بررسی تحلیلی بخش فرش «عرب جنی» از کتاب فرش ها و هنر، فرش های پرنده دار ایلیاتی و غیره: مجموعه آثار بوئنوس آیرس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

فرش عرب جنی، نمونه ای از فرش های سلیمانیست که اجزاء تصویری آن به صورت نمادین و چکیده نگاری شده ظهور یافته اند. این نمونه از فرش برخلاف دیگر فرش های سلیمانی، در دسته ی فرش های تصویریِ صرف قرار نمی گیرد. ترکیبات فرمی و رنگی آن، بیننده را به عالم نیروهای ماوراءالطبیعه پیوند می زند. یک نویسنده ی غیرایرانی در کتابش: «فرش ها و هنر»، به فرش عرب جنی پرداخته است. به علاوه گنجانیدن بخش مجزایی از کتاب در جهت معرفی و ارائه ی یک نمونه ی تصویری تا کنون منتشر نشده ی فرشی که به ندرت در موطن خویش (فارس) بافته شده است و اکنون نیز نمونه ای از آن در ایران موجود نیست؛ از دلایل اهمیت پرداختن به نقد کتاب است. روش تحقیق در این نوشتار تحلیل محتوایی و توصیفی می باشد. فرش عرب جنی توسط کوچندگان اُستان فارس بافته و نماینده ی فرهنگ ایلیاتی و باورهای دینی ایشان بوده است. در متون مختلف ادبی و فرهنگ فولکور ایران، همواره فارس را مُلک سلیمان نامیده اند؛ آمیختگی داستان های حضرت سلیمان در بخش اعتقادات دینی و جغرافیایی با خضر نبی و ایزدبانوی ناهید به سبب اشتراک وظایفشان، باعث ایجاد شباهت و همسانی آنها شده است. در این راستا، دستبافته های ذهنی باف و بداهه ی ایلیاتی بستر مناسبی را برای به تصویر کشیدن باورهای بومی و دینی مردمان این خطه فراهم آورده است.