پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق)

علوم و فناوری اطلاعات بهار و تابستان 1384 شماره 3 و 4 (پیاپی44)

مقالات

۱.

فناوری‌های امنیت اطلاعات: با یک دیدگاه طبقه‌بندی

نویسنده:

کلید واژه ها: فناوری اطلاعات امنیت اطلاعات رده‌بندی شبکه کامپیوتری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 575 تعداد دانلود : 235
مهم‌ترین مزیت و رسالت شبکه‌های رایانه‌ای، اشتراک منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و دستیابی سریع و آسان به اطلاعات است. کنترل دستیابی و نحوه استفاده از منابعی که به اشتراک گذاشته شده‌اند، از مهم‌ترین اهداف یک نظام امنیتی در شبکه است. با گسترش شبکه‌های رایانه‌ای (خصوصاً اینترنت)، نگرش نسبت به امنیت اطلاعات و سایر منابع به اشتراک گذاشته شده، وارد مرحله جدیدی گردیده است. در این راستا لازم است که هر سازمان برای حفاظت از اطلاعات ارزشمند، به یک راهبرد خاص پایبند باشد و براساس آن، نظام امنیتی را اجرا نماید. نبود نظام مناسب امنیتی، بعضاً پیامدهای منفی و دور از انتظاری را به دنبال دارد. توفیق در ایمن‌سازی اطلاعات، منوط به حفاظت از اطلاعات و نظام‌های اطلاعاتی در مقابل حملات است؛ بدین منظور از سرویس‌های امنیتی متعددی استفاده می‌گردد. مقاله حاضر با توجه به این رویکرد به طبقه‌بندی فناوری‌های امنیت اطلاعات، براساس دو ویژگی خواهد پرداخت: مرحله خاصی از زمان که در هنگام تعامل فناوری با اطلاعات، عکس‌العمل لازم در برابر یک مشکل امنیتی، ممکن است کنشی یا واکنشی باشد، و سطوح پیاده‌سازی نظام‌های امنیتی در یک محیط رایانه‌ای.
۲.

معیارهای ارزیابی منابع اطلاعاتی الکترونیکی با تاکید بر وب‌سایت‌ها

نویسنده:

کلید واژه ها: منابع اطلاعاتی الکترونیکی کیفیت اطلاعات وب‌سایت معیار ارزشیابی شبکه جهانی وب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 446 تعداد دانلود : 285
هرچند محمل‌های اطلاعات در طی زمان همواره در حال دگرگونی هستند، با این حال ارزیابی کیفی و انتقادی اطلاعات، از ابتدا یکی از نقش‌های سنتی کتابداران به حساب می‌آمده است. امروزه شبکه جهانی وب یکی از مهم‌ترین منابع و محمل‌های دسترسی به اطلاعات محسوب می‌گردد و از آنجا که استفاده از اینترنت روز به روز در حال افزایش است، همزمان با حجم عظیم اطلاعات درست و معتبر، به دلیل نبود فیلتر داوری و ویراستاری و این که مراحل ویرایش مرسوم در روند انتشار منابع چاپی را طی نمی‌کنند، اطلاعات نامعتبر بسیاری در اینترنت انتشار مییابد. بسیاری از اطلاعات قابل دسترس از طریق اینترنت، نه‌تنها غیرمفید هستند، بلکه حتی ممکن است نادرست یا گمراه‌کننده هم باشند. این امر بویژه در مورد اطلاعات پزشکی اهمیت بیشتری دارد و نگران‌کننده به نظر میرسد، چرا که ممکن است خیلی از کاربران، اینترنت را به عنوان منبعی برای کسب اطلاعات پزشکی خود، خانواده و دوستان مورد استفاده قرار دهند. با توجه به این موارد، ارزیابی انتقادی و کیفی وب‌سایت‌ها، اطلاعات موجود در آن‌ها، و تعیین دامنه کاری آن‌ها در برخورد با نیازها و احتیاجات استفاده‌کنندگان، ضروری به نظر می‌رسد. این نوشته به تحلیل و ارزشیابی وب سایت‌ها و منابع اطلاعات الکترونیکی موجود در وب می‌پردازد و روش‌ها و معیارهایی برای ارزیابی اطلاعات الکترونیکی و ارزیابی و گزینش منابع اطلاعاتی مناسب، معتبر و درست، ارائه می‌نماید.
۳.

بازشناسی نوری حروف: مروری بر مباحث نظری و ملاحظات کاربردی با تأکید بر مسائل خاص زبان فارسی

کلید واژه ها: پردازش تصویر بازشناسی نوری حروف («اُسی‌آر» ) تجزیه و تحلیل تصویر مدرک شناسایی الگوی آماری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 180 تعداد دانلود : 790
در این مقاله مبانی نظری و جنبه‌های کاربردی مبحث بازشناسی نوری حروف (اُسی‌آر) بصورت جامع مورد بررسی قرار می‌گیرند و زیربخش‌ها و بلوک‌های پردازشی آن معرفی می‌گردند. همچنین خصایص و پیچیدگی‌های مختص نگارش زبان فارسی که یک نرم‌افزار «اُسی‌آر» باید آن‌ها را در عملیات پردازشی خود لحاظ نماید، بیان خواهند شد. تحقیقات داخلی انجام‌شده در زمینه «اُسی‌آر» مورد اشاره قرار خواهند گرفت؛ نرم‌افزارهای معروف تجاری «اُسی‌آر» لاتین و فارسی معرفی، و قابلیت‌ها و نقاط قوت و ضعف آن‌ها تشریح می‌شوند. در آخر هم پیشنهادهایی در راستای انتخاب راهکارهای مناسب به منظور تسریع در حصول یک نرم‌افزار «اُسی‌آر» کارآمد برای زبان فارسی ارائه می‌گردد. مخاطب این مقاله، دانش‌آموختگان رشته‌های فنی و غیرفنی هستند که قصد دارند درباره این حوزه اطلاعات مقدماتی کسب نمایند. ازاین رو از جنبه‌های محاسباتی و ریاضیات مسئله چشم‌پوشی شده است.
۴.

جهانی‌شدن دنیای اطلاعات

نویسنده:

کلید واژه ها: فناوری اطلاعات جهانی‏شدن جریان آزاد اطلاعات علم اطلاع‌رسانی علم کتابداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 456 تعداد دانلود : 523
مفهوم «جهانی شدن» به فرآیندی اطلاق می‌شود که طی آن جریان آزاد اندیشه، انسان، کالا، خدمات، و سرمایه در دنیا میسر گردد. تأثیر این مفهوم، دگرگونی متغیرهای زمان و مکان را پدید آورده و گسترش ارتباطات در سطح بین‌المللی قابلیت وقوع یافته است. بر این قرار، داده‌های کمی اطلاعات در صحنه جهانی ابعاد وسیعی یافته و موجب رشد شبکه ارتباطات در صحنه بین‌المللی از نظر روابط فردی و اجتماعی شده است. در مقاله حاضر، ضمن توجه به جهانی‌شدن گستره اطلاعاتی در جهان معاصر، به ارزیابی موضوعات مذکور مبادرت شده، و در نهایت به نتیجه‌گیری درباره تأثیرات آن بر کتابداری و اطلاع‌رسانی پرداخته می‌شود.
۵.

مفهوم نیاز اطلاعاتی از دیدگاه پیشگامان علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی

نویسنده:

کلید واژه ها: نیاز اطلاعاتی دانشمند اطلاع‌رسانی دانشمند کتابداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 835 تعداد دانلود : 48
مفهوم نیازهای اطلاعاتی در علم اطلاع‌رسانی همیشه دارای مشکل بوده است. طبق نظر «دروین» و «نیلان»، تقریباً بلا استثنا برای نیاز اطلاعاتی تاکنون تعریفی تعیین نشده است. در این مقاله می‌خواهیم تا برخی اصطلاحات و نظریه های مرتبط از منظر صاحب‌نظران را ارائه دهیم.
۶.

کتابداران در عصر دانش

کلید واژه ها: ارتباطات کتابخانه‌ها کتابداران شبکه‌ها اقتصاد دانش مهارت‌ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 661 تعداد دانلود : 754
عصر دانش شرایط و چالش‌های جدیدی را برای سازمان‌ها و گروه‌های حرفه‌ای گوناگون به وجود آورده است. درک نیروها و گرایش‌هایی که آینده قلمرو دانش را شکل می‌دهند برای کتابداران بسیار مهم است. اقتصاد دانش در یک محیط چند شبکه‌‌ای شکل می‌گیرد. در اقتصاد شبکه‌ای، شبکه روابط بسیار مهمتر از مالکیت اموال و دارایی است. مقاله حاضر به این موضوع می‌پردازد که چگونه کتابداران به کارکنان دانش تبدیل می‌شوند و دیگر گروه‌های کاری دانش را پشتیبانی می‌کنند. نقشه‌ها و مهارت‌های جدید (بویژه مهارت‌های ارتباطی و میان فردی که نقش عمده‌ای در آماده‌سازی فراورده‌های اطلاعاتی جدید ایفا می‌کنند) به عنوان پایه و اساس بحث، منظور شده‌اند.
۷.

بازیابی اطلاعات در وب: فراتر از موتورهای جستجوی کنونی

نویسنده:

کلید واژه ها: داده‌ها بازیابی اطلاعات وب (شبکه سراسری جهانی) موتور جستجو محاسبه تقریبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 121 تعداد دانلود : 520
در این مقاله به اختصار چالش‌های مربوط به گسترش بازیابی اطلاعات در وب، بخصوص دیگر انواع داده‌ها ، وب‌کاوی و موضوعات مرتبط با کاوش، همچنین روابط اصلی بازیابی اطلاعات و محاسبات تقریبی، و چگونگی رفع این چالش‌ها با این تکنیک‌ها را بررسی می‌کنیم.
۸.

جامعه اطلاعاتی و گزارشی از فرایندهای بین‌المللی تثبیت آن

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 770 تعداد دانلود : 84
« «جامعه اطلاعاتی» امروز دیگر به مدد نشست‌ها و سمینارهای ملی و منطقه‌ای و پوشش مناسب خبری آن‌ها توسط سازمان‌های اطلاع‌رسانی رسانه‌ای کشور ، برای قاطبه هموطنان و بسیاری از فارسی‌زبانان مفهومی آشنا محسوب می‌شود. آنقدر که هر روزنامه و مجله‌ای (از مجلات فنی ـ تخصصی گرفته تا نشریات عامه‌پسند و به اصطلاح زرد) را ورق بزنید، بعید است به مطلبی در اینباره برنخورید. این البته برای یک رشته علمی یا یک حوزه پژوهش تخصصی، هم خوب است و هم بد. خوب است چون از یکسو توجه سیاستمداران را جلب می‌کند و از سوی دیگر افکار عمومی را نه‌تنها پذیرای صرف بودجه در آن زمینه می‌سازد، که این امر را به خواسته ایشان بدل می‌کند؛ و بد است چون از فرط تکرار و راه‌یافتن به زبان عامه باعث بی‌میلی و حتی پرهیز پژوهشگران می‌شود، و اذهان را آنقدر خسته و ملول می‌سازد که دیگر توجهی را برنمی‌انگیزد و در نتیجه هم پشتوانه افکار عمومی را از دست می‌دهد و هم حساسیت اولیای امور را و بدین ترتیب، پر واضح و آشکار و حتی بدیهی است که دیگر هیچ آدم عاقلی هم پیدا نمی‌شود که برای چیزی که همه فکر می‌کنند همه چیزش را می‌دانند، ذره‌ای هزینه کند . اما به رغم این همه هیاهو، هنوز کمتر پژوهش جدی و قابل قبولی در این زمینه انجام گرفته یا به زبان فارسی منتشر شده است. این کاستی البته خاص ایران نیست، که تا حدودی عارضه‌ای جهانی است در هر حال کتاب حاضر در این وانفسا، چه به اعتبار عنوان پرطمطراقش (که ناشر را واداشته تا آن را ذیل مجموعه «مطالعات راهبردی» دسته‌بندی نماید)، چه به اعتبار نویسنده‌اش، و چه به اعتبار ناشرش که از دو سو به مراکز پژوهشی و دانشگاهی نسب می‌برد، در خواننده انتظارات زیادی ایجاد می‌کند. در این نوشته پس از معرفی اجمالی کتاب به ارزیابی همین نکته می‌پردازیم که تا چه پایه در برآوردن چنان انتظاراتی موفق بوده است .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۷