نوآوریهای آموزشی

نوآوریهای آموزشی

نوآوری های آموزشی سال پانزدهم بهار 1395 شماره 57 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل محتوایِ شناختیِ استعاره کارکردی در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان شناسی شناختی استعاره مفهومی کتاب درسی زبان فارسی دوره ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 497 تعداد دانلود : 491
این مقاله با هدف بررسی استعاره های کارکردیِ کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی، در چارچوب زبان شناسی شناختی، تحریر یافته و روش پژوهش آن توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. اهمیت این تحقیق در این است که چون استعاره یکی از مفاهیم انتزاعی مهم تفکر و زبان محسوب می شود؛ جهت آموزش آن، ابزار مهمی چون زبان- به این دلیل که بیش از هر عامل دیگری به پیشرفت فکری کودک کمک می کند- باید به شیوه ای علمی و مناسب در اختیار وی قرار گیرد. نتایج حاصل از مطالعه و بررسی داده ها نشان می دهد که کلیه انواع استعاره های کارکردی (وجودی، جهتی و ساختاری) در کتاب های فارسی دوم تا ششم دوره ابتدایی کاربرد دارند ولی در کتاب فارسی اول ابتدایی، تنها استعاره وجودی به کار رفته است. دیگر این که بیشترین میزانِ کاربرد استعاره های کارکردی به استعاره وجودی (97/4%) اختصاص می یابد. کاربرد بیشتر استعاره وجودیِ حجمی با 51/3 درصد نسبت به دیگر انواع استعاره های وجودی (تشخیص، شیء و ماده)، از دیگر نتایج این پژوهش است. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به این نکته اشاره کرد که استفاده از استعاره وجودی باید در مراحل اولیه ای که دانش آموزان اطلاعات کمی در زمینه مفاهیم دارند، مورد استفاده قرار گیرد و سپس به تناسب سن، به دلیل افزایش رشد شناختی، از میزان آن ها کمتر شده و از استعاره های پیچیده تر استفاده گردد. همچنین از آنجا که پدیده «تشخیص» از ویژگی های تفکر دانش آموزان ابتدایی محسوب می شود، استفاده مناسب از آن می تواند به آن ها، به ویژه در سنین پایین تر، کمک کند تا مفاهیم ناملموس، غیرمادی، مبهم و انتزاعی را راحت تر درک کنند.
۲.

تحلیل کیفی محتوای کتاب های درسی هدیه های آسمان از منظر امر به معروف و نهی از منکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امر به معروف و نهی از منکر روش پژوهش ترکیبی تحلیل کیفی متن محتوای کتاب درسی هدیه های آسمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 787 تعداد دانلود : 853
هدف از این پژوهش، بررسی چگونگی آموزش امر به معروف و نهی از منکر در کتاب های درسی هدیه های آسمان و مقایسه آموزش ها در دوره ابتدایی تحصیلی می باشد. روش انجام پژوهش، روشی ترکیبی از نوع طرح اکتشافی است و بر روی کتاب هایِ هدیه های آسمان، پایه های دوم و ششم ابتدایی انجام شده است. بخش اول پژوهش به صورت تحلیل کیفی متن و به روش استقرایی انجام گرفته که نتیجه آن شناسایی و استخراج هشت مؤلفه مرتبط با آموزش امر به معروف و نهی از منکر در کتاب های مورد نظر است. در بخش دوم پژوهش که با استفاده از معیارهای کشف شده از بخش اول و به صورت کمی انجام شده، نیز نتایج جالبی به دست آمده است؛ از جمله اینکه مؤلفه های اول و دوم در کتاب های مورد نظر، از فراوانی بالایی برخوردارند و حجم زیادی از پیام های متنیِ مرتبط با آموزه امر به معروف و نهی از منکر، به آن ها اختصاص دارد. با استفاده از نتایج کیفی و کمی حاصل از این پژوهش، مقایسه چگونگی آموزش امر به معروف و نهی از منکر در این دو کتاب به خوبی صورت پذیرفته است. در نتیجه گیری کلی این گونه می توان بیان داشت که علی رغم اینکه در متن این دو کتاب، در هیچ بخشی به طور آشکار و مستقیم سخنی از امر به معروف و نهی از منکر و آموزش آن ها برده نشده است، ولی به طور غیرمستقیم و با روندی متناسب با رشد ابعاد سنی و عقلی دانش آموزان، آموزه دینی امر به معروف و نهی از منکر به خوبی آموزش داده شده است.
۳.

نقد فضای بومی سازی شده در کتب درسی آموزش زبان های خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بومی سازی هویت ملی برنامه درسی آموزش زبان های خارجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 215 تعداد دانلود : 419
بر اساس انتقادهایی که از مبانی علم جدید، پیرامون مسائل هویت ملی و هویت اجتماعی در پِی پدیده جهانی شدن به ویژه در بخش آموزش زبان های خارجی و برنامه ریزی زبانی در شاخه جامعه شناسی زبان، صورت گرفته مفاهیم تازه تری همچون «دانش بومی» و «بومی سازی» به وجود آمده اند. در این راستاست که نظام آموزشی می تواند نقش بی بدیلی در شکل دهی به هویت ملی افراد هر جامعه ایفا کند. در این میان کتاب های درسی و محتوای آموزشی را باید ابزاری اساسی در انتقال مفاهیم، ارزش ها، هنجارها و حتی آموزه های فرهنگی و مذهبی در میان افراد جامعه دانست که در شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان جامعه نقش مهمی دارد. هدف آموزش در عصر حاضر، حفظ و اعتلای هویت و ارزش های ملی دانش آموزان، ضمن حضور در دهکده جهانی است. بر این اساس، پژوهش حاضر قصد دارد به نقد فضای بومی سازی شده در کتب درسی آموزش زبان انگلیسی و فرانسه بپردازد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت و روش، اسنادی- تحلیلی است و در آن برای تجزیه وتحلیل اطلاعات، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه آماری شامل کتاب های دوره راهنمایی زبان فرانسه و کتاب های پایه هفتم و هشتم زبان انگلیسی است. از پژوهش این نتیجه به دست آمد که مؤلفه های هویت ملی در کتاب های زبان انگلیسی به مراتب بیشتر از کتاب های درسی زبان فرانسه است. علی رغم حضور کم رنگ برخی از ابعاد هویت ملی و یا فقدان پردازش مناسب و متوازن برخی از ابعاد دیگر در کتب هر دو زبان، بااین حال واردنمودن مؤلفه های هویت ملی و بومی سازی کتاب های درسی، اقدامی ارزشمند می باشد.
۴.

بررسی مقایسه ای دانش آموزان منضبط و دانش آموزان دارای مشکل انضباطی، از لحاظ سه مؤلفه عاطفه به مدرسه، صفات شخصیتی و عملکرد تحصیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عاطفه به مدرسه شخصیت عملکرد تحصیلی دانش آموزان منضبط دانش آموزان دارای مشکل انضباطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 719 تعداد دانلود : 778
هدف از پژوهش مقایسه دانش آموزان منضبط ودانش آموزان دارای مشکل انضباطی از لحاظ سه مؤلفه عاطفه به مدرسه، صفات شخصیتی و عملکرد تحصیلی آنان می باشد. نمونه این پژوهش تعداد 420 نفر از دانش آموزان پایه های دوم و سوم دوره متوسطه سال تحصیلی 92-91 شهر تبریز بودند که با استفاده از دو روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و روش هدفمند انتخاب شدند. برای انتخاب دانش آموزان منضبط و غیرمنضبط از دو نقطه برش برای نمرات انضباط دانش آموزان و نیز نظر معاونان و مشاوران مدرسه ها استفاده شد. در این پژوهش از دو پرسش نامه سنجش نگرش نسبت به مدرسه و پرسش نامه پنج عامل بزرگ شخصیتی نئو استفاده شد. همچنین از نمرات معدل نیم سال اول سال تحصیلی 92-91 به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی استفاده شد. داده های حاصل با آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) تحلیل شد. نتایج مانوا نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه دانش آموزان منضبط و دانش آموزان دارای مشکل انضباطی در ترکیب مؤلفه های عاطفه به مدرسه، صفات شخصیتی و عملکرد تحصیلی وجود دارد. آزمون تک متغیری واریانس جهت بررسی تفاوت های دو گروه در تک تک مؤلفه های عاطفه به مدرسه، صفات شخصیتی و عملکرد تحصیلی نشان داد که بین دو گروه در معدل و همه مؤلفه های عاطفه به مدرسه و صفات شخصیتی تفاوت معنادار وجود دارد. در این مقاله تلویحات کاربردی این یافته ها مورد بحث واقع شده است.
۵.

نقش مدیران در ایجاد و توسعه تسهیم دانش در معلمان ابتدایی: معرفی متغیر رهبری تسهیم دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تسهیم دانش رهبری تسهیم دانش معلم مدیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788 تعداد دانلود : 865
پژوهش حاضر به روش ترکیبی اکتشافی و با هدف بررسی نقش مدیران در ایجاد و توسعه تسهیم دانش در میان معلمان انجام شده است. ابتدا در بخش کیفی، خبرگان آموزشی به صورت هدفمند انتخاب شده و مورد مصاحبه قرار گرفتند. نتایج تحلیل محتوا و کدگذاری مصاحبه ها 60 نشانگر را شناسایی نمود. نشانگرها در قالب 12 بعد شامل «باور مدیر به تسهیم دانش»، «نیاز آفرینی برای تسهیم دانش»، «ترویج فرهنگ مشارکت در مدرسه»، «توسعه روابط و تعامل در مدرسه»، «تعیین انتظارات رسمی از معلمان برای تسهیم دانش»، «برگزاری جلسات برای تسهیم دانش»، «ایجاد فرصت غیررسمی برای تسهیم دانش»، «ایجاد و پرورش گروه های یادگیرنده»، «مدیر به عنوان الگوی تسهیم گر دانش»، «شناسایی و پرورش معلمان مشتاق به تسهیم دانش»، «تشویق به تسهیم دانش»، و «تشویق به مستندسازی دانش» طبقه بندی شد. در بخش کمّی نیز بر اساس نشانگان و ابعاد شناسایی شده، پرسش نامه رهبری تسهیم دانش طراحی شد. در این بخش 377 معلم مدارس ابتدایی شهر تهران به صورت تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسش نامه را تکمیل کردند. داده های این بخش با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی تحلیل شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که الگوی اندازه گیری متغیر رهبری تسهیم دانش برازش خوبی با داده ها دارد. این پژوهش به نقش مدیران در ایجاد و توسعه تسهیم دانش در معلمان تأکید می کند و متغیر و پرسش نامه رهبری تسهیم دانش را به پژوهشگران علاقه مند پیشنهاد می کند. در پایان در مورد یافته ها بحث شده  است.
۶.

تأثیر روش درمانجو مداری راجرز بر تاب آوری دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاب آوری روش درمانجو مدار راجرز دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 384 تعداد دانلود : 445
هدف از این پژوهش تعیین تأثیر روش درمانجو مدار راجرز بر تاب آوری دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر تهران بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان پسر دوره متوسطه دوم مدارس دولتی شهر تهران در سال 94-1393 و نمونه پژوهش شامل 240 نفر از این دانش آموزان بود که از میان مدارس به روش نمونه گیری دو مرحله ای انتخاب و همتاسازی شدند. سپس به صورت تصادفی 40 نفر از دانش آموزانی که تاب آوری آن ها پایین تر از میانگین بود به طور تصادفی از دو مدرسه انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند (برای هر گروه 20 نفر). جهت جمع آوری داده ها از پرسش نامه تاب آوری کونور و دیویدسون (2003) که دارای 25 سؤال 5 گزینه ای و روش درمانجو مداری راجرز طی 8 جلسه، 90 دقیقه ای اجرا شد. این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری بود. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون کوواریانس) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که میزان تاب آوری دانش آموزانی که روش درمانجو مدار راجرز را دریافت کرده اند به طور معنادار بالاتر از میزان تاب آوری دانش آموزانی است که روش درمانجو مدار راجرز را دریافت نکرده اند. این روش در افزایش میزان تاب آوری دانش آموزان مؤثر و در طول زمان از پایداری مناسبی برخوردار است. روش درمانجومدار راجرز، همانند یک سپر بلا، افرادِ در معرض خطر را در برابر آثار سوء مواجهه با عوامل خطر محافظت می کند و سبب افزایش تاب آوری آن ها  می شود.
۷.

بررسی نیازها و علائق آموزشی بی سوادان و سوادآموزان گروه سنی 49-10 ساله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نیاز آموزشی بی سواد نیاز نیازهای بیرونی (بهداشتی) نیازهای درونی (انگیزشی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 939 تعداد دانلود : 34
پژوهش حاضر با هدف «شناسایی نیازها و علائق آموزشی بی سوادان و سوادآموزان گروه سنی 49-10 ساله» و برای پاسخ گویی به سؤالاتی درباره محتوای مورد نیاز و مورد علاقه آموزشی و مؤلفه های ایجاد انگیزه درونی و بیرونی بی سوادان و سوادآموزان و ارائه راهکارهای کلان و عملیاتی برای تأمین نیازها و علائق آموزشی جامعه هدف، انجام شده است. پژوهش از نوع توصیفی و به دلیل میدانی بودن، پیمایشی است؛ و جامعه آماری آن را صاحب نظران، گروه های مرجع محلی، مدیران و کارشناسان سازمان نهضت سوادآموزی و ادارات آموزش پرورش، آموزش دهندگان، سوادآموزان و بی سوادان تشکیل داده اند. نمونه گیری، به تعداد 391 نفر، هدفمند و طبقه ای- تصادفی بوده است. ابزار گردآوری داده های پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته، مصاحبه باز و نیمه ساختارمند و هم اندیشی، بوده است. داده ها به وسیله «آزمون t تک نمونه ای» و روش های معمول کیفی، مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشانگر آن است که سوادآموزان و بی سوادان 49-10 ساله از انگیزه درونی خوبی برای یادگیری برخوردارند، لذا در برنامه ریزی و تولید محتواهای آموزشی مورد علاقه بی سوادان و نوسوادان می بایست به زمینه های «نگرشی، دانشی و مهارتی» آنان توجه کرد. آنچه بیشتر در فرایند یافته های پژوهش مورد توجه قرار گرفت، رفع موانع یا تقویت مؤلفه های انگیزاننده درونی و بیرونی است که از دو جنبه محتوایی و برنامه ای در نتایج این پژوهش مدنظر قرارگرفته است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۳