مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (کتاب سابق)

مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات (کتاب سابق)

مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره 27 زمستان 1395 شماره 4 (پیاپی 108) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

رویکردهای نظری در تطور نظام های رده بندی منابع کتابخانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه پشتوانه انتشاراتی نظریه اجماع و توافق آموزشی و علمی نظریه رده بندی پدیده محور دانش نظریه سطوح یکپارچه نظریه نظم تکاملی رده بندی مقوله ای اطلاعات رده بندی دودویی رده بندی منابع کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 556 تعداد دانلود : 106
اب ن ح زم ، ع ل ی ب ن اح م د (1369) . م رات ب ال ع ل وم (م ح م دع ل ی خ اک س اری، مترجم) . م ش ه د: آس ت ان ق دس رض وی ، ب ن ی اد پ ژوه ش های اس لام ی .اکرمی، ایوب (1389). بررسی تطبیقی طبقه بندی های علوم در تمدن اسلامی. معرفت، 151، 71-88.اندرسون، جک؛ اسکویک، لارا (1391). سازماندهی دانش: نقد و تحلیلی اجتماعی – تاریخی؛ بررسی نسبت طبقه بندی علوم و سازماندهی دانش با سازماندهی اجتماعی (رحمان شریف زاده، مترجم). سوره اندیشه، 62 و 63، 92-99.بحرانی، مرتضی (1392). رشته، میان رشته، و تقسیم بندی علوم. فصلنامه مطالعات میان رشته ای درعلوم انسانی، 5 (2)، 37-59.حقیقی، محمود (1366). مروری بر رده بندی نظری و رده بندی عملی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی (دانشگاه تهران)، 45، 45-58.داودی، مهدی (1370). مقدمه ای بر جنبه های نظری رده بندی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 2 (4-1)، 271-302.داودی، مهدی (1391). تاثیر آراء فرانسیس بیکن وآگوست کنت بر رده بندی دهدهی دیویی.در محمد خندان، تاملات نظری در کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: کتاب نشر.سجادی، سیدمحمدصادق (1360). طبقه بندی علوم در تمدن اسلامی. تهران: کاویان.شاله، فلیسین (1378). شن اخ ت روش ع ل وم ، ی ا، ف ل س ف ه ع ل م ی (ی ح ی ی م ه دوی، مترجم). ت ه ران : دان ش گ اه ت ه ران .فدایی عراقی، غلامرضا (1380). طرحی نو در طبقه بندی علوم. مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 47و 46 ( 158- 159)، 287-308.فدایی عراقی، غلامرضا (1387). طرحی نو در طبقه بندی علوم و رده بندی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی. تهران: دبیرخانه هیات حمایت از کرسی ها.فدایی عراقی، غلامرضا (1389). طرحی نو در طبقه بندی علوم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.مقدم، محمدباقر (1373). درآم دی ب ر رده بندی ع ل وم ""طبقه بندی ک ت ب "". ق م : ک ت اب خ ان ه ع م وم ی ح ض رت آی ت ال ل ه ال ع ظم ی م رع ش ی ن ج ف ی .نشاط، نرگس (1388). پارادایم های نظری و نظریه پردازی در علم اطلاعات. اطلاع شناسی، 6 (23)، 3 -22.یعقوب نژاد، محمدهادی (1390). طبقه بندی علوم و چالش های فرارو. فصلنامه فلسفه و الهیات، 16 (4)، 135-154.یورلند، بیرگر (1381). نظریه و فرانظریه در علم اطلاع رسانی: تفسیری جدید (مهدی داودی، مترجم). در مبانی، تاریخچه و فلسفه علم اطلاع رسانی به کوشش علیرضا بهمن آبادی. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.Atkinson, Hugh C. (1990). Classification in an Unclassified World. In Betty G. Bengtson and Janet Swan Hill (Eds.), Classification of Library Materials: current and future potential for providing access. New York: Neal-Schuman.Bailey, K, D. (2005). Typology Construction, Methods, and issues. Encyclopedia of Measurment, 3, 889-898.Beghtol, Clare (1986). Semantic Validity: Concepts of Warrant in Bibliographic Classification Systems. Library resources & Technical Services, 30(2), 109- 125.Beghtol, Clare (2009). هدف: مرور نظریه ها و مطالعات نظری در حوزه رده بندی منابع کتابخانه ای و سیر تاریخی آنها به منظور شناسایی رهیافت ها و تحولات حوزه رده بندی. روش/ رویکرد پژوهش: به صورت کتابخانه ای و با استفاده از تحلیل متون و نظریه های رده بندی انجام شده است. یافته ها: نظریه های عمده ای که در طراحی نظام های رده بندی منابع کتابخانه ای مطرح شده اند عبارت اند از نظریه پشتوانه انتشاراتی، نظریه اجماع و توافق آموزشی و علمی، نظریه رده بندی پدیده محور دانش، نظریه سطوح یکپارچه، نظریه نظم تکاملی، رده بندی مقوله ای اطلاعات، و رده بندی دودویی. یافته ها نشان داد که رویکردهای جاری در سازماندهی، از رده بندی های ایستای جهان ثابت دانش به رده بندی جهان پویای مفاهیم و از رویکرد قیاسی به رویکردی استقرایی تغییر یافته است. نتیجه گیری: نظریه ها با توجه به مقتضیات زمان و در پاسخ به معضلات نظام های رده بندی دانش بشری شکل گرفته اند، سیر تحول این نظریه ها نه کاملاً انباشتی و نه کاملاً خطی است. هریک از رده بندی ها نیز در سیر تکاملی خود متأثر از دیگر طرح ها بوده اند.
۲.

شناسایی و اولویت بندی موانع یکپارچه سازی در نظام های مدیریت اسناد الکترونیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دولت الکترونیک یکپارچه سازی نظام های اطلاعاتی اسناد الکترونیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 423 تعداد دانلود : 558
هدف: شناسایی و رتبه بندی موانع یکپارچه سازی نظام های مدیریت اسناد الکترونیکی. روش/ رویکرد پژوهش:در این پیمایش، داده های لازم برای شناسایی موانع و ارائه راهکارها با نظرسنجی از 14 نفر از کارشناسان و افراد خبره در زمینه نظام های مدیریت اسناد الکترونیکی جمع آوری شده و اولویت بندی موانع به کمک فن تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی فازی صورت گرفته است. یافته ها: در اولویت بندی گزینه ها به ترتیب، موانع سازمانی با وزن 383/0 در جایگاه اول قرار دارد؛ موانع انسانی (256/0)، موانع طراحی (152/0)، موانع فنی (105/0)، و موانع راهبرد (105/0)در سایر رتبه ها قرار دارند. نتیجه گیری: عدم بسط و گسترش مبحث یکپارچه سازی نظام های مدیریت اسناد الکترونیکی توسط کارشناسان علم اطلاعات و دانش شناسی، عدم پرورش و تربیت تحلیلگران نظام های اطلاعاتی، آموزش نامناسب مدیران سازمان ها، و عدم فعالیت فرهنگی درخصوص نظام های اطلاعاتی یکپارچه در کشور از جمله مهم ترین موانع عدم یکپارچگی به شمار می روند.
۳.

تأثیر القای هیجانی بر بازیابی اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هیجان بازیابی اطلاعات رفتار اطلاع یابی القای هیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 94 تعداد دانلود : 702
هدف: بررسی نقش القای هیجانی کاربران در بازیابی اطلاعات. روش/ رویکرد پژوهش: روش مورد استفاده، آزمایشی و از نظر هدف کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان کارشناسی ارشد رشته های علوم انسانی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) تشکیل می دادند که نمونه ای شامل 42 نفر در دو گروه انتخاب گردید. اطلاعات لازم از طریق ابزارهای متعددی همانند پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و سابقه کار با اینترنت، پرسشنامه موفقیت و شکست در بازیابی اطلاعات، مقیاس پاناس، جورچین کلمات متقاطع، نمودار وضعیت هیجانی، پایگاه بین المللی تصاویر ژنو، و فایل های ثبت رخداد دو نرم افزار کیبورد تریسر و ریور پَست اسکرین رکوردر گردآوری گردید. یافته ها: از نظر عملکرد، تفاوت معناداری بین دو گروه القایی در جستجوی ساده، وجود ندارد اما در جستجوی دشوار این تفاوت وجود دارد. همچنین بین میانگین رضایت آزمودنی های گروه القای مثبت و منفی تفاوت معناداری وجود ندارد. از سوی دیگر، در هر دو گروه، رابطه معناداری بین نوع هیجان های بروز داده شده کاربران در جستجوهای ساده و دشوار وجود ندارد. نتیجه گیری: نظام های بازیابی اطلاعات در صورتی می توانند بهترین کارکرد را داشته باشند که تعاملات کاربر و نظام را مدیریت نموده و سبب تأثیرات متقابل مثبت شوند.
۴.

نقش مشارکتی کتابداران در توسعه نرم افزارهای کتابخانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابداران توسعه نرم افزار نرم افزار کتابخانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 700 تعداد دانلود : 115
هدف: نقش مشارکتی کتابداران در توسعه نرم افزارهای کتابخانه ای از دیدگاه شرکت های تولیدکننده این نرم افزار. روش/ رویکرد پژوهش: در این پیمایش با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته، داده های 6 شرکت تولیدکننده نرم افزارهای کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شد. یافته ها: کتابداران دارای مهارت وب و اینترنت با میانگین 33/32 بیشترین و کتابداران آشنا به امور سخت افزاری با میانگین 83/6 کمترین مشارکت را در توسعه نرم افزار داشته اند. کتابداران بخش ثبت آثار نسبت به کتابداران فراهم آوری- اهدای منابع، نقش بیشتری در توسعه نرم افزار کتابخانه ای از خود نشان داده اند و کتابداران در مرحله توسعه نرم افزار با میانگین 83/4 بیشترین و در مرحله طراحی با میانگین 5/1 کمترین مشارکت را داشته اند. همچنین، از نظر بخش های مختلف نرم افزاری در بخش سازماندهی- آماده سازی با میانگین 33/4 بیشترین و در قسمت امنیت نرم افزار با میانگین 5/2 کمترین نقش را داشته اند. نتیجه گیری: کتابداران می توانند در توسعه نرم افزارهای کتابخانه ای نقش مؤثری ایفا کنند، اما این امر در گرو تعامل بیشتر آنان با متخصصان نرم افزاری است.
۵.

تبیین سیر تبدیل ایده به پدیده در علوم انسانی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علوم انسانی کاربرد دانش یافته های پژوهشی ترجمان دانش تبدیل ایده به پدیده عملیاتی سازی پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 719 تعداد دانلود : 904
هدف: تبیین سیر تبدیل ایده به پدیده در علوم انسانی ایران و ارائه الگوی تجربی در آن. روش/ رویکرد پژوهش: در این پیمایش از تمامی اعضای هیأت علمی علوم انسانی در دانشگاه های سراسر کشور نظرسنجی شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه پژوهشگرساخته ای بود که براساس مدل ترجمان دانش انستیتو ناتوانی و بازتوانی امریکا تنظیم شد. برای مدل سازی معادلات ساختاری، تعیین رابطه علّی بین متغیرها و ارائه الگوی مناسب از نرم افزار Lisrel 8.8 و SPSS18 استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش پس از بررسی مؤلفه های نایدرر (2006) در جامعه پژوهش نشان داد که در مجموع، 4/73% از اعضای هیأت علمی در رشته های علوم انسانی وضعیت فرایند تبدیل ایده به پدیده رابه صورت ضعیف و فقط 4/3% از اعضاء هیئت علمی وضعیت ترجمان دانش در این حوزه را خوب ارزیابی کرده اند. رویکرد معادلات ساختاری نشان داد که مؤلفه های مذکور بر حوزه ترجمان دانش در علوم انسانی ایران تأثیر گذاشته است؛ بنابراین، می توانند ترجمان دانش در این حوزه نیز قابلبیت اجرا شدن دارد.در آن اجرایی شوند و بیشترین میانگین مربوط به شاخص کاربران (351/0) می باشد بنابراین الگوی تجربی سیر تبدیل ایده به پدیده در علوم انسانی ایران تبیین گردید. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد تبدیل ایده به پدیده ، تسریع کننده چرخه دانش وسرعت بخش سبب تسریع کاربردی کردن نتایج تولیدات علمی استیافته های پژوهشی خواهد شد. توجه به علوم انسانی و پژوهش های انجام شده در اینعلوم حوزه، باعث رشد معنوی و تفکر درونی جامعه و تشکیل و تکامل کرسی های نظریه پردازی شده و استفاده از یافته های این پژوهش ها تکامل فکری جامعه و تکمیل فرایند تبدیل ایده به پدیده را در پی خواهد داشت.
۶.

بازیابی اطلاعات جغرافیایی در محیط وب: مروری بر نوشته ها و ترسیم مدل مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل مفهومی اطلاعات مکانی اطلاعات جغرافیایی نظام های بازیابی اطلاعات بازیابی اطلاعات جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 975 تعداد دانلود : 819
هدف:ارائه مدل مفهومی برای بازیابی اطلاعات جغرافیایی. روش/ رویکرد پژوهش: از طریق مطالعه منابع مرتبط با حوزه بازیابی اطلاعات جغرافیایی، الگوی رایج شناسایی و سپس طراحی مدل مفهومی معماری نظام بازیابی اطلاعات مکانی انجام شد. یافته ها: تاکنون سه رویکرد اصلی برای بازیابی اطلاعات جغرافیایی شامل مدل های الگو-محور، مبتنی بر هستی شناسی، و ماشین آموز پیشنهاد شده است. استفاده از یک پایگاه جاینامه ای یا یک پایگاه دانش اطلاعات جغرافیایی یکی از ملزوماتی است که بسیاری از روش های بازیابی اطلاعات جغرافیایی نیازمند آن هستند. رابط کاربری و رتبه بندی نیز از مسائل مهمی است که در طراحی نظام بازیابی اطلاعات جغرافیایی باید مورد توجه قرار گیرند. نتیجه گیری: نوع شناسی روش های بازیابی اطلاعات جغرافیایی می تواند به مطالعه نظام مند این حوزه کمک کند. همچنین، مدل مفهومی ارائه شده می تواند برای طراحی موتورجستجوی بازیابی اطلاعات جغرافیایی استفاده شود.
۷.

آموزش های الکترونیکی کتابداری در کتابخانه ملی از چه کیفیتی برخوردار است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش الکترونیکی کیفیت آموزشی استاندارد اسکورم کتابخانه ملی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 573 تعداد دانلود : 718
هدف: ارزیابی کیفیت دوره آموزش الکترونیکی کتابخانه ملی ایران در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی. روش/ رویکرد پژوهش: در این پیمایش با استفاده از پرسشنامه ساختاریافته براساس مؤلفه های استاندارد اسکورم داده های مورد نیاز گردآوری و تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: میانگین 8 مؤلفه (دسترس پذیری، تعامل، طراحی آموزشی، سازماندهی محتوا، سیستم مدیریت یادگیری، بازخورد، چندرسانه ای، و فراداده) 52/2 به دست آمد که با استفاده از سه دامنه مطرح (مطلوب، نسبتاً مطلوب، و نامطلوب) و نقطه برش 66/1، نسبتاً مطلوب ارزیابی شد. نتیجه گیری: آموزش الکترونیکی کتابداری در کتابخانه ملی براساس استاندارد اسکورم در شرایط نسبتاً مطلوب قرار دارد و برای رسیدن به وضعیت کاملاً مطلوب لازم است تلاش بیشتری در هریک از مؤلفه های فوق صورت گیرد. همچنین، برای روزآمدسازی آموخته های کارکنان در سازمان های بزرگ و با توجه به کمبود زمان و ساعات کاری متفاوت میان کارکنان، استاندارد اسکورم می تواند به عنوان غنی ساز و تسهیل گر محیط های یادگیری به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
۸.

رعایت استانداردهای کتابخانه ای در کتابخانه های مراکز آموزشی (نمونه پژوهی: وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی استانداردسازی مراکز آموزشی کتابخانه وزارت جهاد کشاورزی کتابخانه آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 174 تعداد دانلود : 547
هدف: بررسی وضعیت رعایت استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران در کتابخانه های مراکز آموزشی وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور. روش / رویکرد پژوهش: با استفاده از روش پیمایشی و سیاهه وارسی 42 مجتمع و مرکز آموزشی تابعه وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور از نظر رعایت استانداردهای کتابخانه ای بررسی شدند. یافته ها: میانگین رعایت مؤلفه های هشت گانه استاندارد در کتابخانه های آموزشی وزارت جهاد کشاورزی 5/45% است. این کتابخانه ها، از نظر تعداد نیروی انسانی 95%؛ خدمات کتابخانه ای 8/61%؛ سازماندهی 45/55%؛ و در سایر مقوله ها زیر 50% ارزیابی شد. نتیجه گیری: کتابخانه های آموزشی وزارت جهاد کشاورزی برای ارتقای استانداردهای کتابخانه ای، به ویژه در حوزه های اهداف و وظایف، بودجه، خدمات کتابخانه ای، و تجهیزات کتابخانه ای به تلاش بیشتری نیاز دارند.
۹.

رعایت استاندارد ایزو 5966 در تدوین گزارش های فنی (نمونه پژوهی: گزارش های شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استانداردسازی مهندسی نفت ایزو 5966 شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب گزارش دولتی گزارش فنی مهندسی زمین شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 18 تعداد دانلود : 678
هدف: ضمن برشمردن اهمیت رعایت استانداردهای بین المللی در تدوین گزارش های فنی، میزان رعایت مؤلفه های استانداردایزو 5966 را در گزارش های فنی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بررسی کرده است. روش / رویکرد پژوهش: در این پیمایش تعداد 325 گزارش (149گزارش حوزه نفت و 179 گزارش حوزه زمین شناسی) بررسی شد. داده ها با استفاده از سیاهه وارسی مبتنی بر رهنمودهای ایزو 5966 گردآوری و با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در کمتر از 50% گزارش های فنی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب اصول استاندارد ایزو در تدوین صفحات آغازین رعایت شده است. همچنین، میزان رعایت استاندارد در تدوین متن، پیوست ها، و سایر موضوعات پایانی به جز فهرست منابع و بخش سپاسگزاری بیش از 50% بوده است. در مجموع، کمترین میزان رعایت استاندارد مربوط به عطف گزارش (10%) و فهرست منابع (5/13%) و بیشترین آن به اندازه کاغذ و انتشار در قالب الکترونیکی (100%) اختصاص داشته است. نتیجه گیری: کمتر از نیمی از گزارش های فنی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با استاندارد ایزو 5966 مطابقت دارد و این امر می تواند مدیریت این اسناد مهم را با چالش مواجه کند.
۱۰.

ارزیابی کاربران از تالار رقومی کتابخانه ملی ایران: تأثیر قوانین و سیاست گذاری های جاری بر رضایتمندی کاربران از خدمات ارائه شده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایتمندی کاربران کتابخانه ملی ایران تالار رقومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 361 تعداد دانلود : 554
هدف: تعیین وضعیت استفاده و ارزیابی کاربران از تالار رقومی کتابخانه ملی و میزان رضایت آنها از خدمات ارائه شده با این فرض که قوانین و سیاست گذاری های جاری بر رضایتمندی کاربران تأثیرگذار خواهد بود. روش / رویکرد پژوهش:در این پیمایش از طریق پرسشنامه پژوهشگرساخته ای که برمبنای مدل لایب کوال تدوین شده بود، نظرات 300 نفر از کاربران اینترنت در تالار رقومی کتابخانه ملی ایران گردآوری شد. یافته ها: بیش از 70% کاربران، پایین بودن سرعت جستجو را از معضلات اصلی دانسته اند و پس از آن، تعداد تجهیزات، سرعت اتصال به شبکه، و مشکل مربوط به انتقال اطلاعات را مطرح کرده اند. 64% کاربران مهارت کتابداران را در راهنمایی کاربران، متوسط به پایین ارزیابی کرده اند. نتیجه گیری: در مجموع، خدمات تالار رقومی به کاربران در حد متوسط ارزیابی شده است.قوانین جاری و سیاست گذاری های کتابخانه رابطه معناداری با رضایتمندی کاربران ایجاد می کند.
۱۱.

معرفی: از اِف آربی آر تا پِرِس اُاُ: گسترشی برای مدل سازی و مدیریت اطلاعات کتابشناختی پیایندها(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 190

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۱۲