پزشکان متخصص در دوره آموزشی خود، علاوه بر کسب تخصص در یک رشته خاص، باید مهارت ایفای نقش های دیگری را نیز کسب کنند، از جمله مهارت های ارتباطی 1 ، همکار تیم درمان 2 ، مدیر یا رهبر 3 ، مدافع سلامت 4 ، دانشور 5 و حرفه مند 6 (2،1). تعهد حرفه ای پزشکی 7 به مجموعه ای از ارزش ها، رفتارها و روابطی گفته می شود که موجب تقویت و استحکام اعتماد جامعه به پزشکان می شود (3). پزشک باید اصول سه گانه i ) اولویت و تقدم مصلحت و منفعت بیمار 8 ، ii ) احترام به حق انتخاب بیمار 9 با در نظر گرفتن معیارهای علمی و رعایت ضوابط، و iii ) رعایت عدالت اجتماعی 10 در تصمیم ها و اقدامات را در فعالیت حرفه ای خود مبنا قرار دهد (4). پایبندی به این اصول در تعهدات ده گانه «منشور پزشک 11 » تبلور می یابد (4). بخشی از این تعهدات به رابطه مستقیم بیمار- پزشک برمی گردد که در آن به طور خلاصه، پزشک خود را متعهد می بیند صلاحیت حرفه ای بالینی اش را حفظ کند و ارتقاء دهد، با بیمارانش رویکرد صادقانه داشته باشد، رازدار آنها باشد و مرزهای حرفه ای با ایشان را رعایت کند (4). بدیهی است می توان انتظار داشت میزان پایبندی پزشکان به این اصول و تعهدات با میزان اعتماد جامعه به آنها رابطه مستقیم داشته باشد. بخش دیگر تعهدات ده گانه پزشک و نظام سلامت که کمتر مورد توجه قرار می گیرد و منافعی را به صورت غیرمستقیم و درازمدت برای بیماران فراهم می کند، به نظام ارائه خدمات مربوط می شود؛ مانند تعهد پزشک به تلاش برای ارتقاء کیفیت مراقبت، دسترسی به خدمات، توزیع عادلانه منابع محدود، خلق دانش نو (پژوهش)، پایش مداوم و مدیریت تعارض منافع (4-6). با تعمق در این گروه از تعهدات می توان دریافت که میزان پایبندی پزشکان به آنها با نسبت موفقیت جامعه پزشکی در همه ابعاد آموزش، پژوهش و ارائه خدمات به صورت موزون، عمیق و کیفی نیز ارتباط تنگاتنگ دارد. اگرچه شکل گیری برخی مفاهیم بنیادین و ارزش های زیربنایی تعهد حرفه ای از خانواده و مدرسه آغاز می شود، دانشکده های پزشکی باید در برنامه های آموزشی رسمی و نهان 12 خود، به عنوان جزء لاینفک، به پرورش تدریجی تعهد حرفه ای در دانش آموختگان خود توجه ویژه داشته باشند، به شکلی که جوّ اخلاقی حاکم بر محیط های آموزشی و بالینی اجازه بروز رفتارهای غیرحرفه ای را ندهند (7). با وجود این، برخی مطالعات نشان می دهند پزشکان عمومی که وارد دوره های آموزشی تخصصی دستیاری می شوند، هنوز از جهت تعهد حرفه ای به اندازه کافی صلاحیت لازم را پیدا نکرده اند (9،8). انتظار می رود در یک برنامه آموزشی، علاوه بر آموزش نظری، از هر فرصت آموزشی دیگر، مانند گزارش صبحگاهی، معرفی بیمار و راند بخش، برای طرح مباحث مربوط به تعهد حرفه ای استفاده و در این فرصت ها از روش های متنوع آموزشی، مانند یادگیری مبتنی بر مسأله 13 ، بحث مبتنی بر مورد 14 و یاددهی کنار بالین 15 سود جست. در عین حال، یکی از مهم ترین روش های آموزشی الگوسازی و الگودهی 1 است که در سه سطح رسمی 2 ، غیررسمی 3 و نهان 4 رخ می دهد (10). از سوی دیگر، ارزیابی با استفاده از ابزارهای روشن و عینی، به عنوان حلقه تکمیل کننده یاددهی و یادگیری که لازمه فرایند آموزش است، در مورد تعهد حرفه ای اهمیتی مضاعف دارد. ارزیابی تکوینی 5 مستمر، به ویژه به صورت «بازخورد از چند منبع 6 »، هم در طول دوره آموزشی و هم در طول زندگی حرفه ای یک پزشک، جزء ضروری برای شکل گیری، حفظ و ارتقای ویژگی های حرفه ای گری 7 در اوست (12،11). همچنین، متعهد بودن فرد به اصول تعهد حرفه ای شرط ضروری دانش آموختگی است. بنابراین، سیستم آموزشی باید با استفاده از یک یا چند روش معتبر، ارزیابی تجمعی 8 این ویژگی را در فراگیران انجام دهد و از کسب آن، قبل از اجازه به ارتقای فراگیران یا دانش آموختگی آنها، اطمینان حاصل کند (7). منفعت دیگر ارزیابی به سیستم آموزشی بر می گردد. ارزیابی فراگیران کمک می کند تا از اثربخشی فرایند آموزش تعهد حرفه ای اطمینان حاصل شود. به نظر می رسد در آموزش پزشکی کشورمان، علی رغم موفقیت های قابل توجه در حوزه دانش و انتقال مهارت در حیطه های مختلف بالینی، در شرایط فعلی به اندازه کافی به رشد فردی، مهارت های ارتباطی و شکل گیری و نهادینه شدن ویژگی های حرفه ای گری توجه کافی صورت نمی گیرد. گرچه توجه به مباحث اخلاق پزشکی و تعهد حرفه ای در آخرین ویرایش برنامه های آموزشی رشته های تخصصی در ایران کمابیش مورد توجه و تأکید قرار گرفته است (13)، در اینکه در اجرا و عمل به چه میزان برنامه ریزی شده و به آن پایبندی وجود دارد، جای سوال و تردید جدی وجود دارد. در مورد ارزیابی نیز گرچه چند سالی است بخشی از نمره ارزیابی نهایی سالانه دستیاران جهت معرفی به امتحان ارتقاء سالانه 9 به ارزیابی اعضای هیأت علمی از برخی ویژگی های
