پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات پاییز و زمستان 1386 شماره 1 و 2 (پیاپی 52)

مقالات

۱.

بررسی میزان رضایت دانشجویان دانشگاه شیراز از محیط رابط نرم‌افزار پارس آذرخش (افق) و تحلیل برخی عناصر مطرح در آن

کلید واژه ها: رابط کاربر محیط رابط رضایت کاربران نرم‌افزار پارس آذرخش نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای فهرست رایانه‌ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 523 تعداد دانلود : 441
هدف از این تحقیق، بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های رابط کاربر نرم‌افزار پارس آذرخش و تعیین میزان رضایت کاربران (دانشجویان دانشگاه شیراز) از تعامل با آن بود. از هدف‌های دیگر این پژوهش، سنجش تأثیر متغیرهایی نظیر جنسیت، حوزة تحصیلی، مقطع تحصیلی، سواد کتابخانه‌ای، سواد رایانه‌ای، سابقه و میزان آشنایی با فهرست رایانه‌ای، و میزان استفاده از فهرست رایانه‌ای بر رضایت کاربران بود. بیش‌ترین میزان رضایت مربوط به صفحه‌های نمایش اطلاعات نرم‌افزار، و کم‌ترین میزان رضایت مربوط به واژگان و پیام‌های نرم‌افزار بود. بین جنسیت، سابقه و میزان آشنایی دانشجویان با نرم‌افزار پارس آذرخش و همچنین سواد کتابخانه‌ای و سواد رایانه‌ای با میزان رضایت آن‌ها از تعامل با این نرم‌افزار، رابطة معنادار وجود نداشت. در مقابل، رابطة معنادار میان میزان استفاده از نرم‌افزار و میزان رضایت آن‌ها از تعامل با نرم‌افزار پارس آذرخش وجود داشت. و به طور کلی نتایج نشان داد که دانشجویان شرکت کننده در این پژوهش در حد متوسطی از تعامل با نرم‌افزار پارس آذرخش رضایت دارند.
۲.

بررسی میزان دسترسی دبیران و بهره‌گیری آنان از فناوری اطلاعات و ارتباطات

کلید واژه ها: اینترنت فناوری اطلاعات و ارتباطات کاربردهای رایانه دبیران آموزش و پرورش مدارس اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788 تعداد دانلود : 213
"همه‌ساله مبالغ زیادی سرمایه، زمان و انرژی صرف دوره‌های آموزش و بازآموزی کارکنان سازمان آموزش و پرورش می‌شود. بنابراین، باید دربارة بازدهی و کارآیی این دوره‌ها پژوهش‌هایی صورت گیرد تا مشخص شود که تا چه حد مطالب آموخته‌شده در این دوره‌ها در عمل، قابل بهره‌برداری‌اند و چه کمبودهایی در این زمینه وجود دارد. پاسخ‌گویی به سؤال فوق و عوامل مؤثر در آن، هدف اصلی این پژوهش است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری این پژوهش شامل 180 نفر از دبیران مدارس متوسطه است که دارای کارگاه فاوا بوده و از طریق تصادفی ساده مطابق با تعداد دبیران نواحی انتخاب شده‌اند. از جمله یافته‌های پژوهش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: میزان دسترسی دبیران به امکانات سخت‌افزاری در منزل و مدرسه در حد مطلوبی قرار دارد، در حالی که میزان دسترسی در زمینة نرم‌افزاری چندان مطلوب نیست. همچنین کاربرد فاوا در سه حیطة آموزش، پژوهش و ارتباطی از سطح مورد نظر کم‌تر است."
۳.

بررسی مهارت جستجوی اطلاعات در منابع الکترونیکی پیوسته در دانشجویان دکتری دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران

کلید واژه ها: تهران اینترنت منابع الکترونیکی مهارت‌سنجی دانشجویان جغرافیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 265 تعداد دانلود : 969
با تحلیل 60 پرسشنامة جمع‌آوری‌شده مشخص گردید که مهارت مقدماتی دانشجویان مورد بررسی در زمینه وب و ابزارهای جستجو، بسیار پایین‌تر از حد متوسط (6/37 درصد) است. بیش‌تر جامعة مورد پژوهش در ارزیابی کلی، خود را «آزموده» (یعنی کسی که در یافتن اطلاعات مورد نیاز موفق است ولی در بیش‌تر مواقع به کمک نیاز دارد) معرفی کرده‌اند. از میان انواع موتورهای جستجو، دانشجویان با «گوگل» و راهنمای موضوعی «یاهو»، و از میان انواع پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی با «الزویر» آشنایی بیش‌تری دارند. علاوه بر این میزان استفاده از موتورهای جستجو و پایگاه‌‌های اطلاعاتی نیز بررسی گردید. میانگین استفاده از عملگرهای  مختلف بولی 7/34 درصد، استفاده از عملگر «+» دارای بیش‌ترین میزان (7/66 درصد) و از عملگر «-» دارای کم‌ترین میزان (10درصد) می‌باشند. جستجوی پیشرفتة موتور جستجوی «گوگل» و پایگاه اطلاعاتی «الزویر» دارای بیش‌ترین استفاده هستند.
۴.

بررسی میزان رضایت مراجعین از خدمات کتابخانة مرکزی شهرستان تبریز

کلید واژه ها: رضایت خدمات استفاده‌کنندگان کتابخانة مرکزی شهرستان تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 795 تعداد دانلود : 921
در این مقاله میزان رضایت مراجعین از خدمات کتابخانة مرکزی شهرستان تبریز با هدف کشف نقاط قوّت و ضعف موجود بررسی شده است. طبق نتایج به‌دست‌آمده در کل 3/66% مراجعین از خدمات کتابخانه راضی بوده‌اند. بیش‌ترین میزان رضایت از خدمات اینترنتی کتابخانه و بانک اطلاعاتی نمایه (7/90%)، مدت زمان ارائة خدمات (7/86%) و تعداد کتب امانتی (82%) بوده است. بیش‌ترین میزان نارضایتی از وضعیت سالن مطالعه (8/52%)، رفتارکتابداران (31%) و صرف زمان برای دریافت خدمات در کتابخانه (28%) بوده است.
۵.

بررسی شیوة تدوین اصطلاحنامه‌های پیوسته

نویسنده:

کلید واژه ها: شیوه اصطلاحنامه تدوین اصطلاحنامة پیوسته رایانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 455
در این مقاله شیوه‌های تدوین و ساخت اصطلاحنامه‌های پیوسته (آنلاین) از دو رویکرد کلی‌ـ ساخت اصطلاحنامه به کمک رایانه، و ساخت رایانه‌ای اصطلاحنامه‌ـ مورد بررسی قرار گرفته است. در بحث مربوط به ساخت اصطلاحنامة پیوسته به کمک رایانه، استفاده از موتور استدلال‌گر برای تعیین روابط اصطلاحنامه‌ای و نیز رویکرد ذهنی برای ساخت اصطلاحنامه‌های پیوسته مورد مطالعه قرار گرفته و مراحل عمل‌گرایانه برای ساخت اصطلاحنامة پیوسته بررسی شده است. در رویکرد رایانه‌ای برای ساخت اصطلاحنامه‌های پیوسته، روش‌های متنی، روش‌های برگرفته از سلسله‌مراتب ورد نت، خوشه‌بندی، و روش‌های نقشة خودسامان بررسی شده است.
۶.

نقش کتابخانه‌ها در جامعة دانش‌مدار

کلید واژه ها: توسعه کتابخانه جامعة دانش‌مدار جامعة اطلاعاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 179 تعداد دانلود : 881
در روند توسعة جوامع و گذار از مراحل مختلف توسعه، امروزه جوامع جدیدی در حال شکل‌گیری هستند که از آن‌ها با عنوان جوامع دانش‌مدار نام برده می‌شود. در جوامع دانش‌مدار تمامی ساختار‌های اساسی جامعه (بویژه مبانی فرهنگی و اجتماعی) به طرز قابل توجهی تحت تأثیر دانش قرار دارند. بنابراین توجه به مراکز و نهادهایی که با هر دو مفهوم ظاهری جامعة دانش‌مدار یعنی جامعه و دانش به طور قابل توجهی سروکار دارند، می‌تواند مسیر توسعة جامعة دانش‌مدار را هرچه بیش‌تر محقق سازد. در این میان کتابخانه‌ها که از دیر باز وظیفة گردآوری، سازماندهی و اشاعة اطلاعات به افراد جامعه را بر عهده داشته‌اند نقش اساسی ایفا خواهند کرد. بنابراین لازم است نقش کتابخانه‌ها در این گونه جوامع مشخص شود و مورد بررسی قرار گیرد تا در راستای بهره‌برداری بهینه از آن‌ها و در زمینة تدوین خط‌مشی‌های ضروری، دقت نظر لازم صورت گیرد.
۷.

بررسی وضعیت خدمات امانت بین کتابخانه‌ای

کلید واژه ها: اشتراک منابع امانت بین‌کتابخانه‌ای کتابداری و اطلاع‌رسانی خدمات تأمین مدرک نظام‌های تأمین‌مدرک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 941
از آنجا که امانت بین کتابخانه‌ای شاهرگ حیاتی جهت دسترسی به دنیای دانش است در این مقاله، ضمن تعریفی کوتاه از امانت بین کتابخانه‌ای یا همکاری بین کتابخانه‌ای، تلاش می‌شود تا تفاوت خدمات این نظام و خدمات تحویل مدرک در جهت فراهم‌آوری اطلاعات و منابع مورد نیاز استفاده کنندگان تبیین گردد. سپس روش‌های تأمین مدرک و عوامل موفقیت این نظام ها، و نیز پروتکل‌های موجود در این رابطه، مورد بررسی قرار می‌گیرد. و در پایان به وضعیت این خدمات در جهان و هم چنین در ایران و معرفی طرح‌های اجرا شده ( طرح‌های غدیر و امین)، می‌پردازد.
۸.

ارزیابی نمایه و نمایه‌سازی

کلید واژه ها: ارزیابی استانداردها نمایه‌سازی معیارها نمایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 491
یکی از مهم‌ترین شیوه‌های بازنمایی محتوا، نمایه‌سازی است که با تخصیص توصیفگرها به مدارک، محتوای موضوعی آن‌ها را نشان می‌دهد. از آنجا که نمایه و نمایه‌سازی در بازیابی اطلاعات از اهمیت چشمگیری برخوردار است، توجه به کیفیت و ارزیابی آن و ارائة معیارها و استانداردها، همواره مورد توجه محققان این حوزه بوده است. نمایه‌سازی فرایندی پیچیده است؛ در چنین وضعیتی ارائة تعاریف، اصول و روش­ها، می‌تواند گامی در استفادة بهینه از اطلاعات موجود باشد. این مقاله ضمن ارائة تعریف موجزی از نمایه، معیارهای ارزیابی نمایه را بررسی می‌کند، سپس به تعریف نمایه‌سازی می­پردازد، و معیارهای ارزیابی نمایه­سازی را مورد بررسی قرار می­دهد. در نهایت نیز تعدادی از استانداردهای حوزة نمایه‌سازی را ارائه می‌دهد و به نتیجه­گیری می­پردازد.
۹.

مقیاسی برای انداز ه گیری میزان همکاری در تحقیقات

کلید واژه ها: همکاری علمی سنجش میزان همکاری ضریب همکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 668 تعداد دانلود : 915
در این مقاله نشان داده شده که روش محاسبة میانگین تعداد نویسندگان هر مقاله یا تعیین نسبت مقالاتی که دارای چند نویسنده هستند، برای سنجش میزان همکاری در یک رشته کافی نیست. مقیاسی که ترکیبی از محاسن هر دو مقیاس قبلی را دارد محاسبه و پیشنهاد شده است. این مقیاس که «ضریب همکاری» نامیده می‌شود، از چهار توزیع رایج در احتمالات استخراج شده است.
۱۰.

آنچه گذشته به ما آموخته و آنچه آینده در برخواهد داشت

نویسنده:

کلید واژه ها: چت پست الکترونیکی مرجع مجازی مرجع دیجیتالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 497
وابستگی شدید کتابخانه‌ها به فناوری نوین در 10 سال گذشته، مخصوصاً به‌کارگیری اینترنت در بخش مرجع با ارائة خدماتی چون پست الکترونیکی و چت، تفاوت‌های عمده‌ای را در مرجع دیجیتالی یا مجازی در مقایسه با مرجع سنتی به‌وجود آورده است. ارائة تعریفی از مرجع دیجیتالی و مجازی و تبیین تفاوت‌های موجود بین این دو واژه در متون کتابداری با نگاه به سیر تاریخی آن‌ها، بخش اول این مقاله را به خود اختصاص داده است. مطالعة عملکرد و پیامدهای به‌کارگیری خدمات مرجع مجازی یا دیجیتالی با بحث و تبادل نظر در خصوص آیندة این‌گونه خدمات در مقایسه با خدمات مرجع سنتی، مواردی هستند که در بخش‌های دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷