پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات بهار 1385 شماره 3 (پیاپی 47)

مقالات

۱.

تشخیص خودکار صفحات فهرست با توجه به الگوی آنها در پایان‌نامه‌های فارسی و لاتین

کلید واژه ها: پردازش تحلیل تصویر مدارک (دی‌آی‌ای) تحلیل پیکربندی صفحات تحلیل ساختاری مدارک تحلیل منطقی مدارک درک تصویر مدارک شناسایی صفحات فهرست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 85 تعداد دانلود : 210
صفحات فهرست در هر نوع مدرک (کتاب، مجله، پایان‌نامه، ...)، به نحو مختصر و فشرد‌ه، ساختار منطقی آن مدرک را بیان می‌کنند و به کمک آن‌‌ها می‌توان به راحتی ساختار مدرک را مشاهده نمود و مستقیماً به مطالب مورد نظر دست یافت. در این مقاله برای اولین بار روشی به منظور شناسایی خودکار صفحات فهرست در پایان‌نامه‌‌های فارسی، عربی و لاتین ارائه می‌شود. در این روش، شناسایی صفحات فهرست با توجه به الگوی آن‌‌ها بدون استفاده از عملیات بازشناسی متن (اُسی‌آر) و تنها با به‌کارگیری فنون پردازش تصویر، مد نظر بوده. با این روش می‌توان صفحات فهرست را صرف نظر از نوع زبان و ترازبندی (راست به چپ یا چپ به راست بودن) متن آن‌‌ها، شناسایی کرد و به دلیل عدم استفاده از اُسی‌آر، تابع کیفیت متن مدرک اسکن‌شده نیست. روش مذکور بر روی دسته‌ای از پایان‌نامه‌‌های فارسی، عربی و لاتین موجود در پایگاه اطلاعاتی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران مورد آزمایش قرار گرفت و دقت 7/99 درصد در بازشناسی صحیح حاصل گردید.
۲.

بررسی و مقایسه نسخه‌های رایگان «اریک» و «سرچ اریک» با نسخه‌های تجاری «فرست سرچ» از پایگاه اطلاعاتی اریک

کلید واژه ها: پایگاه اطلاعاتی رابط کاربر اریک سرچ‌اریک ابسکو فرست سرچ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 178 تعداد دانلود : 153
در این پژوهش، ابتدا با بررسی و مطالعه اولیه، دو نسخه رایگان «اریک» و «سرچ‌اریک»، و دو نسخه تجاری «ابسکو» و «فرست سرچ» پایگاه اطلاعاتی «اریک» انتخاب شدند و یک سیاهه وارسی جامع در پنج مقوله‌ـ اطلاعات کلی، خصیصه‌های جستجو، گزینه‌های نمایش، گزینه‌های بازیابی و ویژگی‌های منحصربه‌فردـ تدوین گردید. سپس با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای شامل مطالعه مستندات نسخه‌های مختلف «اریک»، تحقیقات انجام شده، گزینه راهنمای نسخه‌ها‌ی فوق، و کسب آگاهی‌های اولیه و پیدا کردن شناخت نسبتاً کافی در درباره کیفیت و عملکرد محیط رابط در هر نسخه، از روش پیمایش تطبیقی استفاده شد و تلاش گردید که بر اساس معیارهای مشخص، نقاط قوت و ضعف هر یک تعیین شود. نتایج این پژوهش نشان داد که در پنج مقوله مورد بررسی، به ترتیب نسخه‌های «ابسکو»، «فرست سرچ»، «اریک» و «سرچ‌اریک» از پایگاه اطلاعاتی«اریک» دارای بیش‌ترین تعداد ویژگی‌ها هستند. البته در زمان انتخاب بهترین نسخه متناسب با شرایط هر کتابخانه باید علاوه بر ویژگی‌ها و معیارهای مطرح‌شده در این سیاهه وارسی، به سطح کاربران، میزان و نوع نیازهای اطلاعاتی آن‌ها و همچنین بودجه کتابخانه توجه نمود.
۳.

بررسی و ضعیت کتابخانه‌های زندان در ایران براساس رهنمودهای ایفلا

کلید واژه ها: اشتراک منابع کتابخانه‌های زندان رهنمودهای ایفلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 430 تعداد دانلود : 102
"کتابخانه‌های زندان در اصلاح و تربیت و بازپروری مددجویان نقش مهمی ایفا می‌کنند و بطور مستقیم بر رفتارها و برخوردهای آنان در آینده تاثیر مثبتی دارند. هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت موجود تشکیلات، منابع، نیروی انسانی، امکانات و خدمات، فضا و بودجه 144 کتابخانه وابسته به زندان‌های کشور، همچنین تعیین زمینه‌های همکاری، و پیشنهاد طرحی برای ایجاد ارتباط میان این کتابخانه‌ها با نظامی هماهنگ به صورت شبکه می‌باشد که از طریق آن با همکاری مداوم، اشتراک منابع و هماهنگی در سازماندهی، بتواند خدمات اطلاعاتی بهتر، بیش‌تر و سریع‌تر ارائه دهد. روش انجام پژوهش، پیمایش میدانی است. ابزار، تحقیق پرسشنامه‌ای مشتمل بر 150 سؤال است که به کتابخانه‌های مربوطه ارسال شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فرضیه‌های این پژوهش مبنی بر کمبود نیروی انسانی متخصص، فضا، بودجه، مجموعه‌سازی، سازماندهی و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، در سطح پایین‌تر از رهنمودهای تعیین‌شده ایفلا برای کتابخانه‌های زندان، تأیید می‌شود. در پایان پژوهش پیشنهادهایی درخصوص ایجاد شرایط بهتر ارائه شده است."
۴.

ارزیابی قابلیتهای جستجو در کتابخانه‌های دیجیتالی

نویسنده:

کلید واژه ها: ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی قابلیت‌های جستجو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 192
در سال‌های اخیر پیشرفت فناوری، بیش از پیش در کتابخانه‌ها ایفای نقش کرده و کتابخانه‌های دیچیتالی به عنوان آرزوی برآورده‌شده انسان در تغییر شیوه‌های دسترسی به اطلاعات ظهور کرده‌اند. بدیهی است ظهور هر پدیده علمی پژوهش‌هایی درباره ارزیابی آن پدیده را به دنبال خواهد داشت. این مقاله نیز به بررسی و ارزیابی قابلیت‌های جستجو در 14 کتابخانه دیجیتالی می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که کتابخانه‌های دیجیتالی مورد بررسی، در فراهم‌آوری امکانات متنوع جستجو برای کاربران یکسان عمل نکرده‌اند. کتابخانه‌های دیجیتالی «امریکن مموری» و «ای‌سی‌ام» با فراهم آوردن 8 مورد از 9 مورد قابلیت جستجوی تحت مطالعه، در هدایت کاربر به منبع مورد جستجو امکانات بیش‌تری در اختیار وی قرار می‌دهند. کتابخانه دیجیتالی Classic Articles … هیچ‌گونه امکاناتی برای جستجو در اختیار کاربر قرار نمی‌دهد و از این حیث در پایین‌ترین رده جدول ارزیابی قرار دارد.
۵.

رویکردهای مدیریتی در حفاظت دیجیتالی

نویسنده:

کلید واژه ها: شبیه‌سازی مهاجرت رویکردهای مدیریتی آرشیو دیجیتال ابرداده حفاظتی حفاظت دیجیتال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 605
در مقاله حاضر رویکردهای مدیریتی حفاظت دیجیتال مختصراً بیان شده است. ویژگی اشیای دیجیتال، ضرورت حفاظت از منابع دیجیتال، مراکز مسئول، مسائل حقوقی و مالی و راه‌کارهای فنی موجود همانند مهاجرت و شبیه‌سازی مورد بحث قرار گرفته است. ضرورت به‌کارگیری ابرداده‌های حفاظتی به عنوان بخشی از آرشیو دیجیتال به منظور پشتیبانی از راه‌کارهای فنی حفاظت دیجیتال، از دیگر موارد مورد تأکید است.
۶.

تأثیر فناوری اطلاعات بر مقتضیات و شرایط شغلی فهرست‌نویسان

کلید واژه ها: تکنولوژی اطلاعات شرایط شغلی فهرست‌نویسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 83 تعداد دانلود : 29
فناوری اطلاعات که نظام‌های یکپارچه کتابخانه‌ای، سخت‌افزار و نرم‌افزار رایانه، دیسک فشرده، اینترنت، و دیگر حوزه‌ها از جمله قالب‌های مارک 21، سی‌او‌آرسی، استانداردهای ابرداده (هسته دوبلین، تی‌ئی‌آی، ایکس‌ام‌ال، آر‌دی‌اف) را دربر‌می‌گیرد، تغییرات وسیعی در عملکرد شغلی فهرست‌نویسان به وجود آورده است. اکنون کتابخانه‌ها با مجموعه تازه‌ای از نیازهای استخدامی برای این موقعیت‌ها مواجه هستند. هدف این مقاله نقد و بررسی آگهی‌های شغلی است که در مجله «کتابخانه‌های آمریکا» و «اخبار کتابخانه‌های دانشکده‌ای و پژوهشی» چاپ شده، تا اثرات استفاده از فناوری اطلاعات را بر مقتضیات و شرایط شغلی فهرست‌نویسان مورد بررسی قرار دهد.
۷.

دسترسی به اطلاعات در کتابخانه ها: روشها و مسائل

نویسنده:

کلید واژه ها: مدل مشکلات فرایند کتابخانه دسترسی به اطلاعات فناوری اطلاعاتف روش‌ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 794 تعداد دانلود : 881
رشد انفجارگونه فناوری اطلاعات، راه های دسترسی به اطلاعات را به صورت بی سابقه‌ای گسترش داده است. چشم انداز کنونی اطلاعات نمایانگر رشد فزاینده کمیت اطلاعات، تولید اطلاعات در انواع و قالب های گوناگون و تکراری، بروز زوائد اطلاعاتی در اطلاعات تولید شده، و ابهام  در مورد آینده نشر سنتی مبتنی بر متن است. امروزه دسترسی آزاد به اطلاعات جهانی از راه دور به صورت یک امر رایج یا ضرورت درآمده است. البته کشورهای در حال توسعه در این زمینه با کمبود فناورانه زیادی روبرو هستند. لازم است که کتابخانه ها پویایی ارائه خدمات در جهان مبتنی بر فناوری اطلاعات را درک کنند و به ایجاد توازن و تعادل در میان منابع چاپی و الکترونیکی بپردازند. این نوشته به بحث درباره انواع و قالب‌های مختلف اطلاعات، روش‌های دسترسی به اطلاعات، فرایند دسترسی به اطلاعات، و مشکلات دسترسی به اطلاعات در کشورهای در حال توسعه می پردازد و یک مدل پیشنهادی برای دسترسی یکپارچه به اطلاعات منابع چاپی و الکترونیکی ارائه می نماید.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷