پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات بهار 1389 شماره 3 (پیاپی61) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

کاربرد روش های خوشه بندی در ترسیم نقشه‌های علم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم‏سنجی خوشه بندی اطلاعات نقشه‌های علم نقشة علم مدیریت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 822
هدف از نگارش مقاله حاضر، آشنایی مقدماتی با خوشه‌بندی اطلاعات و نشان دادن کاربرد روش‌های خوشه بندی در ترسیم نقشه‌های علم می باشد. به این منظور انواع رویکردها به دسته بندی و خوشه بندی اطلاعات به صورت مختصر مورد بررسی قرار می گیرند و با بررسی پژوهش های مشابهدر این شاخه علمی، کاربرد این روش‌ها در فرایند مصورسازی اطلاعات مفهومی و ترسیم نقشه‌های علم معرفی می شود. در انتها با اجرای الگوریتم خوشه بندی سلسله  مراتبی تجمعی که نوعی از الگوریتمهای خوشه بندی بر مبنای روش ارتباط کامل می باشد، نقشه علم مدیریت به عنوان یکی از شاخه های علمی بین رشته ای و نوظهور مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.
۲.

بررسی نحوه جریان اطلاعات در پژوهشکده‌های دانشگاه تربیت‌مدرس تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جریان اطلاعات زنجیرة اطلاعات دانشگاه تربیت‌مدرس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 647
جریان اطلاعات سازمانی را می‌توان یکی از مهم‌ترین مباحث مدیریت اطلاعات در سازمان‌ها دانست. در این پژوهش جریان اطلاعات در قالب نحوه گردآوری، تولید و ذخیره، و اشاعه و انتشار اطلاعات، در پژوهشکده‌های دانشگاه تربیت مدرس مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، پیمایشی بوده و داده‌های پژوهش از طریق پرسشنامه گردآوری شده. یافته‌های پژوهش نشان داد که به لحاظ میزان تأکید بر انواع منابع، شیوه و نحوه گردآوری اطلاعات در بین پژوهشکده‌های دانشگاه تربیت‌مدرس تفاوت معنا‌داری وجود دارد و میزان تأکید بر نوع و قالب تولید و ذخیره اطلاعات در پژوهشکدههای دانشگاه تربیت‌مدرس به‌صورت معناداری متفاوت است. اما به لحاظ میزان تأکید بر مخاطبان و قالب‌های اشاعه اطلاعات، در بین پژوهشکدههای دانشگاه تربیت مدرس تفاوت معنا‌داری وجود ندارد.
۳.

مطالعه تطبیقی میزان گرایش پژوهشگران ایرانی در حوزه‌های ‌‌‌موضوعی مختلف به مشارکت و همکاری گروهی در سال‌های 1998تا 2007(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 237
جامعه پژوهش حاضر را کلیه تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی که در سال‌های 1998 تا 2007 در نمایه استنادی علوم پایگاه «وب‌آوساینس» نمایه‌ شده‌اند، تشکیل می‌دهند. روند رشد تولیدات علمی با الگوهای نویسندگی مختلف (تک‌نویسنده‌ای، دو‌نویسنده‌ای، سه‌نویسنده‌ای، چهارنویسنده‌ای و بیش از چهارنویسنده‌ای) در حوزه‌های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتیجه این بررسی نشان داد که تولیدات تک‌نویسنده‌ای در اکثر حوزه‌ها کم‌ترین میزان رشد را داشته‌اند و در مقابل، تولیدات بیش از چهار‌نویسنده‌ای و چهار‌نویسنده‌ای به ترتیب بیش‌ترین میزان رشد را به خود اختصاص داده‌اند. پرمشارکت‌ترین حوزه‌ موضوعی، حوزه زیست‌شناسی مولکولی و ژنتیک، و کم‌مشارکت‌ترین حوزه‌، ریاضیات است. میزان همکاری‌های بین‌المللی پژوهشگران در حوزه‌های مختلف نیز نشان داد که پژوهشگران در حوزه‌های زمین‌شناسی و اقتصاد و بازرگانی، بیش‌ترین مشارکت را با پژوهشگران دیگر کشورها داشته‌اند. پژوهشگران حوزه‌های داروشناسی و شیمی نیز کم‌ترین میزان همکاری بین‌المللی را داشته‌اند.
۴.

شناسایی الگوی فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌ها و سنجش تأثیر آن بر میزان اجرای مدیریت دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دانش کتابخانه‌های دانشگاهی الگوی فرهنگ سازمانی مدیریت کتابخانه‌های دانشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 287
در این پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه بود: پرسشنامه اول که توسط «کامرون» و «کوئین» طراحی شده بود برای سنجش الگوی فرهنگ سازمانی، و پرسشنامه دوم برای بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه‌ها. یافته‌های پژوهش نشان داد که 3 الگوی فرهنگ سازمانی گروهی، سلسله‌مراتبی و بازاری بر کتابخانه‌های مرکزی حاکم است. از دیدگاه کتابداران شاغل در این کتابخانه‌ها، الگوی فرهنگ سازمانی مطلوب، الگوی گروهی و کارآفرین است. آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد که در این کتابخانه‌ها بین میزان اجرای مدیریت دانش و الگوهای متفاوت فرهنگ سازمانی، تفاوت معنادار وجود ندارد؛ ولی همبستگی مثبت بین الگوهای فرهنگ سازمانی کارآفرین و گروهی و میزان اجرای مدیریت دانش وجود دارد. همچنین بین سطح تحصیلات و سمت کتابداران و نوع الگوی فرهنگی مورد پذیرش رابطه معنادار وجود دارد، ولی بین جنسیت و سابقه کار و نوع الگوی فرهنگی مورد پذیرش، رابطه معناداری مشاهده نمی‌شود.
۵.

بررسی میزان رضایت از مراکز اطلاع‌رسانی، مجلات الکترونیکی و پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی، و رابطه آن‌ها با سن و رتبه علمی اعضای هیئت علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: پایگاه‌های اطلاعاتی کتابخانه‌های دیجیتالی مراکز اطلاع‌رسانی مجلات الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 632
بررسی میزان استفاده از مراکز اطلاع‌رسانی و مجلات الکترونیکی و میزان رضایت از پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی و رابطه آن‌ها با سن و رتبه علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران هدف این پژوهش است. جامعه آماری 700 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده‌های پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ایران است که با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای منظم انتخاب شدند. نتایج نشان می‌دهد که استفاده اعضای هیئت علمی از مجلات الکترونیکی بیش از مجلات چاپی است. میزان رضایت از پایگاه‌های اطلاعاتی و همچنین استفاده از پایگاه‌ها بالا است و بیش‌ترین استفاده برای دستیابی به مدرک در درجه اول از کتابخانه‌های دیجیتالی، در درجه دوم از هر دو کتابخانه، و در درجه سوم از کتابخانه‌های چاپی به تنهایی می‌شود. از دیگر نتایج این بررسی، وجود رابطه بین سن و استفاده از مجلات الکترونیکی، سن و استفاده از مراکز اطلاع‌رسانی، سن و رضایت از پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی و نبود رابطه میان رتبه علمی و استفاده از مجلات الکترونیکی، و رتبه علمی و رضایت از پایگاه‌های الکترونیکی تخصصی، و وجود رابطه میان رتبه علمی و استفاده از مراکز اطلاع‌رسانی است.
۶.

چارچوب تعامل پذیری دولت الکترونیکی در سطح ملی بر اساس تجربه کشورها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دولت الکترونیکی اعتبارسنجی چارچوب تعامل پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 291
تعامل پذیری ابزاری است که از طریق آن، اتصال میان سیستم ها، اطلاعات و روش های کاری چه در داخل یک سازمان و چه بین سازمان‌ها در سطح ملی، منطقه ای یا بخشی اتفاق خواهد افتاد. سازمان‌ها در اثر تعامل‌پذیر‌شدن با یکدیگر، می توانند خدماتی با کیفیت بهتر و هزینه کم‌تر ارائه دهند. برای آن که سازمان‌ها بتوانند با هم تعامل داشته باشند و اطلاعات مورد نیاز خود را به اشتراک گذارند، لازم است که از چارچوب و مدل های مشخصی استفاده نمایند. هدف این مقاله، ارائه چارچوبی برای تعامل پذیری بین سازمان‌ها با استفاده از تجربه کشورهای مختلف در حوزه تعامل پذیری دولت الکترونیکی است. چارچوب پیشنهادی از ابعاد مختلف کسب‌وکار، اطلاعات، معنایی و فنی تشکیل شده که هر یک از این ابعاد، از مؤلفه های مختلفی تشکیل شده است. چارچوب ارائه شده، با استفاده از نظرات خبرگان اعتبارسنجی شده است.
۷.

سنجش بلوغ همسویی راهبردهای فناوری اطلاعات و کسب‌وکار در سازمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنجش همسویی همسویی فناوری اطلاعات و کسب‌وکار راهبرد فناوری اطلاعات؛ بلوغ همسویی راهبردی راهبرد کسب‌وکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 778
برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات در راستای تحقق اهداف سازمان، از مهم‌ترین مباحثی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه مدیران سازمان‌های پیشگام بوده است. این موضوع تحت عنوان همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب‌وکار، مطرح است. یکی از مهم‌ترین مدل‌های مطرح در بحث همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب‌وکار، «مدل لوفتمن» می‌باشد که عوامل همسویی شناسایی‌شده در آن، اساس کار این تحقیق را تشکیل می‌دهد. این مدل دارای پنج سطح، و هر سطح شامل شش عامل است. به منظور شناسایی میزان اهمیت هر یک از عوامل همسویی، پرسشنامه‌ای طراحی گردید و در اختیار مدیران فناوری اطلاعات و کسب‌وکار شرکت سایپا یدک قرار داده شد. سپس به‌منظور سنجش میزان همسویی فناوری اطلاعات و کسب‌وکار، با استفاده از عوامل شناسایی‌شده در این مدل، پرسشنامه دیگری طراحی گردید تا شرایط جاری شرکت تعیین شود. در نهایت نمره همسویی موزون محاسبه شد. نتایج حاصل از این بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت سایپا یدک در سطح سوم همسویی مدل لوفتمن قرار دارد که بیانگر مرحله تمرکز کامل است. در نهایت، راهکارهایی برای ارتقا به سطح چهارم همسویی ارائه شده است.
۸.

الگوی رابطه عوامل مؤثر در استفاده کارآمد از فناوری اطلاعات در شرکت‌های کوچک و متوسط ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روش دلفی کاربرد فناوری اطلاعات عوامل کلیدی در کاربرد فناوری اطلاعات شرکت‌های کوچک و متوسط ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 887
در این مقاله، نتایج بررسی عوامل مؤثر در استفاده کارآمد از فناوری اطلاعات در شرکت‌های کوچک و متوسط ایران ـ در راستای بهبود مدیریت بازار از طریق کسب رضایت مشتری ـ با روش دلفی ارائه شده است. به این منظور نخست درباره فناوری اطلاعات توضیحی داده می‌شود و سپس با توضیح اهمیت شرکت‌های کوچک و متوسط در جهان و ایران، مسئله پژوهش تعریف خواهد شد. در ادامه، روش پژوهش (بویژه روش دلفی) تبیین و در پایان نیز یافته‌های این پژوهش، توصیف و تحلیل می‌شوند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، اعضای پانل دلفی در مجموع 17 عامل را کلیدی تشخیص داده‌اند. از مجموع 17 عامل فقط 12 عامل اولیه که از نظر اعضای پانل دلفی مهم‌تر تشخیص داده شده بود به‌عنوان یافته‌ها و نتایج دلفی انتخاب شد. 8 عامل از این عامل‌ها در پژوهش‌های گذشته و 7 عامل از سوی خود اعضای پانل دلفی ارائه شده‌اند.
۹.

عوامل مؤثر بر توسعه فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی در شرکت‌های کوچک و متوسط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فناوری اطلاعات تغییر عوامل موفقیت دسته‌بندی شرکتهای کوچک و متوسط عوامل شکست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 238
تغییرات در سمت‌وسوی رشد فناوری به همراه تغییرات در اقتصاد جهانی باعث شده‌اند که شرکت‌های کوچک و متوسط از اهمیت روزافزونی در توسعه اقتصاد کشورها برخوردار شوند. این شرکت‌ها برای موفقیت در فضای رقابتی باید کیفیت محصولات و فرایندهای مدیریتی خود را همزمان با کاهش هزینه‌ها بهبود بخشند. به همین منظور نیز کاربرد فناوری اطلاعات در آن‌ها الزامی است. مطالعات نشان می‌دهند که هر چند این شرکت‌ها می‌توانند از فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی سود برند، اما برای بهره‌مندی از این مزایا و موفقیت در کاربرد این فناوری نیاز به شرایطی خاص دارند. به عبارت دیگر موفقیت در کاربرد فناوری اطلاعات در آن‌ها، اقتضایی است. وجود چنین واقعیت‌هایی باعث شده که مطالعات و پژوهش‌های زیادی به شناخت عوامل مؤثر بر کاربرد این فناوری در شرکت‌های کوچک و متوسط اختصاص یابند که در این مقاله به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود. به این منظور ابتدا نقش شرکت‌های کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی، تبیین و سپس به کاربردهای فناوری اطلاعات در آن‌ها پرداخته می‌شود. در ادامه نیز پژوهش‌هایی که به بررسی عوامل مؤثر بر کاربرد این فناوری در این شرکت‌ها پرداخته‌اند، معرفی و نتایج آن‌ها در قالب مدل تغییر «پتیگرو» و «ویپ»، دسته‌بندی و ارائه می‌شوند.
۱۰.

کاربردهای کتاب‌سنجی و تحلیل پیوند در محیط وب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رتبهبندی تحلیل پیوند وب‌سنجی کتابسنجی وب جهانگستر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 157
هدف از انجام این پژوهش، معرفی و تحلیل کاربردهای کتاب‌سنجی در محبط وب و نیز تبیین وضعیت تحلیل پیوند به ‌منظور بیان کاربردهای آن در ارتباط با منابع اطلاعاتی موجود در وب است. روش این پژوهش مطالعه، بررسی و تحلیل منابع اطلاعاتی در حوزه کاربرد کتاب‌سنجی و تحلیل پیوند در وب، به منظور تبیین وضعیت آن است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کتاب‌سنجی می‌تواند کاربرد مطلوبی در حوزه منابع دیجیتالی موجود در اینترنت داشته باشد. همچنین تحلیل پیوند، فرایندی است که با تکیه بر آن می‌توان به تحلیل آماری ارتباط میان فراپیوندها پرداخت و در نتیجه به صحت و سقم، و اثربخشی استنادهای موجود در مدارک دیجیتالی پی برد. در واقع تحلیل پیوند، بخشی از الگوریتم رتبه‌بندی اطلاعات در محیط وب به‌شمار می‌آید. تعداد، ربط و کیفیت پیوندهای معین به یک وب‌‌سایت از عوامل بسیار مهم رتبه‌بندی/ تثبیت موقعیت در محیط وب می‌باشد. ابزارهای کاربردی در این زمینه موضوعی شامل راهبرد رتبه- صفحه، الگوریتم‌های تحلیل پیوند، نمایه‌سازی معنایی پنهان، مدل کلاسیک درونداد- برونداد می‌شود. در این پژوهش وضعیت تحلیل پیوند در وب جهانی و وب کوچک تحلیل شده و شیوه بهره‌گیری از نمودارهای وب برای درک بهتراز فرایند تحلیل پیوند، توضیح داده شده است.
۱۱.

بینامتنیت در فراداستانِ « قلب زیبای بابور» نوشتهی جمشید خانیان و مخاطب نوجوان(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 57
قلب زیبای بابور نوشته ی جمشید خانیان یک فراداستان است که در پی به کار گرفتن شیوه ای تازه در روایت و گریز از شیوه های سنتی ست. در فراداستان راوی به شیوه های داستان گویی می اندیشد همچنین یکی از ویژگیهای فراداستان مهارت در به کارگیری بینامتنیت است. هدف این پژوهش، بررسی مقایسه ای و یافتن رّد پای عناصر بینامتنی، دریافت مناسبات آن با متن و در نوبتی دیگر بررسی نقش مخاطب نوجوان در درک این شیوه از داستان نویسی است. روش مقاله توصیفی- تحلیلی و بر مبنای آرای مخاطبان است. اصلی ترین شگرد خانیان درین داستان ، به کار گیری عناصر بینامتنی و ایجاد مکالمه با داستانهای نام آشنا برای کودکان و نوجوانان به ویژه شازده کوچولو اثر اگزوپری است. احضار متون شناخته شده به این داستان، برای پیشبرد فرایند روایت، شکل گیری عناصر داستان، باورپذیری و القای معانی انجام گرفته است. همچنین نظر مخاطبان نشان می دهد که نوجوانان می توانند به شکلهای گوناگون با عناصر بینامتنی رابطه برقرار کنند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷