نقد و بررسی کتاب هنر ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

حوزه هنر ایران به رغم تولیدات گسترده و جریان هایی که در طول قرن های متمادی با آمدورفت سلسله های متعدد به خود دیده، اصولا در دوره قاجار است که به شکلی نظام مندتر، مدوّن شده و در این راستا، عرصه ای ذیل تاریخ نگاری هنر، به خصوص در حیطه طبقه بندی یا معرفی آثار، و نه هنرمندان، پدید می آید. کتاب هنر ایران، بر اساس این رویکرد، نخستین تحقیق مستقلی است که توسط یک بریتانیایی به نام رابرت مرداک اسمیت، آن هم در دوره ای که کمتر شناختی نسبت به ماهیت و کیفیت آثار هنری ایران وجود داشته، تدوین و نگارش شده است. این کتاب با هدفِ معرفی و توصیفِ آثار هنری ایران برای موزه ساوت کنزینگتون انگلستان (ویکتوریا و آلبرت امروزی) در عصر قاجار و مشخصا دوره ناصری به رشته تحریر درآمده و اگرچه پاره ای از مباحث آن امروزه بدیهی یا به لحاظ محتوایی قابل بازنگری است، با این حال در مواردی، با اطلاعات و نقطه نظرات ارزنده ای همراه است و سرآغاز جریان مهمی تحت عنوان «شرق شناسی» است که اساسِ مطالعاتِ حوزه عظیم تری به نام «هنر اسلامی» در پرتو آن تکوین و تحول یافته است.