جستاری بر ابعاد و مؤلفه های ارزیابی نقادانه کتب درسی دانشگاهی با تأکید بر اصول طراحی و سازمان دهی پیام های آموزشی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

کتب درسی ویژگی ها و ابعاد گوناگونی دارد که داوری دربارة کیفیت آن مستلزم ارزیابی همه جانبه و نقد و بررسی آن از جوانب مختلف است. درهمین راستا، مطالعه حاضر با هدف ارائة معیارهایی برای ارزیابی نقادانه کتب درسی دانشگاهی ازمنظر اصول طراحی پیام های آموزشی انجام شد. پژوهش حاضر با روش کیفی از نوع مطالعه کتاب خانه ای انجام شد که به صورت استقرایی منابع علمی، ازقبیل کتب و مقالات منتشرشده در موضوع موردبررسی، مطالعه و سپس موارد مطرح شده طبقه بندی و معیارهای جدید برای ارزیابی نقادانه کتب درسی ارائه شد. جامعه پژوهش حاضر را کلیه منابع اطلاعاتی، کتب، و مقالات نمایه شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی ای تشکیل می داد که در سال های 1380 تا 1396 و 2000 تا 2017 چاپ شده بودند. هم چنین نمونه گیری، در پژوهش حاضر، به روش غیرتصادفی از نوع هدف مند انجام شد. نتایج نشان داد که در نقد کتب درسی دانشگاهی علاوه بر توجه به بُعد ظاهری، ساختاری، محتوایی، و نگارشی دو بُعد دیگر وجود دارد که اهمیت بالایی دارد و آن عبارت است از بُعد پژوهشی و بُعد آموزشی. درنهایت، می توان نتیجه گرفت که اگر بعد آموزشی و پژوهشی در نقد کتب درسی دانشگاهی که نخستین هدف آن انتقال یک پیام آموزشی است نادیده گرفته شود نقد اثر موردنظر ابتر مانده و به غایت مقصود نرسیده است.