مورد خدمات شرکت رزسیستم

نویسنده:

کلید واژه ها: منابع الکترونیکی رزسیستم‌ نسیم ایمان ، خدمات اطلاع‌رسانی کارگزاران اطلاعاتی پایگاه‌های الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 658 تعداد دانلود : 121
روش پژوهش پیمایشی ـ توصیفی است. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و با مراجعة حضوری پژوهشگر به مسئولان بخش سفارش و اطلاع‌رسانی 15 دانشگاه دولتی شهر تهران انجام گرفته است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌دهد که کل ‌جامعة مورد پژوهش از خدمات و مجموعه پایگاه‌ها و نشریات الکترونیکی شرکت رزسیستم و نسیم ایمان بهره می‌برند و همگی در خرید کنسرسیومی، مشترک می‌باشند. در مجموع میانگین کلی 78/1 [i] در ارزیابی خدمات شرکت رزسیستم و به‌طور متوسط 77/1 برای خدمات شرکت نسیم ایمان، رضایت نسبی جامعة پژوهش از خدمات هر دو شرکت را نشان ‌می‌دهد. از علل اصلی نارضایتی دانشگاه‌ها از شرکت رزسیستم و نسیم ایمان، افزایش بی‌رویة هزینة اشتراک ‌منابع ‌الکترونیکی به‌صورت سالانه و عدم تعهد کامل به قراردادهای میان شرکت و دانشگاه‌ها عنوان شده است. برای رفع این مشکلات لازم است در مرحلة نخست شرکت‌ها خط‌مشی مناسبی برای ارائة خدمات متناسب با نیاز دانشگاه‌ها تهیه نمایند. ارائة این خدمات، باید در جهت رسیدگی و برطرف کردن نیاز آنها به شرط عرضة خدمات با تعرفه‌های مناسب باشد. در مرحله دوم مسئولان مربوط می‌بایست شرایط حضور کارگزاران دیگری را در عرصة رقابت فراهم نمایند، یا زمینه را برای برقراری ارتباط مستقیم دانشگاه‌ها در قالب خرید کنسرسیومی با ناشرین خارجی فراهم کنند.
۴.

بررسی کتاب‌های الکترونیکی موجود در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 459 تعداد دانلود : 979
" نیاز کاربران در عصر کنونی تنها دسترسی به اطلاعات نیست، بلکه سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات یکی از دلایلی است که امروزه، کاربرد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را افزایش داده است، و نیاز روزافزون به آن را آشکار می‌سازد. امروزه نه‌تنها مجلات بی‌شماری در قالب الکترونیکی در کنار نسخة چاپی خود منتشر می‌شوند، بلکه کتاب‌های بسیاری در موضوع‌های گوناگون به قالب الکترونیکی در‌آمده‌اند. کتابخانه‌های دانشگاهی نیز، جهت خدمت‌رسانی به کاربران خود می‌باید در کنار منابع چاپی، به فراهم‌آوری کتاب‌های الکترونیکی بپردازند. فراهم‌آوری انواع گوناگون کتاب‌های الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی و ارائة تسهیلاتی در زمینة نحوة دسترس‌پذیری این کتاب‌ها، می‌باید از سوی مدیران کتابخانه‌های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. لذا این مقاله ضمن بیان تعاریف مطرح شده در زمینة کتاب الکترونیکی، کارگاه‌های بین‌المللی برگزار شده در این خصوص، مطالعات انجام شده در کتابخانه‌های دانشگاهی و انواع اطلاعات موجود در کتاب‌های الکترونیکی (در قالب دسته‌بندی‌های گوناگون) به بررسی انواع کتاب‌های الکترونیکی موجود در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران پرداخته و نحوة دسترس‌پذیری و امکان مطالعة کتاب‌های الکترونیکی را برای دانشجویان و کاربران مربوطه شرح می‌دهد. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه می‌باشد. "
۵.

شناسایی و انتخاب مراکز مناسب خدمات تحویل مدرک در دنیا

کلید واژه ها: هزینه معیارهای ارزیابی تحویل مدرک حق مؤلف مراکز اطلاع‌رسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 547 تعداد دانلود : 122
با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات در برابر جمع‌آوری صرف آن، در تحقیق حاضر ده تارنمای (وب‌سایت) مهم خدمات تحویل مدرک در دنیا، که دارای بیشترین بسامد استنادی در راهنماهای درون‌خطی و منابع چاپی می‌باشند، شناسایی و مورد بررسی قرار گرفتند تا ضمن ارزیابی، براساس شاخص‌ها و سیاست‌های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران انتخاب و معرفی شوند. این مراکز براساس شاخص‌های مهمی مانند تنوع مدرک، حوزه موضوعی، شیوه‌های درخواست مدرک، شیوه‌های تحویل مدرک، زمان پاسخگویی، امکانات پرداخت، هزینه و حق مؤلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج با استفاده از جدول‌ها و نمودارها به روش آماری استخراج شده است. مهم‌ترین نتایج به دست آمده عبارتند از : براساس تنوع مدرک مراکز LHL, BL و Doc Deliverدر مرتبه اول قرار دارند. براساس جامعیت موضوعی مراکز UMI, ISI, Ingenta, Infotrieve, CISTI, BL, Doc Deliver در یک سطح قرار گرفته‌اند. هر ده تارنما موضوع علوم پایه را تحت پوشش قرار می‌دهند. براساس تنوع شیوه تحویل مدرک، تنوع هزینه پرداختی، تنوع در زمان پاسخگویی BL تنوع شیوه درخواست ISI تنوع در امکانات پرداخت Ingenta مناسب‌ترین انتخاب‌ها هستند. همچنین براساس نوع خاص مدارک مرکزNTIS برای گزارش‌های فنی، UMI برای کتاب‌های کمیاب و پایان‌نامه‌ها جزو مهم‌ترین مراکز قرار دارند.
۶.

ربط و مفهوم آن در بازیابی اطلاعات

نویسنده:

کلید واژه ها: بازیابی اطلاعات ربط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345 تعداد دانلود : 104
هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط، زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام‌ها است. هرچند ربط امری نسبی به نظر می‌ر‌سد تلاش برای افزایش آن، یعنی تطابق بین کاربر و پاسخ نظام‌های بازیابی همچنان ادامه دارد. با وجود اهمیت مفهوم ربط هنوز هم تعریف، ماهیت و ابعاد آن از سوی صاحب‌نظران به گونه‌های متفاوتی تفسیر و تأویل می‌گردد و دلیل آن است که ربط از اساس دارای ماهیتی پویا، پیچیده و چند‌بعدی است. مقاله حاضر بر آن است که مفهوم ربط را در نظام‌های بازیابی اطلاعات شرح دهد و ویژگی‌های عام آن را باز نمایاند.
۷.

بازاریابی خدمات کتابخانه برای جذب نسل‌نت

کلید واژه ها: دانشجویان خدمات اطلاعاتی دانشگاهها کتابخانه‌ها راهبردهای بازاریابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 760 تعداد دانلود : 188
در این مقاله، نقش بازاریابی خدمات کتابخانه در جذب نسل جدید کاربران بررسی می‌شود. بررسی مروری متون و منابعی که به کاربردپذیری خدمات کتابخانه‌ها پرداخته‌اند، حاکی از این است که هرچند کتابخانه‌ها دیگر امتیاز انحصار منابع اطلاعاتی را در اختیار ندارند، با این همه باید به ارائه خدمات ارزش افزوده خود بپردازند. بنابراین می‌توانند اصول کلاسیک بازاریابی را برای جذب نسل‌های جدید کاربران و ارائه خدمات بهتر به آنها به‌کار گیرند. این مقاله، سپس با درک کاربران و «بافت‌های» آنها، راهبردهای ارزشی‌ را برای بازاریابی کتابداران و منابع کتابخانه‌ای پیشنهاد می‌دهد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷