نقدی بر کتاب ایران در عصر صفوی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف اصلی نگارش این مقاله تحلیل و نقد ایده های ایدئولوژیکِ تاریخ نگاری شاه اسماعیل اول صفوی در کتاب ایران در عصر صفوی نوشتۀ علی اکبر ولایتی است. این کتاب در 656 صفحه، در یک مقدمه و پنج فصل با هدف بررسی تاریخ ایران در عصر صفویه سامان یافته است. نویسندة مقاله کوشیده است پیش از ورود به متن اصلی، سابقه ای از کاربست ره یافت های ایدئولوژیک را در تاریخ نگاری عصر صفویه به دست دهد. در این مسیر، دو رویکرد کلی ایدئولوژیک منتقد و رسمی شناسایی و معرفی شده است که در پسِ پشت هردو می توان به وضوح از ایده های سیاسی یا مذهبی سراغ گرفت. ازنگاه نویسندة مقاله، کتاب تاریخ ایران در عصر صفوی در ذیل آثاری قرار می گیرد که می توان از آن به عنوان آثار تاریخ نگارانۀ ایدئولوژیک رسمی یاد کرد. نویسندۀ مقاله باتوجه به اهمیت صدر تاریخ صفویه در دو گونة تاریخ نگاری منتقد و رسمی ایدئولوژیک کوشیده است با محورقراردادن دورة شاه اسماعیل اول، دستورکارهای ایدئولوژیک رسمی را در این کتاب شناسایی و استخراج کند. در این مسیر، نویسنده ضمن نقد داده های مبتنی بر منابع مطالعاتی کوشیده است با اتکا بر منابع دست اول، رویدادهای دست خوش خوانش های ایدئولوژیک را دسته بندی و سپس براساس دستورکارهای شناسایی شده تحلیل کند.