نوآوریهای آموزشی

هدف این مطالعه بررسی نقش واسطه ای نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی در رابطه بین ادراک از خوش بینی آموزشی معلم با پیشرفت تحصیلی درس ریاضی است. بدین منظور 315 دانش آموز دوره متوسطه شهر بیرجند (133 دختر و 182 پسر) به روش خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به پرسش نامه های خوش بینی آموزشی معلم وولفولک هوی، هوی و کورز (2008)، نگرش نسبت به ریاضی آیکن (1978) و مقیاس خودکارآمدی ریاضی لئو، کویرالا و می (2009) پاسخ دادند و درنهایت پیشرفت تحصیلی ریاضی آنان از طریق نمرات ریاضی پایان ترم دانش آموزان ارزیابی شد. داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. مدل تحلیل مسیر نشان داد که برازش مطلوبی با داده ها دارد. نتایج نشان داد که اثر مستقیم ادراک از خوش بینی آموزشی معلم و نگرش نسبت به ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی معنادار نیست، اما اثر مستقیم خودکارآمدی ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی معنادار است. همچنین اثر غیرمستقیم ادراک از خوش بینی آموزشی معلم بر پیشرفت تحصیلی ریاضی از طریق نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی معنادار است. علاوه بر این، اثر مستقیمِ نگرش نسبت به ریاضی بر خودکارآمدی ریاضی و اثر غیرمستقیم نگرش نسبت به ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی از طریق خودکارآمدی ریاضی از نظر آماری معنادار است. از یافته های این پژوهش نتیجه گیری شد که ادراک دانش آموزان از خوش بینی آموزشی معلم از طریق متغیرهای واسطه ای دیگر یعنی نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی اثر دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی فلسفه علوم اجتماعی از دیدگاه رئالیزم انتقادی و نقش این دیدگاه در پژوهش های تربیتی است. مسئله اساسی پژوهش این است که با توجه به اینکه این دیدگاه در میانه دو طیف واقع گرایی و ضدواقع گرایی قرار دارد و نیز با توجه ویژه به فلسفه علوم اجتماعی، چه تغییرات نگرشی و عملکردی در پژوهش های علوم تربیتی به وجود خواهد آمد؟ این پژوهش در قلمرو تحقیقات کیفی قرار دارد که با روش تحلیل محتوای کیفی بررسی عینی متون آغاز شد و سپس با استنتاج دلالت ها، اشاره هایی که دیدگاه مزبور می تواند برای پژوهش داشته باشد، استخراج گردید. یافته ها نشان می دهد که رئالیزم انتقادی تمایز میان جهان طبیعی و جهان اجتماعی را بر اساس ساختارها قابل توجیه می داند و به همین دلیل در پژوهش های تربیتی به شرایط اجتماعی کنش ها و زمینه ساختاری آن ها اهمیت داده می شود. درنتیجه تفسیر معنایی جدا از ساختار، برخلاف قائلین به هرمنوتیک، پذیرفتنی نیست. همچنین به لحاظ معرفت شناسی، رئالیزم انتقادی از سویی با تکیه بر مفروضه های زیربنایی پوزیتیویسم و از سوی دیگر مطرح نمودن شبکه ای از ویژگی ها در پیوند با پژوهش های تربیتی و اجتماعی، ریاضیات را ابزار نیرومندی برای شناسایی پدیدارهای تربیتی و اجتماعی می داند، و درعین حال جهت گیری افراطی به سوی تجربه حسی و اتکای همه جانبه به استقرا را به چالش فرامی خواند.

هدف این مقاله پژوهشی بررسی رویکردهای مواجهه با «برنامه درسی فلسفه برای کودکان» و انتخاب راهکار مناسب برای به کارگیری این برنامه در ایران است. پژوهش از نوع کیفی بوده و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در مراحل پژوهش ابتدا برنامه درسی فلسفه برای کودکان، وابسته به موسسه پیشبرد فلسفه برای کودکان، معرفی و نقاط قوت و ضعف آن بررسی شد. آنگاه رویکردها و راهکارهای مواجهه با این برنامه به عنوان یک برنامه تربیتی جدید در ایران بررسی و تحلیل گردید. در آخر راهکار مناسب برای کاربست این برنامه در ایران پیشنهاد شد. نتایج نشان می دهد که برنامه درسی فلسفه برای کودکان با توجه به شرایط بومی، فرهنگی و فلسفه حاکم بر نظام تربیتی ایران دارای نقاط قوت و ضعف است. لذا با نظر به قوت ها و ضعف های برنامه سه رویکرد در مواجهه با کاربست این برنامه در ایران شناسایی شد: اول «رویکرد حذفی» که با توجه به نقاط ضعف برنامه راهکار را در «حذف کامل برنامه» می بیند. دوم «رویکرد انفعالی جذبی» که با توجه به نقاط قوت برنامه بر راهکار «جذب کامل برنامه» تأکید دارد. سوم «رویکرد بومی سازی» که با نظر توأمان به نقاط قوت و ضعف برنامه، راهکار حفظ، اصلاح، پالایش و توسعه برنامه را پیشنهاد می دهد. این رویکرد با در نظر گرفتن نقاط ضعف برنامه از آسیب های احتمالی آن در نظام تربیتی ایران جلوگیری نموده و برنامه ای متناسب با فضای فلسفی و فرهنگ بومی ایران را بازتولید می نماید. مقاله از میان رویکردها و راهکارهای یادشده با پیشنهاد رویکرد بومی سازی، راهکار «حفظ، اصلاح، پالایش و توسعه برنامه» را به عنوان گزینه مناسب برای به کارگیری برنامه درسی فلسفه برای کودکان در ایران پیشنهاد می کند.

انسان موجودی با ظرفیت ها و توانایی های عظیم است که ازجمله آن ها قدرت تخیّل او است. این پژوهش با هدف تحلیل کارکرد نظام آموزشی، با محوریت کتاب های درسی فارسی و شیوه تدریس معلمان فارسی و نقش آن ها در پرورش قوه تخیّل دانش آموزان، انجام شده است. روش پژوهش توصیفی بوده و از دو روش تحلیل محتوا و مصاحبه نیمه ساختاریافته با معلمان برای جمع آوری داده ها استفاده گردید. نمونه پژوهش شامل 12 کتاب فارسی دوره ابتدایی و 15 معلم فارسی می باشد. سنجش تخیّل بر اساس دو مؤلفه فهم اسطوره ای و فهم رمانتیک موردبررسی قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد فهم اسطوره ای به میزان بیشتری، در مقایسه با فهم رمانتیک، در کتاب های درسی مورد تأکید بوده است. معلمان نیز در آموزش فارسی عمدتاً در چارچوب اهداف درسی ازپیش تعیین شده در زمینه خواندن و نوشتن و دستور زبان عمل می کردند. در تبیین یافته های حاصل می توان به تأکیدات اهداف آموزشی ادبیات فارسی بر مهارت خواندن، نوشتن و دستور زبان و همچنین عدم آشنایی معلمان با راهبردهای آموزشی و روش های تدریس مؤثر در رشد و پرورش تخیّل توجه نمود.

معلمان مهم ترین عامل در بالا بردن کیفیت یادگیری دانش آموزان هستند؛ بنابراین رشد حرفه ای آنان و شناخت موانعی که بر سر راه این رشد قرار دارد از اهمیت زیادی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع رشد حرفه ای معلمان انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن آمیخته است. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه محقق ساخته مستخرج از مصاحبه ها، استفاده گردید. شرکت کنندگان در مرحله مصاحبه با شیوه هدفمند- گلوله برفی (تعداد 31 نفر) و از بین متخصصان حوزه تعلیم وتربیت انتخاب شدند. در مرحله پرسش نامه نمونه آماری شامل 159 نفر از معلمان ابتدایی شهر تهران بود که در سال 95-94 در کلاس های آموزشی ضمن خدمت شرکت کرده بودند. انتخاب به روش نمونه گیری طبقه ای انجام شد. در بخش کیفی از تکنیک تحلیل محتوا و در بخش کمّی از آزمون تحلیل عاملی، مان ویتنی، کروسکال والیس و فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که نشانگرهای شناسایی شده، به ابعاد مشخص شده مرتبط هستند. موانع به ابعاد «فردی» «ساختاری»، «اقتصادی» و «فنّاورانه» تقسیم شدند و نشانگرهای شناسایی شده اندازه گیری قابل قبولی از عوامل را نشان دادند. بُعد ساختاری مؤثرترین بُعد موانع رشد حرفه ای معلمان است و سپس پایین بودن کیفیت آموزش های ضمن خدمت، ضعف برنامه ها جهت افزایش روحیه همکاری، ضعف بنیه علمی، کمبود تجهیزات و امکانات آموزشی و نامناسب بودن نظام پرداخت ها دارای بالاترین رتبه است. با توجه به یافته ها، شناسایی موانع رشد حرفه ای معلمان و برنامه ریزی برای رفع آن ها باید یکی از اولویت های برنامه های سازمان های آموزشی باشد.

این پژوهش با هدف تشریح و تبیین ویژگی های کاریزمایی و معلم کاریزماتیک انجام شده است. برخلاف تصور رایج که کاریزما را معمولاً موضوعی خارق العاده و مادرزادی می داند در این پژوهش تبیین می شود که کاریزما ویژگی منحصر به افراد خاصی نیست، بلکه مربوط به رفتار و گفتار خاصی است که قابل آموزش و یادگیری است. در بینش امروزی، کاریزما بیشتر با مؤلفه هایی مانند داشتن اعتمادبه نفس، توانایی درک دیگران و ارتباط با آن ها، نوع دوستی، برخورداری از توانایی بلاغت و فصاحت و به طورکلی توانایی تأثیرگذاری بر دیگران مشخص می شود. برای تحلیل مفهوم کاریزما از روش تحلیل مفهومی و برای ارائه مفهومی از معلم کاریزماتیک از روش مفهوم پردازی استفاده شده است. به همین منظور بعد از تبیین کاریزما و مؤلفه های آن، ویژگی های معلمان اثربخش و کاریزماتیک تبیین شده است. این ویژگی ها در بخش رفتاری شامل مواردی مانند داشتن شور و اشتیاق برای تدریس، توانایی خوب گوش دادن، داشتن روحیه شوخ طبعی و ارتباط مؤثر با دانش آموزان می باشد. در بخش گفتاری، فنون بلاغت و فن بیان، مانند استفاده مناسب از استعاره و تشبیه، استفاده از داستان برای تفهیم بهتر مطالب و ایجاد تصویر و بینش از طریق سخن و تصویرسازی ذهنی اشاره شده است.

هدف پژوهش حاضر، هنجاریابی مقیاس کنجکاوی و اکتشاف بر روی دانش آموزان دبیرستانی شهر اصفهان بود. این مطالعه از نوع توصیفی و تحلیل عاملی اکتشافی است. 448 دانش آموز از شهر اصفهان با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس کنجکاوی و اکتشاف را تکمیل کردند. همچنین تحلیل داده ها با استفاده از روش همسانی درونی، روایی همزمان و تشخیصی و ساختار عاملی اکتشافی و تأییدی انجام شد. نتایج تحلیل عاملی دو عامل «اکتشاف» و «جذب شدن» را نشان داد که در مجموع 68/256از واریانس پرسش نامه را تبیین می کنند. همچنین، نتایج نشان داد که دامنه ضرایب آلفا برای 2 عامل پرسش نامه از 0/78 تا 0/83، ضریب آلفای کل مقیاس 0/84و ضریب همبستگی آن با پرسش نامه عزت نفس روزنبرگ 0/27به دست آمد (0/001> p). با توجه به روایی و پایایی مطلوب این مقیاس، می توان از آن جهت سنجش ویژگی های کنجکاوی و اکتشاف در بین جامعه دانش آموزی استفاده کرد.