پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

بازیابی اطلاعاتِ مدارک در نظامهای نمایه سازی همارا  و کامپیوتری, مستلزم آن است که مفاهیم حوزه های فعالیت به درستی شناخته شوند و ذخیره اطلاعات و نمایه سازی مدارک به شیوه کامپیوتری, به زبان ارتباطی واحد یعنی مجموعه اصطلاحات نظام یافته متکی باشد. در این مرحله, تثبیت اصطلاحات و مفاهیم علمی – فنی و یافتن معادلهای فارسی برای واژه های خارجی, تدوین واژه هاو اصطلاحنامه های گوناگون فارسی بمنظور آموزش و گسترش علوم وفنون جهت استفاده در کار نمایه سازی از سویی و ذخیره و بازیابی اطلاعات از سوی دیگر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر این اساس مرکز اطلاعات و مدارک علمی بعنوان اولین گام, درصدد ترجمه اصطلاحنامه کلان نظام مبادله اطلاعات در زمینه سیاستهای علمی و فنی (SPINES) از انتشارات یونسکو برآمد که 8000 توصیفگر در 34 مبحث علمی – فنی است, که در دو بخش به چاپ رسیده است. بخش اول شامل متن اصلی به زبان فارسی بهمراه معادل انگلیسی و بخش دوم شامل فهرست انگلیسی – فارسی توصیفگرها می گردد .

نمایه سازان عصر حاضر از جمله استفاده کنندگان دستاوردهای زبانشناسی هستند. (پارامتر هسته) (head parameter)  نخستین بار توسط نوام چامسکی معرفی شد و هم اکنون مورد قبول اکثر زبانشناسان است. پارامتر هسته یا به عبارت دیگر, تفاوت زبانها از نظر ترتیب قرار گرفتن عناصر, مدعی است که با کمی استثناء, زبانهای دنیا, هسته آغاز و هسته پایان هستند. اگر هسته گروه قبل از وابسته های آن قرار گیرد, زبان هسته آغاز است و اگر هسته بعد از وابسته های آن واقع شود, زبان هسته پایان است. از آنجا که کلیدواژه های انتخابی نمایه ساز, گروه اسمی هستند, در این مقاله تنها مفهوم هسته گروه اسمی مورد بحث قرار میگیرد و مقایسه ای بین زبان فارسی و انگلیسی, که در مواردی با یکدیگر تفاوت دارند, انجام میشود.

بخش اصلی عملیات هر مرکز فعال در زمینه اطلاع رسانی را عملیات مربوط به سازماندهی اطلاعات تشکیل میدهد. فرایند این عملیات, پس از گردآوری مدارک, آغاز و تا تولید پایگاههای اطلاعات ادامه می یابد. این پژوهش به طراحی فرایند سازماندهی و تولید پایگاههای اطلاعات برای 7 نوع مدرک اختصاص دارد. این فرایند به گونه ای طراحی شده است که از دوباره کاری و اتلاف منابع پیشگیری کند و امکان کنترل, هماهنگی, بودجه بندی, برنامه ریزی و کنترل تولید و شبیه سازی کامپیوتری را فراهم سازد. مورد پژوهی این فرایند, مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران بوده و به گونه ای طراحی شده است که می تواند در مراکز مشابه نیز استقراریابد. برای طراحی, پس از دسته بندی انواع مدارک, ابتدا مدل مفهومی و سپس مدل فیزیکی فرایند مربوط به هر دسته از مدارک تدوین وارائه شده است.

استفاده کارا از نیروی انسانی, تجهیزات و دیگر منابع سازمانی امری ضروری است. بدین منظور شبیه سازی (Simulation) میتواند بعنوان یکی از تکنیکهای مؤثر و پرقدرت مدیران امروز مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله, روش جدیدی برای ارزیابی و بهبود فرایند تولید پایگاههای اطلاعات در مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران پیشنهاد شده است. بدین منظور از نرم افزار SERVICE MODEL به منظور تبدیل فرایند تولید پایگاههای اطلاعات به برنامه کامپیوتری و تجزیه و تحلیل این فرایند از طریق برنامه ایجاد شده استفاده شده است. اهداف این شبیه سازی, از روش دلفی (Delphi) حاصل گردیده است. در نهایت , با استفاده از این روش, درصد استفاده از نیروی انسانی و تجهیزات, بخشهای کارا و غیرکارای سازمان, میزان خروجی سازمان, مقایسه نیروهای هم تراز در بخشهای مختلف, مقایسه بهره وری تجهیزات مختلف, بهترین ترکیب منابع سازمان بمنظور افزایش بهره وری , تعداد تجهیزات مورد نیاز و ارزیابی سرمایه گذاریها مشخص شده است. در پایان این مقاله, به موارد استفاده دیگر این روش اشاره گردیده است.